ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹԵԱՆ ԲԱՂԱԴՐԻՉ

Հա­յաս­տա­նի Պաշտ­պա­նու­թեան ա­ռա­ջին փոխ-նա­խա­րար Դա­ւիթ Տօ­նո­յեան վեր­ջերս այ­ցե­լեց Ո­ւա­շինկ­թըն, ուր շփում­ներ ու­նե­ցաւ Ա­մե­րի­կա­յի Միա­ցեալ Նա­հանգ­նե­րու Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րու­թեան եւ Պաշտ­պա­նու­թեան նա­խա­րա­րու­թեան շրջա­նակ­նե­րէն ներս։ «Ա­զա­տու­թիւն» ռա­տիօ­կա­յա­նի հա­ղոր­դում­նե­րով, Դա­ւիթ Տօ­նո­յեան այս առ­թիւ յայտ­նեց, թէ ԱՄՆ-ի հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թիւ­նը կը փոխլ­րաց­նէ Ռու­սաս­տա­նի հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թիւ­նը ի շահ Հա­յաս­տա­նի անվ­տան­գու­թեան ամ­րապնդ­ման։ Ըստ ի­րեն, ա­մե­րի­կեան կող­մը հե­տաքրք­րուած է Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թեան տա­րած­քաշր­ջա­նէն ներս խա­ղա­ղու­թեան պահ­պան­ման ու պատ­րաստ է ա­ջակ­ցիլ հա­մա­պա­տաս­խան կան­խար­գիլ­ման դրու­թիւն­նե­րու ներդր­մամբ։ Թէ՛ Պե­տա­կան քար­տու­ղա­րու­թեան եւ թէ Փեն­թա­կո­նի մօտ տե­ղի ու­նե­ցած հան­դի­պում­նե­րուն ըն­թաց­քին Տօ­նո­յեան ա­մե­րի­կա­ցի պաշ­տօ­նա­տար­նե­րուն հետ քննար­կած է Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թեան գօ­տիէն ներս հրա­դա­դա­րի պահ­պան­ման մի­ջոց­նե­րու ու­ժե­ղա­ցու­մը։ Փոխ-նա­խա­րա­րին խօս­քե­րով, բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րու ըն­թաց­քին յայտ­նի դար­ձած է, որ Ո­ւա­շինկ­թը­նի իշ­խա­նու­թիւն­նե­րը անհ­րա­ժեշտ կը նկա­տեն ու­ժե­ղաց­նել բո­լոր մի­ջոց­նե­րը, ո­րոնք կրնան ըլ­լալ կան­խար­գե­լիչ՝ ի­րա­վի­ճա­կը ռազ­մա­կան ու­ղիով տա­նե­լու տե­սան­կիւ­նէն։ Կան­խար­գիլ­ման հա­ւա­նա­կան մի­ջոց­նե­րու շար­քին Տօ­նո­յեան թուար­կեց մի­ջազ­գա­յին դի­տորդ­նե­րու հա­մար սահ­մա­նա­յին դէպ­քե­րու հե­տաքն­նու­թեան լիա­զօ­րու­թեան շնոր­հուի­լը։ Սա թոյլ պի­տի տայ կան­խել հրա­դա­դա­րի խախ­տում­նե­րը, պատ­ժել մե­ղա­ւոր­նե­րը եւ գու­ցէ նաեւ կող­մե­րուն մի­ջեւ ձե­ւա­ւո­րել վստա­հու­թեան մթնո­լորտ։ Այլ դրու­թիւն մըն ալ զօր­քե­րու շփման գծին վրայ մի­ջազ­գա­յին դի­տորդ­նե­րու հո­վա­նա­ւո­րու­թեան ներ­քեւ հսկող հա­մա­կար­գե­րու տե­ղադ­րումն է։ Սա հնա­րա­ւո­րու­թիւն պի­տի տայ հաս­ցէագ­րել զի­նա­դա­դա­րի խախտ­ման իւ­րա­քան­չիւր դէպք։ «Սա շատ լուրջ կան­խար­գե­լիչ մի­ջոց մըն է, շատ լուրջ, բան մը ը­նե­լէ ա­ռաջ պի­տի մտա­ծեն՝ ը­նե՞ն, թէ չը­նեն», ը­սաւ Տօ­նո­յեան։

Ո­ւա­շինկ­թը­նեան բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րուն ըն­թաց­քին քննար­կուած այլ հար­ցե­րուն անդ­րա­դառ­նա­լով՝ Դա­ւիթ Տօ­նո­յեան ընդգ­ծեց, որ Հա­յաս­տան ԱՄՆ-ի հետ պի­տի հա­մա­գոր­ծակ­ցի պաշտ­պա­նու­թեան բնա­գա­ւա­ռէն ներս բա­րե­փո­խում­ներ ի­րա­կա­նաց­նե­լու եւ հայ խա­ղա­ղա­պահ­նե­րու աշ­խա­տան­քը ա­պա­հո­վե­լու ո­լորտ­նե­րէն ներս։ Ծա­նօթ է, որ ներ­կա­յիս հայ զի­նուոր­նե­րը խա­ղա­ղա­պահ դե­րա­կա­տա­րու­թիւն կ՚ի­րա­կա­նաց­նեն Աֆ­ղա­նիս­տա­նի, Քո­սո­վա­յի եւ Լի­բա­նա­նի մէջ, նաեւ շու­տով կրնան մեկ­նիլ Մա­լի։ Ա­մե­րի­կեան կող­մը շատ բարձր կը գնա­հա­տէ հայ խա­ղա­ղա­պահ­նե­րուն ո­րակ­նե­րը։ Միեւ­նոյն ժա­մա­նակ Հա­յաս­տան պատ­րաս­տա­կա­մու­թիւն յայտ­նած է ՄԱԿ-ի հո­վա­նա­ւո­րու­թեան ներ­քեւ խա­ղա­ղա­պահ գոր­ծո­ղու­թիւն­ներ ի­րա­կա­նաց­նող մաս­նա­գի­տա­ցեալ ու­ժեր տրա­մադ­րե­լու ուղ­ղու­թեամբ։ «Սա մեր տե­ղա­կա­յե­լի դաշ­տա­յին հի­ւան­դա­նոցն է իր անձ­նա­կազ­մով, սա կը վե­րա­բե­րի մեր ճար­տա­րա­պե­տա­կան կա­րո­ղու­թիւն­նե­րուն, ա­կա­նա­զեր­ծող­նե­րուն», օ­րի­նակ­ներ թուար­կեց Տօ­նո­յեան։

Խօ­սե­լով Հա­յաս­տան-ԱՄՆ եւ Հա­յաս­տան-Ռու­սաս­տան սերտ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն մա­սին ռազ­մա­կան ո­լոր­տէն ներս՝ Դա­ւիթ Տօ­նո­յեան ընդգ­ծեց, որ այս հար­ցին մէջ ո­րե­ւէ հա­կա­սու­թիւն գո­յու­թիւն չու­նի։ ԱՄՆ-ի հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թիւ­նը Հա­յաս­տա­նի անվ­տան­գու­թեան բա­ղադ­րա­մա­սե­րէն մին է։ «ԱՄՆ-ի հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թիւ­նը կը փոխլ­րաց­նէ հայ-ռու­սա­կան հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թիւ­նը ի շահ Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թեան անվ­տան­գու­թեան ամ­րապնդ­ման», յայ­տա­րա­րեց Տօ­նո­յեան։

«Ար­մէնփ­րէս»ի հա­ղոր­դում­նե­րով, ԱՄՆ-ի Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րու­թե­նէն ներս Դա­ւիթ Տօ­նո­յեան մէկ­տե­ղուե­ցաւ փոխ-նա­խա­րար­ներ՝ Ճե­րը­մի Պրե­նէ­րի, Ռոպ Պեր­շինս­քիի, Ճոն Հե­ֆեր­նի, Թոտ Չափ­մա­նի հետ։ ԱՄՆ-ի Ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թեան խոր­հուր­դի տա­րած­քաշր­ջա­նա­յին հար­ցե­րու տնօ­րէն­նե­րուն՝ Սե­լեստ Ո­լան­տէ­րի եւ Վիք­թո­րիա Թէյ­լը­րի հետ ալ տե­սակ­ցած է Դա­ւիթ Տօ­նո­յեան։ Հա­յաս­տա­նի Պաշտ­պա­նու­թեան նա­խա­րա­րու­թեան աղ­բիւր­նե­րը հա­ղոր­դե­ցին, թէ այս հան­դի­պում­նե­րուն ըն­թաց­քին քննար­կուած են մի­ջազ­գա­յին եւ տա­րած­քաշր­ջա­նա­յին անվ­տան­գու­թեան վե­րա­բե­րեալ հար­ցեր, պաշտ­պա­նա­կան բնա­գա­ւա­ռէ ներս երկ­կող­մա­նի հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան զար­գաց­ման հե­ռան­կար­նե­րը եւ հա­մա­տեղ ծրագ­րե­րու ի­րա­կա­նաց­ման ըն­թաց­քը։ Կող­մե­րը վե­րա­հաս­տա­տած են թէ՛ երկ­կող­մա­նի եւ թէ մի­ջազ­գա­յին կա­ռոյց­նե­րու՝ ՄԱԿ-ի, ԵԱՀԿ-ի եւ ՆԱ­ԹՕ-ի շրջա­նակ­նե­րէն ներս հա­մա­տեղ յանձ­նա­ռու­թիւն­նե­րու կա­տար­ման եւ նոր յանձ­նա­ռու­թիւն­նե­րու ստանձն­ման պատ­րաս­տա­կա­մու­թիւ­նը։ Ա­մե­րի­կեան կող­մը հաս­տա­տած է, որ հե­տա­մուտ պի­տի ըլ­լայ շա­րու­նա­կե­լու ա­ջակ­ցիլ ներ­կա­յիս ձեռ­նար­կուած բո­լոր ծրագ­րե­րուն եւ նոր նա­խա­ձեռ­նու­թիւն­նե­րուն՝ բարձր գնա­հա­տե­լով պաշտ­պա­նա­կան բա­րե­փո­խում­նե­րու, փո­խա­դարձ գոր­ծու­նակ կա­րո­ղու­թիւն­նե­րու զար­գաց­ման, զի­նեալ ու­ժե­րու մօտ մար­դու ի­րա­ւանց ամ­րապնդ­ման ծրագ­րե­րու շրջա­նակ­նե­րէն ներս ար­ձա­նագ­րուած ձեռք­բե­րում­նե­րը։