«ԹՈՌՆԵՐ»ՈՒՆ ԿՈՂՄԷ

«Թոռ­ներ․ պատ­կա­նե­լիու­թեան նոր աշ­խար­հագ­րու­թիւն­ներ» խո­րագ­րեալ ցու­ցա­հան­դէ­սը, որ կազ­մա­կեր­պուած է Գա­լուստ Կիւլ­պէն­կեան հիմ­նար­կի, Գեր­մա­նիոյ Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րու­թեան, Պոլ­սոյ «Կէօ­թէ» հիմ­նար­կի, «Ա­նա­տո­լու քիւլ­թիւր»ի, Թա­րա­պիոյ մշա­կոյ­թի ա­կա­դե­միոյ եւ «Հայն­րիխ Պէօլ» հիմ­նադ­րա­մի Պոլ­սոյ ներ­կա­յա­ցուց­չու­թեան նե­ցու­կով, ե­րէկ բա­ցաւ իր դռնե­րը Թոփ­հա­նէի «Թիւ­թիւն տե­փո­սու» ցու­ցաս­րա­հին մէջ։

Ցու­ցա­հան­դէ­սը, որ պի­տի շա­րու­նա­կուի մին­չեւ Նո­յեմ­բե­րի 1-ը, ա­ռիթ կը դառ­նայ դի­տե­լու եւ տես­նե­լու հե­տե­ւեալ հայ ա­րուես­տա­գէտ­նե­րու ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւն­նե­րը․ Ա­շոտ Ա­շոտ (Ե­րե­ւան-Փա­րիզ), Մա­րիան Պե­տո­յեան (Պուէ­նոս Այ­րէս), Թա­լին Պիւ­յիւք­քիւրք­ճեան (Պո­լիս), Հե­րա Պիւ­յիւք­թաշ­ճեան (Պո­լիս), Սիլ­վի­նա Տէր-Մկրտի­չեան (Պուէ­նոս Այ­րէս-Պեր­լին), Լին­տա Կան­ճեան (Նիւ Եորք), Ար­շի Կա­լենց (Մոս­կուա-Պեր­լին), Կա­րի­նէ Մա­ցա­կեան (Ե­րե­ւան), Մի­քա­յէլ Օ­հան­ջա­նեան (Ե­րե­ւան-Ֆլո­րան­սա), Ա­նի Սե­թեան (Պո­լիս), Ար­ման Թա­դէո­սեան (Կիւմ­րի-Նան­սի), Սքութ Թիւ­ֆանք­ճեան (Նիւ Եորք) եւ Մա­րի Զո­լա­մեան (Պէյ­րութ-Լիէժ)։

­Ցու­ցադ­րու­թեան յղա­ցու­մը կը պատ­կա­նի Սիլ­վի­նա Տէր-Մկրտի­չեա­նին, որ ստանձ­նած է նաեւ նա­խագ­ծի հա­մա­կար­գո­ղի պար­տա­կա­նու­թիւ­նը։

Ցու­ցա­հան­դէ­սին բաց­ման առ­թիւ ե­րէկ սար­քուե­ցաւ մամ­լոյ ա­սու­լիս մը, ո­րուն ա­րուես­տա­գէտ­նե­րուն ա­ռըն­թեր մաս­նա­կից դար­ձան նաեւ «Ա­նա­տո­լու քիւլ­թիւր»էն Օս­ման Քա­վա­լա, «Կէօ­թէ» հիմ­նար­կէն Քրիս­տիան Լիւֆ­ֆէ, ո­րոնք տե­ղե­կու­թիւն­ներ փո­խան­ցե­ցին ձեռ­նար­կին վե­րա­բե­րեալ։

Շար­ժու­նակ եւ վե­րա­ցա­կան աշ­խար­հը պայ­քար կը մղէ ազ­գա­յին կամ կրօ­նա­կան հիմք ու­նե­ցող նոյ­նա­ցում­նե­րուն դէմ։ Այս ա­ռու­մով, հա­յե­րը կրնան լաւ օ­րի­նա­կ հան­դի­սա­նալ այն խում­բե­րուն, ո­րոնք ու­նին եր­կար, հա­մաշ­խար­հայ­նա­ցած պատ­մու­թիւն մը։ «Թոռ­ներ. պատ­կա­նե­լիու­թեան նոր աշ­խար­հագ­րու­թիւն­ներ» ցու­ցա­հան­դէ­սը նպա­տակ ու­նի լու­սար­ձա­կի տակ առ­նե­լու հա­յե­րու անդ­րազ­գա­յին հա­սա­րա­կու­թե­նէ մը ներս ան­հա­տա­կան եւ հա­սա­րա­կաց կա­պե­րը, սփիւռ­քեան ինք­նու­թիւ­նը զօ­րաց­նող եւ սնու­ցա­նող մի­ջոց­նե­րը եւ ա­նոնց ներ­կա­յաց­ման ձե­ւե­րը։

Հա­յե­րու սփիւռ­քա­ցու­մը թէեւ պա­տա­հած է պատ­մա­կան տար­բեր ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րու ար­դիւն­քին, սա­կայն ա­նոնց­մէ ոչ մէ­կը կրնայ մրցիլ 1915-ին ե­րի­տա­սարդ-թուր­քե­րու իշ­խա­նու­թեան տա­րի­նե­րուն պա­տա­հած ոչն­չա­ցու­մին եւ տե­ղա­հա­նու­թեան հետ։

2006-էն ի վեր գո­յա­ցաւ մի­ջա­վայր մը, ուր ա­րուես­տա­գէտ­ներ ի­րա­րու հետ կրնա­յին հա­մա­գոր­ծակ­ցիլ տար­բեր ձե­ւե­րով, վե­րա­ցա­կան տե­սո­ղա­կան երկ­խօ­սու­թեան մէջ մտնել ու կազ­մա­կեր­պել ցու­ցա­հան­դէս­ներ, կազ­մել ըն­կե­րու­թիւն­ներ՝ տար­բեր հա­ւաք­նե­րու ձե­ւով։ Զա­նա­զան ձեռ­նարկ­նե­րու ժա­մա­նակ տե­ղի ու­նե­ցած քննար­կում­նե­րը հա­ւա­քուե­ցան մէկ կէ­տի շուրջ՝ ազ­գա­յին սահ­ման­նե­րէ, ա­ւան­դու­թիւն­նե­րէ եւ լե­զու­նե­րէ ան­դին ինք­նու­թիւն մը կեր­տե­լու նե­րու­ժին։ Խօ­սուե­ցաւ, թէ հա­ղոր­դակ­ցու­թեան նոր մի­ջոց­նե­րը բաց դաշտ մըն է տար­բեր մեր­ձե­ցում­նե­րը քննող փոր­ձար­կում­նե­րու հա­մար եւ զայն կա­րե­լի է դի­տար­կել որ­պէս հնա­րա­ւո­րու­թիւն մը ա­րուես­տի նոր մի­տում­նե­րը ար­տա­յայ­տե­լու, զօ­րակ­ցու­թիւն եւ միու­թիւն­ներ ստեղ­ծե­լու ռազ­մա­վա­րու­թիւն­ներ զար­գաց­նե­լու նպա­տա­կով։ Ա­րուես­տա­գէտ­նե­րուն Հա­յաս­տա­նի հան­դէպ մեր­ձե­ցու­մը կ՚անդ­րանց­նի աշ­խար­հագ­րա­կան ու ծնա­բա­նա­կան կեր­պով ճշդուած ազ­գի գա­ղա­փա­րը։ Ներ­կայ ի­րա­կա­նու­թիւ­նը, որ հե­տե­ւանքն է Ի. դա­րաս­կիզ­բէն մին­չեւ դա­րա­վերջ եր­կա­րող տե­ղա­հա­նու­թեան ըն­թաց­քի մը, շրջա­նա­կուած է հա­կա­սու­թիւն­նե­րով․ ներ­կա­յու­թիւն ու բա­ցա­կա­յու­թիւն, բազ­մա­լե­զուու­թիւն եւ մշա­կու­թա­յին բազ­մա­զա­նու­թե­նէ բխող հարս­տու­թիւն եւ ա­ռիթ­ներ, «հայ­կա­կան» ար­դի ա­րուես­տի մշա­կու­թա­յին «ան-վայր»ու­թիւ­նը, մշա­կոյ­թի պահ­պան­ման անհ­րա­ժեշ­տու­թիւ­նը եւ միա­ժա­մա­նակ մշա­կու­թա­յին նոր տե­սա­րան­ներ ստեղ­ծե­լու կա­րի­քը կը հան­դի­սա­նան ինք­նու­թեան մը հնա­րա­ւո­րու­թիւն­ներն ու ծու­ղակ­նե­րը։

Ցու­ցա­հան­դէ­սը բաց է մին­չեւ Նո­յեմ­բե­րի 1-ը։

​