ԳԱՂԹԻ ՆՈՐ ԱԼԻՔ

Սու­րիոյ ճգնա­ժա­մը ար­դէն նոր ու բախ­տո­րոշ հար­թու­թեան մը վրայ է՝ Հա­լէ­պի շուրջ սաստ­կա­ցած կռիւ­նե­րով։ Ռու­սաս­տա­նի ռազ­մաօ­դա­յին ու­ժե­րը եւս Սու­րիոյ բա­նա­կը վեր­ջին օ­րե­րուն ա­հա­ւոր հա­րուած­ներ հաս­ցու­ցին Հա­լէ­պի մեր­ձա­կայ այն շրջան­նե­րուն, ո­րոնք ընդ­դի­մու­թեան հա­կակշ­ռին տակ էին։ Դա­մաս­կո­սի ղե­կա­վա­րու­թիւ­նը այժմ ռազ­մա­վա­րա­կան նշա­նա­կու­թեամբ շըր-ջան­ներ վե­րա­ձեռք­բե­րած է, նաեւ խզած՝ այն մի­ջանց­քը, որ Հա­լէ­պը կը միաց­նէր Թուր­քիոյ։ Սա մար­դա­սի­րա­կան օ­ժան­դա­կու­թեան հոս­քին տե­սա­կէ­տէ ան­փո­խա­րի­նե­լի ուղ­ղու­թիւն մըն էր։ Պե­շար Է­սա­տի են­թա­կայ զօր­քե­րը այժմ այդ բո­լո­րին տի­րա­ցած են, ինչ որ կրնայ ազ­դել յա­ռա­ջի­կայ ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րու ճա­կա­տագ­րին վրայ։ Ռու­սա­կան ռազ­մաօ­դա­ւա­նե­րը եր­կու օ­ր-ւան ըն­թաց­քին եր­կու հա­զար թռիչք­նե­րով հաս­ցու­ցած են սաս­տիկ հա­րուած­ներ։ Մի­ջազ­գա­յին աղ­բիւր­նե­րը կը տե­ղե­կաց­նեն, որ Է­սա­տի վար­չա­կար­գը այդ շրջա­նէն ներս եր­կու օ­րուան ըն­թաց­քին գրե­թէ վե­րա­ձեռք­բե­րած է այն բո­լո­րը, որ կորսն­ցու­ցած էր վեր­ջին ե­րեք տա­րի­նե­րուն ըն­թաց­քին։ Այս բո­լոր ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րը յղի են մար­դա­սի­րա­կան տե­սա­կէ­տէ լուրջ ա­ղէ­տի մը։ Միա­ցեալ Նա­հանգ­նե­րու եւ Ռու­սաս­տա­նի Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար­նե­րը՝ Ճոն Քե­րի եւ Սէր­կէյ Լաւ­րով ե­րէկ հե­ռա­խօ­սազ­րոյց մը ու­նե­ցան՝ քննար­կե­լով հա­ւա­նա­կան հրա­դա­դա­րի հաս­տատ­ման եւ մար­դա­սի­րա­կան օ­ժան­դա­կու­թեան ա­ռաք­ման խնդիր­նե­րը։ Լաւ­րով կոչ ուղ­ղեց, որ­պէս­զի ռու­սա­կան կող­մը դադ­րեց­նէ Սու­րիոյ ընդ­դի­մա­դիր­նե­րուն դէմ ռմբա­կո­ծում­նե­րը։

Վար­չա­պետ Ահ­մէտ Տա­վու­տօղ­լուն ալ ե­րէկ Լոն­տո­նի մէջ մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թեան նկա­տառ­ման յանձ­նեց Թուր­քիոյ մտա­հո­գու­թիւն­նե­րը։ Ան նշեց, թէ շուրջ 70 հա­զար հո­գի ճամ­բայ ե­լած է դէ­պի Թուր­քիա։ Այ­սինքն, եր­կի­րը գաղ­թի նոր ա­լիք մը դի­մագ­րա­ւե­լու հրա­մա­յա­կա­նին դէմ յան­դի­ման կը գտնուի եւ այս մթնո­լոր­տին մէջ Տա­վու­տօղ­լու ե­րէկ Լոն­տո­նի մէջ մաս­նակ­ցու­թիւն բե­րաւ Սու­րիան ու տա­րած­քաշր­ջա­նը խրա­խու­սե­լու նպա­տա­կով կազ­մա­կեր­պուած մի­ջազ­գա­յին խորհր­դա­ժո­ղո­վին։ Հա­լէ­պի ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րուն ալ ազ­դե­ցու­թեամբ ձա­խո­ղած Ժը­նե­ւի բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րուն յա­ջոր­դեց Լոն­տո­նի խորհր­դա­ժո­ղո­վը, ո­րու ըն­թաց­քին ա­ւե­լի քան 10 մի­լիառ տո­լար հան­գա­նա­կուե­ցաւ՝ նուի­րա­տու եր­կիր­նե­րու ջան­քե­րով։ Անգ­լիոյ Վար­չա­պետ Տէյ­վիտ Քեմ­րըն տե­ղե­կա­ցուց, թէ այդ գու­մա­րին 6 մի­լիառ տո­լա­րը այս տա­րի պի­տի յատ­կա­ցուի մար­դա­սի­րա­կան օ­ժան­դա­կու­թիւն­նե­րու հա­մար։ Իսկ Տա­վու­տօղ­լու նշեց, թէ սիր­տը կը գտնուի Թուր­քիոյ սահ­ման­նե­րուն, ուր կ՚ապ­րուի գաղ­թա­կան­նե­րու նոր հոսք մը։ Վար­չա­պե­տին բա­նա­ձե­ւու­մով, Թուր­քիոյ սիր­տը մեծ է քան իր պիւտ­ճէն, իսկ ԱՄՆ Ռու­սաս­տա­նի դէմ պէտք է ըլ­լայ ա­ւե­լի վճռա­կամ՝ յար­ձա­կում­նե­րու կա­սեց­ման հա­մար։  Ան­գա­րա ներ­կա­յիս ծայր աս­տի­ճան մտա­հոգ է Ռու­սաս­տա­նի զօր­քե­րու գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րուն հե­տե­ւան­քով ստեղ­ծուած մթնո­լոր­տով։

Մինչ Հա­լէ­պէն քա­ղա­քա­յին ժո­ղո­վուր­դի մա­հուան վե­րա­բե­րեալ լու­րեր կը հաս­նին, Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գահ Րէ­ճէպ Թայ­յիպ Էր­տո­ղանն ալ ար­ձա­գան­գեց ի­րադ­րու­թեան։ Լա­տին Ա­մե­րի­կա կա­տա­րած ու­ղե­ւո­րու­թեան ըն­թաց­քին Էր­տո­ղան քննա­դա­տեց մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թիւ­նը, որ չի կրնար կա­սեց­նել ռու­սա­կան յար­ձա­կում­նե­րը։ «Ա­նոնք, ո­րոնք չեն կրնար կա­սեց­նել յար­ձա­կում­նե­րը, չեն կրնար ար­գի­լել նաեւ գաղ­թա­կա­նաց հոս­քը», ը­սաւ Էր­տո­ղան, ո­րու հա­մոզ­մամբ՝ ա­ռանց Սու­րիոյ ճգնա­ժա­մի կար­գա­ւոր­ման ան­կա­րե­լի է տա­րած­քաշր­ջա­նէ ներս ան­դոր­րու­թեան հաս­տա­տուի­լը։ 

Ան­գա­րա-Մոս­կուա առ­կայ լարուա­ծու­թիւ­նը ներ­կա­յիս ան­մի­ջա­կա­նօ­րէն կ՚ազ­դէ Սու­րիոյ ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րուն վրայ։ Ռու­սաս­տա­նի Պաշտ­պա­նու­թեան նա­խա­րա­րու­թեան աղ­բիւր­նե­րը պնդե­ցին, որ Թուր­քիա կը պատ­րաս­տուի իր բա­նա­կով մի­ջամ­տել Սու­րիոյ կա­ցու­թեան։ Սէու­տա­կան Ա­րա­բիան ալ ներ­կա­յիս ու­նի նման մտադ­րու­թիւն­ներ։ Ռիա­տի ղե­կա­վա­րու­թիւ­նը ե­րէկ ազ­դան­շան­ներ տուաւ՝ Սու­րիոյ մէջ ցա­մա­քա­յին գոր­ծո­ղու­թիւն­ներ ի­րա­կա­նաց­նե­լու ուղ­ղու­թեամբ՝ մի­ջազ­գա­յին հա­մա­խո­հու­թեան հետ։