ԴԷՊԻ ԲՆԱԿԱՆՈՆԱՑՈՒՄ

15 Յու­լի­սի զի­նեալ յե­ղաշրջ­ման ձա­խող փոր­ձէն վերջ Թուր­քիա ցոյց տուաւ ան­նա­խըն­թաց դի­մադ­րու­թիւն մը։ Երկ­րէն ներս հաս­տա­տուե­ցաւ ար­տա­կարգ դրու­թիւն, ո­րու պայ­ման­նե­րուն ներ­քեւ յա­ռաջ կը տա­րուի պե­տա­կան հա­րուա­ծի փոր­ձը ի­րա­կա­նա­ցու­ցած ա­հա­բեկ­չա­կան զու­գա­հեռ կա­ռոյ­ցին՝ ՖԵ­ԹԷՕ-ի դէմ ձեռ­նար­կուած լայ­նա­ծա­ւալ հե­տաքն­նու­թիւ­նը։ Այս մթնո­լոր­տին մէջ բո­վան­դակ եր­կի­րը միեւ­նոյն ժա­մա­նակ այ­լեւս սկսած է մտա­ծել բնա­կա­նոն կեան­քի վե­րա­դառ­նա­լու մա­սին։ Մէկ կող­մէ յաղ­թա­հա­րուած պե­տա­կան հա­րուա­ծը կը բնո­րո­շէ երկ­րին օ­րա­կար­գը, իսկ միւս կող­մէ եր­կի­րը կը մտա­ծէ նման ոս­տում մը ա­պա­հո­վել նաեւ տնտե­սու­թեան ո­լոր­տէն ներս։

Այս ի­րա­վի­ճա­կին մէջ, որ­պէս ան­ցում դէ­պի բնա­կա­նո­նաց­ման՝ մեծ կա­րե­ւո­րու­թիւն կը ներ­կա­յաց­նէ Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գահ Րէ­ճէպ Թայ­յիպ Էր­տո­ղա­նի հո­վա­նա­ւո­րու­թեամբ եւ կո­չով կազ­մա­կեր­պուած մեծ հան­րա­հա­ւա­քը, որ շա­բա­թա­վեր­ջին տե­ղի պի­տի ու­նե­նայ Ե­նի­գա­բուի հրա­պա­րա­կին վրայ։ Հա­շուի առ­նե­լով, որ ժո­ղովր­դա­վա­րու­թեան ի նպաստ զօ­րակ­ցու­թիւն մը ստեղ­ծե­լու ձգտու­մը գո­յու­թիւն ու­նի հա­սա­րա­կու­թեան բո­լոր խա­ւե­րուն մօտ՝ իշ­խա­նու­թեան եւ ընդ­դի­մու­թեան շփում­ներն ալ դրուած են նոր հար­թու­թեան մը վրայ։ Ե­նի­գա­բուի հան­րա­հա­ւա­քին հրա­ւի­րուած են նաեւ ընդ­դի­մա­դիր կու­սակ­ցա­պետ­նե­րը։ ՄՀՓ­-ի կու­սակ­ցա­պետ Տեւ­լէթ Պահ­չե­լի ար­դէն ըն­դու­նած է ի­րեն ուղ­ղեալ հրա­ւէ­րը ու պի­տի բե­րէ իր մաս­նակ­ցու­թիւ­նը։ Իսկ գլխա­ւոր ընդ­դի­մա­դիր ՃՀՓ­-ի կու­սակ­ցա­պե­տը՝ Քե­մալ Քը­լըչ­տա­րօղ­լու եր­կու օր ա­ռաջ տե­ղե­կա­ցու­ցած էր, թէ պի­տի չմաս­նակ­ցի հան­րա­հա­ւա­քին եւ կու­սակ­ցու­թեան ա­նու­նով պի­տի ու­ղար­կէ պա­տուի­րա­կու­թիւն մը։ Քը­լըչ­տա­րօղ­լուի այս ո­րո­շու­մէն վերջ, ե­րէկ ե­րե­կո­յեան Վար­չա­պետ Պի­նա­լի Եըլ­տը­րըմ հե­ռա­ձայ­նով շփման մէջ ան­ցաւ Քը­լըչ­տա­րօղ­լուի հետ։ Տե­ղա­կան մա­մու­լի հա­ղոր­դում­նե­րով, վար­չա­պե­տը փոր­ձեց հա­մո­զել Քը­լըչ­տա­րօղ­լուն՝ որ­պէս­զի յանձն առ­նէ մաս­նակ­ցիլ Ե­նի­գա­բուի հան­րա­հա­ւա­քին։ Վար­չա­պե­տը ա­ռա­ջար­կեց մաս­նակ­ցիլ ՃՀՓ­-ի Իզ­մի­րի հան­րա­հա­ւա­քին եւ ա­նոր փո­խա­րէն Քը­լըչ­տա­րօղ­լուն ալ հրա­ւի­րեց Ե­նի­գա­բու։ ՃՀՓ­-ի կու­սակ­ցա­պե­տը ժա­մա­նակ պա­հան­ջեց այ­ցե­լու­թեան հրա­ւէ­րը ար­ժե­ւո­րե­լու հա­մար։

Միւս կող­մէ, Եըլ­տը­րըմ-Քը­լըչ­տա­րօղ­լու հե­ռա­խօ­սազ­րոյ­ցին ըն­թաց­քին վար­չա­պե­տը տե­ղե­կա­ցուց նաեւ, թէ ստա­ցած է ընդ­դի­մա­դիր կու­սակ­ցա­պե­տին ի­րեն հաս­ցէագ­րուած նա­մա­կը եւ այն­տեղ մատ­նան­շուած ա­ռա­ջարկ­նե­րը պի­տի քննար­կուին նա­խան­ձախնդ­րու­թեամբ։ Այդ նա­մա­կին մէջ Քը­լըչ­տա­րօղ­լու մատ­նան­շած է, որ ժո­ղովր­դա­վա­րու­թիւն­նե­րու մէջ պե­տու­թեան մը հիմ­նա­կան հաս­տա­տու­թիւն­նե­րը կը վե­րա­կա­ռու­ցուին հա­սա­րա­կաց միտ­քով եւ խորհր­դա­րա­նի կամ­քով։ Այդ­պի­սի կար­գադ­րու­թիւն­նե­րու ար­տա­կարգ վի­ճա­կի հո­գե­բա­նու­թիւ­նով կա­տա­րուի­լը եր­կա­րա­ժամ­կէտ ա­ռու­մով կրնայ խնդիր­նե­րու տե­ղի տալ։ Ժա­մա­նա­կա­ւոր շրջան­նե­րու ար­տա­կարգ մի­ջոց­նե­րով մնա­յուն կար­գադ­րու­թիւն­նե­րու եր­թա­լը կրնայ խոր բե­կում­ներ յա­ռա­ջաց­նել պե­տու­թեան մէջ ու կրնայ ծնունդ տալ անշր­ջա­դար­ձե­լի վնաս­նե­րու։

Քե­մալ Քը­լըչ­տա­րօղ­լուի ե­րեք էջ­նոց նա­մա­կին տե­ւո­ղու­թեան անդ­րա­դարձ կա­տա­րուած է շարք մը մտա­հո­գու­թիւն­նե­րու, ո­րոնց պատ­ճառ կը հան­դի­սա­նան կա­ռա­վա­րու­թեան օ­րէն­քի հա­մա­զօր ո­րոշմ­նագ­րե­րու հի­ման վրայ առ­նուած քայ­լե­րը։