ՀԱՅԱՍՏԱՆ ՎԱՂԸ ՊԻՏԻ ՎՃՌԷ ՆՈՐ ՍԱՀՄԱՆԱԴՐՈՒԹԻՒՆԸ ԸՆԴՈՒՆԵԼՈՒ ՀԱՐՑԸ

Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թեան քա­ղա­քա­ցի­նե­րը՝ վա­ղը պի­տի մաս­նակ­ցին սպա­սուած հա­մա­պե­տա­կան հան­րա­քուէին: Ա­միս­ներ տե­ւած քա­րո­զար­շա­ւէն ետք երկ­րի քա­ղա­քա­կան դաշ­տի հիմ­նա­կան ու­ժե­րը ի­րենց ամ­բող­ջա­կան նե­րու­ժի լա­րու­մով պի­տի մաս­նակ­ցին այս ընտ­րու­թիւն­նե­րուն: Մինչ բա­րե­փո­խում­նե­րուն «Ա­յո» պի­տի քուէար­կեն իշ­խող «Հան­րա­պե­տա­կա­ն» կու­սակ­ցու­թիւ­նը իր կող­քին ու­նե­նա­լով Հայ յե­ղա­փո­խա­կան դաշ­նակ­ցու­թիւ­նը (ՀՅԴ), «Բար­գա­ւաճ Հա­յաս­տա­ն», Սո­ցիալ դե­մոկ­րա­տա­կան հնչա­կեան կու­սակ­ցու­թիւ­նը (ՍԴՀԿ) եւ այլ կու­սակ­ցու­թիւն­նե­ր, ան­դին «Ոչ» պի­տի քուէար­կեն «Նոր Հա­յաս­տա­ն» քա­ղա­քա­կան դա­շին­քի ան­դա­մա­կից կու­սակ­ցու­թիւն­նե­րը. ինչ­պէս՝ Հա­յաս­տա­նի ա­ռա­ջին նա­խա­գահ Լե­ւոն Տէր-Պետ­րո­սեա­նի ա­ռաջ­նոր­դած Հայ ազ­գա­յին գոնկ­րէ­սը (ՀԱԿ), Րաֆ­ֆի Յով­հան­նի­սեա­նի ա­ռաջ­նոր­դած «Ժա­ռան­գու­թիւ­ն­»ը, Ժի­րայր Սէ­ֆի­լեա­նի «Հիմ­նա­դիր խորհրդա­րա­ն­»ը, այլ մար­մին­ներ եւ ան­հատ քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ­ներ: Ըստ իշ­խա­նու­թեան մօ­տե­ցում­նե­րուն, եր­կի­րը խորհր­դա­րա­նա­կան հի­մունք­նե­րով կա­ռա­վա­րե­լու մե­թո­տը կրնայ դրա­կան կա­րե­ւոր փո­փո­խու­թիւն հա­մա­րուիլ երկ­րի մը հա­մար, որ իր նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րու­թիւն­նե­րը կը կա­յաց­նէ ուղ­ղա­կիօ­րէն ժո­ղովր­դա­յին քուէար­կու­թեան շնոր­հիւ: Իշ­խա­նու­թեան մտա­հո­գու­թիւ­նը ո­րե­ւէ ընտ­րու­թիւն­նե­րէ ետք երկ­րին մէջ տե­ղի ու­նե­նա­լիք քա­ղա­քա­կան սուր լա­րում­նե­րուն, առ­ճա­կատ­ման, լա­րուած ի­րա­վի­ճա­կի մը կան­խումն է: Իսկ ընդ­դի­մա­դիր հա­տուած­նե­րուն հա­մար ներ­կայ իշ­խա­նու­թիւն­նե­րը՝ ա­ռաջ­նոր­դու­թեամբ Նա­խա­գահ Սերժ Սարգ­սեա­նի, ա­մէն ճիգ պի­տի ը­նեն վե­րար­տադ­րուե­լու հա­մար եւ խորհր­դա­րա­նա­կան հա­մա­կար­գով պի­տի պահ­պա­նեն ի­րենց քա­ղա­քա­կան դիր­քե­րը:

Բնա­կա­նա­բար կան նաեւ ու­ժեր, ո­րոնք վճռա­կան ո­րո­շում մը չու­նին ըն­թա­ցող գոր­ծըն­թաց­նե­րուն դի­մաց: Ընդ­դի­մա­դիր հա­տուած­նե­րուն մօտ սահ­մա­նադ­րա­կան բա­րե­փո­խում­նե­րու այս ա­ռա­ջար­կը ե­րե­ւե­լի ճի­գով մը կը նոյ­­նացուի Նա­խա­գահ Սերժ Սարգ­սեա­նի ան­ձա­ւո­րու­թեան դէմ ե­ղած հեր­թա­կան «սե­ւաց­րէ­ք­»ի քա­ղա­քա­կա­նու­թեամբ:

Սերժ Սարգ­սեա­ն փր­կիչ մը չէ: Ան ոչ ալ այդ յա­ւակ­նու­թիւն­նե­րով հան­դէս գա­լու խնդիր դրած է իր առ­ջեւ: Հա­յաս­տա­նի եր­րորդ նա­խա­գա­հին Հինգ­շաբ­թի օր հայ­րե­նի պատ­կե­րա­սփիւ­ռա­յին ա­լիք­նե­րուն տուած մամ­լոյ ա­սու­լի­սը, ո­րու ըն­թաց­քին նա­խա­գա­հը բա­ցատ­րե­լով սոյն սահ­մա­նադ­րու­թեան բա­րե­փո­խում­նե­րու կա­րե­ւո­րու­թիւ­նը կ՚ը­սէր. «Սահ­մա­նադ­րա­կան բա­րե­փո­խում­նե­րու պա­հան­ջը երկ­րին մէջ կը ձե­ւա­ւո­րուի քա­ղա­քա­կան հիմ­նա­կան ու­ժե­րուն դրած ա­ռա­ջար­կով: Թէ՛ «Բա­ր­գա­ւաճ Հա­յաս­տա­ն­»ը, թէ՛ Հայ յե­ղա­փո­խա­կան դաշ­նակ­ցու­թիւ­նը եւ թէ «Ժա­ռան­գու­թիւ­ն­»ը շատ եր­կար ժա­մա­նա­կէ ի վեր այդ պա­հան­ջով ներ­կա­յա­ցած են եւ այդ խօս­քե­րը լսե­լի դար­ձան 2013 թուա­կա­նի նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րու­թիւն­նե­րէն ան­մի­ջա­պէս ետ­ք»: Նա­խա­գահ Սարգսեան նաեւ շեշ­տեց, թէ շատ բնա­կան է, որ քա­ղա­քա­կան ո­րե­ւէ գոր­ծը­նթա­ցի առ­ըն­թեր ո­րոշ ու­ժեր դժգո­հու­թիւն­ներ ու­նե­նան:

Նա­խա­գահ Սարգ­սեան նաեւ մատ­նան­շեց, որ 6 Դեկ­տեմ­բե­րին ա­մէն ինչ պարզ կը դառ­նայ եւ Հա­յաս­տա­նի ժո­ղո­վուրդն է ի վեր­ջոյ, որ պի­տի վճռէ այս սահ­մա­նադ­րա­կան բա­րե­փո­խում­նե­րու ճա­կա­տա­գի­րը: Սերժ Սարգ­սեան նկա­տել տուաւ, թէ ինք որ­պէս երկ­րի նա­խա­գահ պար­տա­ւոր է ժո­ղո­վուր­դին մատ­նա­ցոյց ը­նել ներ­կայ սահ­մա­նադ­րու­թեան մէջ ե­ղած ան­պա­տեհ կող­մե­րուն մա­սին, յի­շեց­նե­լով, որ այ­սօր աշ­խար­հ կը գտնուի մեծ փո­փո­խու­թիւն­նե­րու դի­մաց եւ Հա­յաս­տան եւս, որ­պէս եր­կիր պար­տա­ւոր է քայլ պա­հել ներկայ ըն­թա­ցող գոր­ծըն­թաց­նե­րուն հետ:

Նա­խա­գա­հի խօս­քին ընդ­հա­նուր պա­րու­նա­կին մէջ կայ նաեւ այն հա­ւա­ստիա­ցու­մը, որ այս բա­րե­փո­խում­նե­րը մա­հու ու կե­նաց խնդիր չեն ի­րեն հա­մար, այլ տե­ղի ու­նե­նա­լի­քը բնա­կան գոր­ծըն­թաց մըն է ու լաւ կ՚ըլ­լայ, որ հան­րա­քուէն ըլ­լայ անցն­ցում եւ ա­մէն ինչ խա­ղաղ կեր­պով ըն­թա­նայ:

Գա­լով ընդ­դի­մա­դիր դաշ­տի ընդ­հա­նուր ի­րա­վի­ճա­կին, կա­րե­լի է նկա­տել, որ ընդ­դի­մու­թիւ­նը, որ «Բար­գա­ւաճ Հա­յաս­տան» կու­սակ­ցու­թեան նախ­կին ա­ռաջ­նորդ Գա­գիկ Ծա­ռու­կեա­նի քա­ղա­քա­կան հրա­պա­րա­կէն հե­ռա­նա­լով ստեղ­ծուած ջրբա­ժա­նէն ի վեր ան չէ յա­ջո­ղած ուշ­քի գալ: Այս մա­սին կը վկա­յէ «Ժա­ռան­գու­թիւ­ն» կու­սակ­ցու­թեան ա­ռաջ­նորդ Րաֆ­ֆի Յով­հան­նի­սեա­ն, որ «Ա­զա­տու­թիւ­ն» ռա­տի­օ­կա­յա­նին խօ­սե­լով (այս մէ­կը հա­ւաք­նե­րու սկիզ­բէն ա­ռաջ) իր գոր­ծըն­կեր­նե­րուն կոչ ը­րաւ նե­րե­լու ան­ցեա­լի սխալ­նե­րուն եւ մէկ­տե­ղուե­լու մէկ գա­ղա­փա­րի շուրջ: «Նոր Հա­յաս­տա­ն» ա­նուա­նու­մով հան­դէս ե­կող ու­ժե­րու մօ­տե­ցում­նե­րու հիմ­նա­կան մտա­հո­գու­թիւ­նը ներ­կայ իշ­խա­նու­թիւն­նե­րուն վե­րա­տա­րու­թեան հարցն է, ո­ր ըստ իշ­խող «Հան­րա­պե­տա­կան» կու­սակ­ցու­թեան սահ­մա­նադ­րա­կան գա­լիք բա­րե­փո­խում­նե­րը այդ­քան ալ կեն­սա­կան չեն, ե­թէ վե­րար­տադ­րու­մի հարց մը կայ: Մէ­կէ ա­ւե­լի մեկ­նա­բան­ներ տա­կա­ւին մատ­նաց­ոյց կ՚ը­նեն, որ ընդ­դի­մա­դիր ու­ժեր ոչ միայն ի­րենց ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը չու­նին տար­բեր շրջան­նե­րու քուէար­կու­թեան կեդ­րոն­նե­րուն մէջ, այլ նաեւ ա­նոնք ներ­կա­յու­թիւն չեն այդ շրջան­նե­րուն մէջ:

Ընդ­դի­մու­թեան հա­մար հիմ­նա­կան կէ­տը հա­մա­ժո­ղովր­դա­յին շար­ժու­մի մը խմո­րումն է, ո­րուն հե­ռա­հար նպա­տակ­նե­րուն մէջ բնա­կա­նա­բար կ՚ե­րե­ւին 2017 թուա­կա­նին Հա­յաս­տա­նի խորհր­դա­րա­նա­կան ընտ­րու­թեանց պատրաս­տուե­լու ընդ­հա­նուր ճի­գը: Դժ­գո­հու­թեան եւ ըն­կե­րա­յին-տնտե­սա­կան տագ­նապ­նե­րու մէջ տուայ­տող Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թեան քա­ղա­քա­ցի­նե­րուն կա­րե­ւոր մէկ հա­տուա­ծը ան­կախ քա­ղա­քա­կան-գա­ղա­փա­րա­կան պատ­կա­նե­լիու­թե­նէ, դէմ պի­տի ար­տա­յա­յտուի բա­րե­փո­խու­թեանց ու իր քննա­դա­տու­թիւն­նե­րուն թի­րախ ընտ­րէ երկ­րի նա­խա­գահն ու ընդ­հա­նուր ղե­կա­վա­րու­թիւ­նը:

Ե­րե­ւե­լի է նաեւ, որ ընդ­դի­մու­թեան ու­նե­ցած նե­րու­ժը փո­փո­խու­թիւն մը յա­ռա­ջաց­նե­լու հա­մար բա­ւա­րար չէ: Օ­րի­նակ՝ «Նոր Հա­յաս­տա­ն» նա­խա­ձեռ­նու­թեան ա­ռա­ջին հա­ւաք-եր­թի գի­շե­րը (1 Դեկ­տեմ­բեր) Ա­զա­տու­թեա­ն հ­րա­պա­րա­կին վրայ գի­շե­րած­նե­րու թի­ւը կը հաս­նէր ե­րե­սուն­հին­գի: Այս ի՞նչ կը նշա­նա­կէ. կը նշա­նա­կէ նաեւ, որ Հա­յաս­տա­նի ժո­ղո­վուր­դը ե­թէ վստա­հու­թիւն չու­նի իշ­խա­նու­թեան հան­դէպ, նոյն­քան ալ անվս­տահ է հրա­պա­րակ դուրս ե­կած ընդ­դի­մու­թեան հան­դէպ:

Գա­լով սահ­մանադ­րա­կան բա­րե­փո­խում­նե­րու ձա­խո­ղու­թեան կամ «Ո­չ­»ի ճա­կատին յա­ջո­ղու­թեան, այդ պա­րա­գա­յին երկ­րի կա­ռա­վար­ման բա­րե­լաւ­ման ա­պա­հով ան­ցու­մը Հա­յաս­տա­ն կը պա­հէ «սթոփ քատ­ր­»ի մը մէջ ու անհ­նար կ՚ըլ­լայ մօ­տիկ ա­պա­գա­յին դրա­կան յա­ռա­ջըն­թա­ցի սպա­սել:

Սահ­մա­նադ­րա­կան բա­րե­փո­խում­նե­րու ա­մե­նէն դրա­կան կէ­տը այն է, որ ա­ռիթ պի­տի տայ խորհրդա­րա­նին մէջ ձե­ւա­կեր­պել երկ­րի քա­ղա­քա­կան կեան­քը: Այ­սինքն պահ­պա­նել եր­կի­րը մեծ ցնցում­նե­րէ, անձ­նա­ւո­րուած թշնա­մու­թե­նէ, մէկ ան­ձի շուրջ կեդ­րո­նա­ցուած մօ­տե­ցում­նե­րէ, եւ ա­մե­նա­կա­րե­ւո­րը, եր­կի­րը մէկ հո­գիով կա­ռա­վա­րե­լու վտան­գէ: Այս բա­րե­փո­խում­նե­րը նաեւ խթան պի­տի հան­դի­սա­նան, որ քա­ղա­քա­կան կու­սակ­ցու­թիւն­նե­րը ի­րենց շի­նիչ դե­րը ու­նե­նան բո­լոր հա­մա­կար­գե­րու մէջ:

2015 թուա­կա­նի հան­րա­քուէն պի­տի անց­նի խա­ղաղ եւ անցն­ցում: Ու բա­րե­փո­խում­նե­րը յա­ջո­ղին կամ ոչ, Հա­յաս­տան պի­տի մտնէ քա­ղա­քա­կան նոր փուլ մը, ո­րուն գլխա­ւոր օ­րա­կար­գը քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րու վե­րա­դա­սա­ւո­րումն է եւ յա­ռա­ջի­կայ խորհ­րդա­րա­նա­կան ընտ­րու­թիւն­նե­րուն պատ­րաս­տուի­լը:

Կա­րե­ւոր է յա­ռա­ջի­կայ հանգ­րուա­նը, ո­րուն բո­լոր քայ­լե­րուն մէջ քա­ղա­քա­կան կու­սակ­ցու­թիւն­նե­րը ի­րենց ար­ժա­նի տե­ղի պի­տի ու­նե­նան, պայ­մա­նաւ, որ այդ ու­ժե­րը (յատ­կա­պէս ընդ­դի­մա­դիր թե­ւե­րը) չբա­ւա­րա­րուին իշ­խա­նա­փո­խու­թիւն պո­ռա­լէ, այլ անց­նին գործ­նա­կան քա­յլերու եւ ստեղ­ծեն քա­ղա­քա­կան ու­րոյն հա­մա­կարգ:

Ու գաղտ­նիք ալ չէ, որ թոյլ ընդ­դի­մու­թիւն մը վնա­սա­կար է ոչ թէ միայն զայն ա­ռաջ­նոր­դող ու­ժե­րուն, այլ ողջ Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թեան:

ՍԱԳՕ ԱՐԵԱՆ

Ե­րե­ւան