ՈՉ-ԻՍԼԱՄՆԵՐՈՒ ԶՏՈՒՄԸ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԿԵԱՆՔԷՆ

«Կա­լե­րի Պիր­զա­ման­լար»ի եւ «Նոսթալժի» մշա­կոյթի կեդրոնի համատեղ նախաձեռնութեամբ կա­յա­ցաւ գրող-ըն­թեր­ցող հան­դի­պում մը՝ Տո­ղան Չե­թին­քա­յա­յի հետ։ Ձեռ­նար­կը կա­յա­ցաւ «Ոչ-իս­լամ­նե­րու տնտե­սա­կան կեան­քէն դուրս ձգուի­լը» խո­րագ­րով։ Տո­ղան Չե­թին­քա­յա վեր­ջերս այս նիւ­թով հրա­տա­րա­կած էր «Իս­լա­մաց­նել Օս­մա­նեան կայս­րու­թիւ­նը» խո­րագ­րով հա­տոր մը եւ այս ձեռ­նար­կի ա­ռանց­քը կազ­մեց նշեալ գիր­քը։ Ան հե­ղի­նա­կած է նաեւ «1908․ Օս­մա­նեան պոյ­քո­թը․ ժո­ղովր­դա­կան շար­ժու­մի մը քննու­թիւ­նը» հա­տո­րը։

Բա­րի գալս­տեան խօսք մը ար­տա­սա­նեց Օս­ման Քէօ­քէր, որ ը­սաւ, թէ այս հա­տոր­նե­րը բա­ւա­կան հե­տաքրք­րա­կան են երկ­րի պատ­մու­թիւ­նը ներ­կա­յաց­նե­լու տե­սա­կէ­տէ։ Ա­պա ար­տա­յայ­տուե­ցաւ Չե­թին­քա­յա, որ մեկ­նե­լով իր եր­կու գիր­քե­րէն, խօ­սե­ցաւ Օս­մա­նեան կայս­րու­թեան վեր­ջին տա­րի­նե­րուն դէ­պի հա­յոց ցե­ղաս­պա­նու­թիւ­նը տա­նող ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նին մա­սին, երբ բազ­մա­թիւ տնտե­սա­կան պոյ­քոթ­նե­րու կ՚են­թար-կըւէին ոչ-իս­լամ հա­ւա­քա­կա­նու­թեանց ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը, յատ­կա­պէս յոյ­նե­րը։ Պալ­քա­նեան պա­տե­րազ­մէն ետք այս վի­ճա­կը ա­ւե­լի խստա­ցած է։  1914-էն ետք պոյ­քոթ­նե­րը կը նուա­զին թէեւ, սա­կայն պա­տե­րազ­մի պայ­ման­նե­րուն մէջ շատ ա­ւե­լի ըն­դար­ձակ մի­ջոց­նե­րով կը ճնշուին ոչ-իս­լամ հա­սա­րա­կու­թիւն­նե­րը։

Հար­ցու­պա­տաս­խա­նով եզ­րա­փա­կուե­ցաւ այս շա­հե­կան հան­դի­պու­մը։