ԲԱՐԵԿԱՄՈՒԹԵԱՆ ՇԱՐԺՈՒՄ

Կա­լա­թա­սա­րա­յի «Ճե­զա­յիր» հա­մա­լի­րին մէջ շա­բա­թա­վեր­ջին տե­ղի ու­նե­ցաւ մամ­լոյ ա­սու­լիս մը, ո­րով ծա­նօ­թա­ցուե­ցաւ թուրք-հայ մշա­կու­թա­յին հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան հե­տա­մուտ ծրա­գիր մը։ Մար­մա­րիս Ֆիլ­հար­մո­նիի միու­թեան նա­խա­ձեռ­նու­թեամբ մշա­կուած նա­խա­գիծ մըն է այս մէ­կը, որ կը ձգտի բա­րե­կա­մու­թեան շար­ժում մը ստեղ­ծել։ Ներ­կայ տա­րուան ըն­թաց­քին կը նա­խա­տե­սու հա­մերգ­նե­րու շարք մը կազ­մա­կեր­պել Թուր­քիոյ եւ ար­տա­սահ­մա­նի մէջ։

Շա­բաթ օ­րուան մամ­լոյ ա­սու­լի­սը սար­քե­ցին Մար­մա­րի­սի Ֆիլ­հար­մո­նիի միու­թեան վար­չու­թեան նա­խա­գահ Ահ­մէտ Եա­շար Ալ­թը­նէօզ, ծրագ­րի հա­մա­կար­գող Հիւ­սէ­յին Մու­րատ Կիւ­րոլ, խմբա­վար Նուարդ Անդ­րէա­սեան եւ «Ա­նա­տո­լու Քիւլ­թիւր»ի նա­խա­գահ Օս­ման Քա­վա­լա։ Հարկ է նշել, որ այս նա­խա­գի­ծը կը վա­յե­լէ Վար­չա­պե­տա­րա­նի եւ Մշա­կոյ­թի նա­խա­րա­րու­թեան զօ­րակ­ցու­թիւ­նը։ Խնդրոյ ա­ռար­կայ ծրա­գի­րը պաշ­տօ­նա­պէս պի­տի սկսի Փետ­րուա­րի 22-ին եւ կեան­քի պի­տի կո­չուի տա­րուան մը ըն­թաց­քին։ «Քա­մե­րա­թա Սայ­կուն» եւ «Մար­մա­րիս» սե­նե­կա­յին նուա­գա­խում­բե­րուն մաս­նակ­ցու­թեամբ պի­տի ի­րա­կա­նա­ցուին հա­մերգ­նե­րը։ «Քա­մե­րա­թա Սայ­կուն» նուա­գա­խում­բը կը բաղ­կա­նայ 25 հո­գիէ եւ ան­դամ­նե­րու շար­քին կը գտնուին Պե­տա­կան ե­րաժշ­տա­նո­ցի դա­սա­խօս­ներ ու մե­նա­կա­տա­րի մա­կար­դա­կով շրջա­նա­ւարտ­ներ։ «Մար­մա­րիս» նուա­գա­խումբն ալ բա­զում ե­լոյթ­ներ ու­նե­ցած է ար­տա­սահ­մա­նի մէջ եւ այդ փոր­ձա­ռու­թիւ­նով կը միա­նայ այս ծրագ­րին։ Մամ­լոյ ա­սու­լի­սի ըն­թաց­քին ընդգ­ծուե­ցաւ, թէ 1915-էն հա­րիւր տա­րի անց ան­ցեալ տա­րի կազ­մա­կեր­պուած ո­գե­կո­չում­նե­րէն վերջ նա­խա­ձեռ­նարկ­նե­րը կը ձգտին ե­րաժշ­տու­թեան ճա­նա­պար­հով փո­խան­ցել բա­րե­կա­մու­թեան եւ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան պատ­գամ մը՝ ապ­րուած ցա­ւե­րու յաղ­թա­հար­ման նպա­տա­կով։ Ար­դա­րեւ, ե­րաժշ­տու­թիւ­նը հա­սա­րա­կաց ար­ժէք մըն է թուրք եւ հայ հա­ւա­քա­կա­նու­թիւն­նե­րուն տե­սա­կէ­տէ, ո­րոնք եր­կար դա­րե­րու հա­մա­կե­ցու­թիւն մը ու­նին։ Հա­սա­րա­կաց մշա­կոյ­թի եւ գե­ղա­րուես­տի հա­մաշ­խար­հա­յին հան­րա­յին կար­ծի­քին ներ­կա­յա­ցուի­լը եւ այս բնա­գա­ւա­ռէն ներս սերտ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թիւ­նը պի­տի կան­խեն ա­պա­գա­յի ուղ­ղեալ թշնա­մա­կան զգա­ցում­ներն ու թիւ­րի­մա­ցու­թիւն­նե­րը եւ այս­պէ­սով եր­կու ազ­գե­րուն առ­ջեւ պի­տի հար­թեն ճա­նա­պար­հը դէ­պի խա­ղա­ղու­թիւն։ Ծրագ­րին նա­խա­ձեռ­նարկ­նե­րը կը նա­խա­տե­սեն գե­ղա­րուես­տա­կան ու մշա­կու­թա­յին գոր­ծու­նէու­թիւն­ներ, ու մա­նա­ւանդ հա­մերգ­ներ կազ­մա­կեր­պել աշ­խար­հի այն շրջան­նե­րուն կամ քա­ղաք­նե­րուն մէջ, ուր խտա­ցեալ ձե­ւով կը բնա­կին հա­յե­րը կամ թուր­քե­րը։ Կը ծրագ­րուին այս ձեռ­նարկ­նե­րուն ներգ­րա­ւել պատ­կան եր­կիր­նե­րու խորհր­դա­րա­նա­կան­նե­րը, հա­սա­րա­կա­կան գոր­ծիչ­նե­րը, զան­գուա­ծա­յին լրա­տուու­թեան մի­ջոց­նե­րու ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը, գրող­նե­րը, պատ­մա­բան­նե­րը եւ ընդ­հան­րա­պէս թուրք եւ հայ ժո­ղո­վուրդ­նե­րը։ Հա­մերգ­նե­րու ըն­թաց­քին խմբա­վա­րի պա­տաս­խա­նա­տուու­թիւ­նը պի­տի ստանձ­նեն Նուարդ Անդ­րէա­սեան կամ Նե­զիհ Սեչ­քին։ Ծա­նօթ է, որ Նուարդ Անդ­րէա­սեան ան­ցեա­լի մէջ վա­րած էր նաեւ Թուր­քիա-Հա­յաս­տան ե­րի­տա­սար­դաց նուա­գա­խում­բը։ Ներ­կայ ծրագ­րին շրջագ­ծով կը նա­խա­տե­սուի հայ յօ­րի­նո­ղի մը գոր­ծե­րէն մէ­կուն թուրք մե­նա­կա­տա­րի մը կող­մէ մեկ­նա­բա­նուի­լը եւ փո­խա­դար­ձա­բար։ Ա­նա­տո­լուի զա­նա­զան քա­ղաք­նե­րուն մէջ նա­խա­տե­սուած հա­մերգ­նե­րը ինք­նա­բե­րա­բար ա­ռիթ պի­տի հան­դի­սա­նան նաեւ այդ քա­ղաք­նե­րէն ներս ապ­րուած հա­սա­րա­կաց ան­ցեա­լը։ Ար­տա­սահ­մա­նի հա­մերգ­նե­րով կ՚են­թադ­րուի նպաս­տել թուրք եւ հայ հա­ւա­քա­կա­նու­թիւն­նե­րու մի­ջեւ երկ­խօ­սու­թեան ու փո­խա­դարձ հաս­կա­ցու­թեան։ Գե­ղա­րուես­տի ճա­նա­պար­հով բա­րե­կա­մու­թեան եւ երկ­կող­մա­նի դրա­կան յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու վե­րա­կեն­դա­նաց­ման ուղ­ղեալ այս նա­խա­ձեռ­նու­թիւ­նը միեւ­նոյն ժա­մա­նակ կը ձգտի ե­րաժշ­տու­թեան ճա­նա­պար­հով հաս­նե­լու ա­ռող­ջու­թեան՝ պայ­քա­րե­լով ցե­ղա­պաշ­տու­թեան եւ մո­լե­ռան­դու­թիւն­նե­րու դէմ։ Հա­մերգ­նե­րու ժա­մա­նա­կա­ցոյ­ցը թէեւ վերջ­նա­կա­նօ­րէն չէ ճշդուած, սա­կայն  այս պա­հուն յայտ­նի է, որ Գեր­մա­նիոյ, Ֆրան­սա­յի, Անգ­լիոյ, Հո­լան­տա­յի, Պել­ժիոյ եւ Ա­մե­րի­կա­յի Միա­ցեալ Նա­հանգ­նե­րու մէջ տե­ղի պի­տի ու­նե­նան հա­մերգ­ներ։

Մամ­լոյ ա­սու­լի­սի ըն­թաց­քին բա­ցատ­րու­թիւն­ներ տրուե­ցան նաեւ նա­խա­տե­սուած եր­գա­ցան­կին շուրջ։ Հայ եւ թուրք ա­րուես­տա­գէտ­նե­րու յօ­րի­նում­նե­րը պի­տի ընդգր­կուին հա­մերգ­նե­րու յայ­տագ­րին մէջ եւ ա­նոնց շար­քին ա­մե­նա­խորհր­դան­շա­կա­նը պի­տի ըլ­լայ Կո­մի­տաս։ Թուր­քիա­յէն եւ Հա­յաս­տա­նէն եր­կու քա­նո­նա­հար­ներ՝ Ռու­հի Ա­յան­կիլ եւ Ա­նա­հիտ Վա­լե­սեան եւս մաս­նակ­ցու­թիւն պի­տի բե­րեն այս ծրագ­րին։

Կազ­մա­կեր­պիչ­նե­րը կը մատ­նան­շեն, թէ ան­ցեա­լէն ժա­ռան­գուած ցա­ւե­րը ա­ռանց մո­ռա­ցու­թեան մատ­նե­լու զա­նոնք խա­ղա­ղու­թեան ու սի­րոյ վե­րա­ծե­լու հա­ւատ­քով ու նպա­տա­կով այս ճա­նա­պար­հոր­դու­թեան կը ձեռ­նար­կեն սոյն ծրագ­րով, ո­րով շուրջ տասն­հինգ ամ­սուան ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նի մը մէջ տե­ղի պի­տի ու­նե­նայ տասն­հինգ հա­մերգ։ Հրա­ւէր մը ստա­նա­լու պա­րա­գա­յին կազ­մա­կեր­պիչ­նե­րը պատ­րաս­տա­կամ են նաեւ հա­մերգ մըն ալ ի­րա­կա­նաց­նել Հա­յաս­տա­նի մէջ։

Միւս կող­մէ, Մար­մա­րի­սի Ֆիլ­հար­մո­նիի միու­թեան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը այս ծրագ­րին կա­պակ­ցու­թեամբ այ­ցե­լե­ցին նաեւ Պատ­րիար­քա­րան։ Այս առ­թիւ շա­բա­թա­վեր­ջին ա­նոնք հիւ­րըն­կա­լուե­ցան Պատ­րիար­քա­կան Ընդ­հա­նուր Փո­խա­նորդ Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեա­նի կող­մէ։ Հիւ­րե­րը ման­րա­մաս­նու­թիւն­ներ փո­խան­ցե­ցին մշա­կուած ծրագ­րին կա­պակ­ցու­թեամբ։ Նո­րին Սրբազ­նու­թիւ­նը ու­րա­խու­թիւն յայտ­նեց այ­ցե­լու­թեան կա­պակ­ցու­թեամբ ու գնա­հա­տեց դրա­կան ո­գիով մշա­կուած այս ծրագ­րին նա­խա­ձեռ­նարկ­նե­րը։ Ան մաղ­թեց, որ նա­խա­գի­ծը պսա­կուի յա­ջո­ղու­թեամբ ու ծա­ռա­յէ իր նպա­տա­կին՝ հայ եւ թուրք հա­սա­րա­կու­թիւն­նե­րու մեր­ձեց­ման ճա­նա­պար­հին վրայ։ Հիւ­րե­րը Նո­րին Սրբազ­նու­թեան շնոր­հա­կա­լու­թիւն յայտ­նե­ցին ըն­դու­նե­լու­թեան հա­մար ու գո­հու­նակ տպա­ւո­րու­թեամբ հրա­ժեշտ ա­ռին Պատ­րիար­քա­րա­նէն՝ ստա­ցած ըլ­լա­լով խրա­խու­սա­կան պատ­գամ­ներ։