ԲԱԽՏՈՐՈՇ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՅՑ
Թրքահայ համայնքին տեսակէտէ բախտորոշ ժամանակացոյց մը կ՚ընթանայ այս օրերուն։ Մեծ պահոց ներկայ նուիրական շրջանին Պոլսոյ Պատրիարքական Աթոռի հոգեւորականաց դասը յառաջիկայ շաբթուան մէջ՝ Մարտի 15-ին նախատեսուած համագումար-ժողովի արդիւնքով պիտի ընտրէ տեղապահ մը։ Ամենայն Հայոց Տ.Տ. Գարեգին Բ. Կաթողիկոսի օրհնութեամբ, վերջերս Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի մէջ Պոլսոյ Աթոռի երեք սրբազաններուն՝ Պատրիարքական Ընդհանուր Փոխանորդ Տ. Արամ Արք. Աթէշեանի, Գերմանիոյ Հայոց Թեմի Առաջնորդ Տ. Գարեգին Արք. Պեքճեանի եւ Կրօնական Ժողովի Ատենապետ Տ. Սահակ Եպսկ. Մաշալեանի միջեւ ձեռք բերուած համաձայնութեան հիման վրայ կ՚ընթանայ այս բախտորոշ ժամանակացոյցը։ Յառաջիկայ Երկուշաբթի յետմիջօրէին Կրօնական ժողովը նիստ մը պիտի գումարէ, իսկ երկու օր վերջ՝ Չորեքշաբթի, 15 Մարտին, Եկեղեցական համագումարի ժողով նախատեսուած է։ Համագումար-ժողովը պիտի ընտրէ պատրիարքի տեղապահը եւ աւելի վերջ ալ համայնքային հաստատութիւններու ղեկավարութեանց մասնակցութեամբ պիտի կազմուի նախաձեռնարկ մարմին մը։ Այսպէսով պատրիարքական ընտրութեան գործընթացը թափ պիտի ստանայ անշրջադարձելիօրէն։ Ընտրուելիք տեղապահն ալ պիտի ստանձնէ պատրիարքական ընտրութեան գործընթացի վերահսկման պատասխանատուութիւնը։
Ինչպէս հաղորդած էինք, Տ. Գարեգին Արք. Պեքճեան այս գիշերուան ժամերուն կը հասնի քաղաքս։ Ան եւս պիտի մասնակցի յառաջիկայ Եկեղեցականաց համագումարին։ Վերջին շուրջ ինն տարիներուն, երբ Պատրիարքական Աթոռը գործնականօրէն (այժմ նաեւ պաշտօնապէս) թափուր է, առաջին անգամ Եկեղեցականաց համագումար-ժողով մը պիտի գումարուի՝ մեր Աթոռի երեք սրբազաններուն մասնակցութեամբ։ Համագումարին պիտի նախագահէ Տ. Արամ Արք. Աթէշեան։ Հաշուի առնելով, որ երեք սրբազաններն ալ տեղապահի թեկնածու են՝ անոնք արդէն պիտի գտնուին տեղւոյն վրայ եւ այսպէսով տեղապահի ընտրութեան բոլոր թեկնածուները անխտիր պիտի կարենան հետեւիլ ընտրութեան ընթացքին։
Համայնքային շրջանակները ուշադրութեամբ կը հետեւին այս իրադարձութիւններուն։ Նոյնպէս յաջորդ շաբթուան սկիզբին նախատեսուած է Համայնքային վաքըֆներու հարթակին (VADİP) ժողովը։ Գումգաբուէն հասած անպաշտօն լսումները առայժմ բաւարար չեն տեղապահի ընտրութեան արդիւնքին շուրջ կանխատեսումներ ընելու համար։ Յամենայնդէպս, համայնքային շրջանակներն ու հաւատացեալ ժողովուրդը վառ հետաքրքրութիւն կը ցուցաբերեն իրադարձութիւններուն նկատմամբ։
ԺԱՄԱՆԱԿ օրաթերթը այս մթնոլորտին մէջ շօշափեց մեր Աթոռի վեղարաւոր միաբաններուն տրամադրութիւնը։ Ծանօթ է, որ բացի երեք սրբազաններէն քաղաքիս մէջ եօթ վեղարաւորներ կը բերեն իրենց մասնակցութիւնը Հայ Եկեղեցւոյ պայծառութեան եւ Պոլսոյ Պատրիարքական Աթոռի անսասանութեան համար։ Այս կարեւոր հանգրուանին անոնք բարի եղան բաժնել իրենց մօտեցումները թերթիս հետ։ Ստորեւ կը ներկայացնենք Պոլսոյ Աթոռի եօթ վեղարաւոր միաբաններուն մօտեցումները՝ տեղապահի ընտրութեան ընդառաջ։
Տ. ԹԱԹՈՒԼ Ծ. ՎՐԴ. ԱՆՈՒՇԵԱՆ.- Տեղապահի ընտրութիւնը անհրաժեշտ է որպէսզի պատրիարքական ընտրութեան գործընթացը սկիզբ առնէ։ Առանց տեղապահի մը գոյութեան այդ ընթացակարգը չի կրնար սկսիլ։ Մենք հանգստեան կոչեցինք մեր պատրիարքը եւ նոր գահակալի ընտրութեան ձեռնարկելու համար պէտք է ընտրենք տեղապահ մը։ Առանց փոխանորդի մը պէտք է ձեռնարկենք տեղապահի ընտրութեան։ Մեր հոգեւորականաց համագումարի անդամներուն կողմէ պիտի ընտրուի տեղապահը։ Ես համոզուած եմ, որ անոնք աչալրջութեամբ եւ առողջ դատողութեամբ ընտրութիւն մը պիտի կատարեն։ Մեր Սահմանադրութիւնը յայտնի է եւ նման իրավիճակներու մէջ փրոթոքոլներու կարիքը չունինք։ Համոզուած եմ, որ այս ուղղութեամբ եւս մեր աւանդութիւնները պիտի յարգենք։
Տ. ԶԱՔԷՈՍ Ծ. ՎՐԴ. ՕՀԱՆԵԱՆ.- Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի մէջ, Վեհափառ Հայրապետի հետ շինիչ ժողովներէ վերջ մեր սրբազան հայրերը հաշտ եւ խաղաղ պայմաններու տակ աշխատելու համար համաձայնեցան։ Վեհափառ Հայրապետի օրհնութեամբ յայտարարուեցաւ տեղապահի մը ընտրութեան մասին եւ այդ ընտրութիւնը տեղի պիտի ունենայ 15 Մարտին։ Աւելի վերջ պիտի կազմուի նախաձեռնարկ մարմին մը ու վեց ամիս վերջ ալ նախատեսուած է նոր ազգընտիր պատրիարքի մը գահ բարձրանալը։ Սա թէեւ քիչ մը յապաղած, սակայն տեղին զարգացում մըն է։ Մեր ցանկութիւնը այն է, որ այս բոլորը կայանան խաղաղութեան, հաշտութեան ու միասնականութեան մթնոլորտի մը մէջ։
Տ. ԵՂԻՇԷ ՎՐԴ. ՈՒՉՔՈՒՆԵԱՆ.- Ինչպէս յայտնի է մեր շատ սիրելի եւ յարգարժան պոլսահայ համայնքին, յառաջիկայ օրերուն Եկեղեցականաց համագումար-ժողովը պիտի ընտրէ տեղապահ մը։ Սա պատրիարքական ընտրութեան շեմին պիտի ապրուի եւ տեղապահի ընտրութենէն վերջ այդ գործընթացը աւելի պիտի աշխուժանայ։ Այս ժողովը մեծ դերակատարութիւն պիտի ունենայ մեր արդի տարեգրութեանց եւ ընդհանրապէս մեր ազգային-եկեղեցական պատմութեան մէջ։ Ես՝ իբրեւ Հայաստանեայց Առաքելական Եկեղեցւոյ վարդապետ, տեղապահի թեկնածու մեր երեք սրբազաններուն նկատմամբ կը տածեմ հաւասար սէր ու յարգանք։ Կ՚աղօթեմ, որ Տէր Աստուած բարին կատարէ եւ տեղապահի ընտրութիւնները տեղի ունենան համերաշխութեամբ, սիրով ու յարգանքի սահմաններուն մէջ։
Տ. ԶԱՏԻԿ ՎՐԴ. ՊԱՊԻԿԵԱՆ.- Ես համոզուած եմ, թէ ինչ որ պիտի ըլլայ, պէտք է Տիրոջ կամքով ըլլայ. ուրիշին կամքով պէտք չէ ըլլայ։ Ամէն ինչ պէտք է ընթանայ խաղաղութեամբ եւ պէտք չէ ապրուին անախորժութիւններ։ Աստուած թող անսասան պահէ մեր Պատրիարքական Սուրբ Աթոռը։
Տ. ՇՆՈՐՀՔ ԱԲԵՂԱՅ ՏՕՆԻԿԵԱՆ.- Մեր դարաւոր Պատրիարքութիւնը Հայաստանեայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցւոյ չորս նուիրապետական աթոռներէն մին է։ Ես նախ եւ առաջ անսասանութիւն կը մաղթեմ մեր Պատրիարքական Աթոռին համար։ Հիմնական ակնկալութիւնս այն է, որ արժանաւոր տեղապահ մը ընտրուի եւ ան ըստ պատշաճի թող մեր համայնքը առաջնորդէ պատրիարքական ընտրութիւններուն, որոնց արդիւնքով մեր Աթոռը պիտի ունենայ նոր գահակալ մը։
Տ. ՄԱՂԱՔԻԱ ԱԲԵՂԱՅ ՊԵՍՔԻՍԻԶԵԱՆ.- Պոլսոյ Պատրիարքական Աթոռը հիմնադրութենէն մինչեւ մեր օրերը գործած է մեր Տիրոջ Յիսուսի Քրիստոսի խնամքին տակ։ Այս օրերուն եւս մեր պատմական Աթոռին համար կը հայցենք Տէր Յիսուսի օգնութիւնը՝ որպէսզի մեզ սիրոյ ու միութեան մէջ պահէ եւ պահպանէ։ Տեղապահի ընտրութեան ընդառաջ մեր մեծերը՝ մեր սրբազան հայրերը մեր բոլորին մօտ ունին համահաւասար դիրք մը։ Ես կը մաղթեմ, թէ որը որ բարին է մեր պոլսահայութեան տեսակէտէ՝ թող ան ստանձնէ այս դժուարին պաշտօնը։ Մեր համայնքը համերաշխութեան եւ խաղաղութեան մէջ եւ Տէր Յիսուս Քրիստոսի հովանիին տակ գտնուելու գիտակցութեամբ պէտք է ընթանայ եւ տեղապահն ալ այսպիսի մթնոլորտի մը մէջ պէտք է ընտրը-ւի։ Մեր ազգը թող ապրի յաւերժ։
Տ. ՅԱՐՈՒԹԻՒՆ ԱԲԵՂԱՅ ՏԱՄԱՏԵԱՆ.- Որպէս նորապսակ հոգեւորական՝ ցաւ կը զգամ, երբ Պոլսոյ դարաւոր Աթոռը կը ցնցուի ներկայ օրակարգով։ Եկեղեցականներ միշտ կարիքը ունեցած են ու պիտի ունենան առաջնորդող մղիչ զօրութեան, որ կը գտնուի Ս. Եկեղեցւոյ մէջ։ Եկեղեցւոյ ծառայելու կոչումին գիտակից իւրաքանչիւր հոգեւոր սպասաւոր ունի մխիթարութեան կարիքը։ Ես այս մէկը կը գտնեմ նախ Աստուծոյ մօտ։ Համոզուած եմ, թէ Քրիստոս տէրն է իր եկեղեցիին։ Նոյնիսկ դժուարին պայմաններուն եկեղեցին կ՚առաջնորդուի Ս. Հոգիի ներգործութեամբ։ Յոյսը կը գտնեմ Սաղմոսի խօսքերուն մէջ. «Տէրն է հովիւս, ուստի ոեւէ բանի կարօտ պիտի չմնամ…Կը վերանորոգէ զիս եւ ուղիղ ճամբաներէ կ՚առաջնորդէ, որպէսզի Իր անունը փառաւորուի» (Սղմ. ԻԲ. 1,3)։
Ներկայ դարուն մեր եկեղեցին արդէն իսկ կը դիմագրաւէ լուրջ մարտահրաւէրներ։ Եկեղեցին կը պայքարի, մասնաւորպաէս Հայ Եկեղեցւոյ զաւակները խլող քարոզխօսութիւններու դէմ։ Այդ պայքարը արդիւնաբեր կ՚ըլլայ նման ցնցումներէն հեռու հոգեվիճակով։
Եկեղեցին ունի իր սրբազան աւանդութիւնը։ Պոլսոյ Պատրիարքական Աթոռը եւս ունի իր աւանդութիւնը եւ կանոնները, որոնց տէր կը կանգնի ժողովուրդը։ Եկեղեցի կը նշանակէ՝ «հաւատացեալներու միութիւն»։ Ուստի, ինչպէս նախապէս փորձառու հոգեւորականներէ լսած ենք, եկեղեցին, ժողովուրդի ծառայելու ուղղութեամբ Աստուծոյ ծառայելու ճամբան է։ Իսկ, այս միութեան ամրութիւնը հաստատուած է Աստուծոյ խօսքին, սուրբ աւանդութիւններու եւ եկեղեցական օրէնքներու ու կանոններու պահպանութեան վրայ։
Անձնապէս մխիթարուած եմ Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածնի հայրական հովանին տեսնելով։ Եկեղեցւոյ օրէնքներու եւ Պոլսոյ Պատրիարքական Աթոռի աւանդութեանց եւ կանոններու պահպանութեան անհրաժեշտութիւնը, տարբեր առիթներով օրակարգի վրայ եկած են։ Ամենայն Հայոց Վեհափառ Հայրապետի խօսքով, Աթոռոյս բարձրաստիճան հոգեւորականներու անձերուն մէջ, այս մէկը թելադրուած է նաեւ Պոլսոյ Աթոռոյ իւրաքանչիւր հոգեւոր սպասաւորին։ Ուստի, խոնարհաբար շնորհակալութիւն կը յայտնեմ Նորին Սրբութեան։
Ձեռնադրութեան երիցութեամբ տակաւին կրտսեր եմ ու ինծի կը մնայ աղօթել Առաքելական Ս. Եկեղեցւոյս հաստատութեան, Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածնի եւ Պոլսոյ Պատրիարքական Աթոռի անսասանութեան եւ Հայ Եկեղեցւոյ անդամ բոլոր եղբայրներու եւ քոյրերու հոգեւոր շինութեան համար։ Ինչպէս Մեծ պահոց շրջանին քանիցս կը կրկնենք. «Տէ՛ր ուղղեա՛ զգնացս մեր ի ճանապարհս խաղաղութեան. Տէ՛ր, ուղղեա՛ եւ առաջնորդեա՛ հոգւոց մերոց եւ ամենայն հաւատացելոց գնալ յարդարութեան ճանապարհն եւ ի կեանսն յաւիտենից»:
Տ. ՍԵՊՈՒՀ ԱՐՔ. ՉՈՒԼՃԵԱՆ ԼԱՒԱՏԵՍՈՒԹԵԱՄԲ ՀԱՄԱԿՈՒԱԾ
Տեղապահի ընտրութիւններուն ընդառաջ պատրիարքական թեկնածուներէն Գուգարաց Թեմի Առաջնորդ Տ. Սեպուհ Արք. Չուլճեան արտայայտեց լաւատես մօտեցումներ եւ յոյս յայտնեց ողջախոհութեան ուղղութեամբ։ Գուգարաց Թեմի աղբիւրները երէկ թողարկեցին Տ. Սեպուհ Արք. Չուլճեանի հետ կատարուած հարցազրոյց մը։ Թէեւ յայտնի չէ, որ այդ հարցազրոյցը որո՛ւ կողմէ կատարուած է եւ ո՛ր լրատուամիջոցին տրուած է, սակայն կ՚անդրադառնանք անոր բովանդակած պատգամներուն։
«Վերջին օրերուն պոլսահայ համայնքին մէջ ա՛լ աւելի բորբոքուած եւ Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի մէջ որոշ լուծման հասած վիճակը՝ կապուած պատրիարքական ընտրութեան հետ, լաւատեսութեան եւ ողջախոհութեան յոյս ստեղծած է։ Ի սկզբանէ մեզմէ շատերուն յայտնի էր այն մտահոգութիւնը, թէ համայնքի ներքին անհամաձայնութիւններն ու տարակարծութիւնները լուրջ խոչընդոտ դարձած էին պատրիարքի ընտրութեան խնդիրը գործնական լուծման առաջնորդելու ճանապարհին։ Սակայն այսօր արդէն կը նկատուին հանդուրժողութեան եւ փոխադարձ ընկալման ծիլեր, որոնք պէտք է տանին դէպի թնճուկի լուծում։ Այս տեսանկիւնէն նախ եւ առաջ կը կարեւորեմ տեղապահի յառաջիկայ ընտրութիւնը, որուն մասնակցելու իրաւունք ունին Աթոռը ներկայացնող իմ հոգեւոր երեք եղբայրները», յայտնած է Տ. Սեպուհ Արք. Չուլճեան հարցազրոյցին մէջ։ Բաց աստի, նորին սրբազնութիւնը ուրախութեամբ կը նկատէ, որ դրական մթնոլորտ մը տեսանելի է Պատրիարքական Աթոռի բնական թեկնածուներուն եւ համայն բարեպաշտ հաւատացեալներուն համար։ «Պայքարը պէտք է ուղղուի ոչ թէ անձերու յաւակնութիւններու բաւարարման, այլ եկեղեցական եւ համայնքային խնդիրներու լուծման։ Վստահ եմ, որ հոգեւոր կամ աշխարհական մեր եղբայրներն ու քոյրերը ամէն ինչ պիտի ընեն, որպէսզի տեղապահ սրբազանը սիրոյ եւ փոխադարձ յարգանքի մթնոլորտի մէջ կազմակերպէ ընտրութիւնները», մատնանշած է ան։
Իր յայտարարութիւններուն մէջ Տ. Սեպուհ Արք. Չուլճեան նշած է, որ տեղապահի ընտրութեան պարագային կը պաշտպանէ Տ. Գարեգին Արք. Պեքճեանի թեկնածութիւնը։