պատժամիջոցներու ԱԶԴԱՆՇԱՆ

Թուր­քիա-Գեր­մա­նիա ա­ռանց­քին վրայ ցնցու­մը կը շա­րու­նա­կուի՝ Պուն­տես­թա­կի կող­մէ հա­յոց ցե­ղաս­պա­նու­թեան ճա­նաչ­ման ուղ­ղեալ ո­րո­շու­մէն վերջ։ Այս մթնո­լոր­տին մէջ, Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գահ Րէ­ճէպ Թայ­յիպ Էր­տո­ղան, ե­րէկ Գեր­մա­նիոյ դէմ պատ­ժա­մի­ջոց­նե­րու ազ­դան­շա­նը տուաւ՝ Ա­մե­րի­կա­յի Միա­ցեալ Նա­հանգ­ներ ու­ղե­ւո­րուե­լէ ա­ռաջ։

Ան­գա­րա­յի որ­դեգ­րե­լիք պատ­ժա­մի­ջոց­նե­րուն վե­րա­բե­րեալ հարց­ման պա­տաս­խա­նե­լով՝ Էր­տո­ղան ը­սաւ. «Նման քայ­լե­րը չեն գոր­ծադ­րուիր յայ­տա­րա­րե­լով։ Անվ­տան­գու­թեան գա­գա­թա­ժո­ղո­վին ըն­թաց­քին այս նիւ­թե­րը քննար­կե­ցինք ման­րա­մաս­նօ­րէն»։ Ըստ ի­րեն, կա­ռա­վա­րու­թեան հետ նեղ շրջա­նա­կի ձե­ւա­չա­փով ծա­ւա­լուն աշ­խա­տան­քով մը կարգ մը ա­ռանցք­ներ յստա­կա­ցուած են։ Յա­ռա­ջի­կա­յին թրքա­կան կող­մին քայ­լե­րը պի­տի յստա­կա­նան ըստ այդմ։

«630 հո­գիէ բաղ­կա­ցեալ խորհր­դա­րա­նէ մը ներս շուրջ 200 հո­գիով նման ո­րոշ­ման մը ըն­դու­նուի­լը ու­շագ­րաւ է։ Յար­գե­լի շան­սէօ­լիէին այդ քուէար­կու­թեան չմաս­նակ­ցի­լը ու­շագ­րաւ է։ Չմաս­նակ­ցե­ցաւ նաեւ այն անձ­նա­ւո­րու­թիւ­նը, որ կը գտնուի գլխա­ւոր ընդ­դի­մու­թեան գլու­խը։ Այս բո­լո­րը ու­շագ­րաւ են։ Բնա­կա­նա­բար մեր յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն տե­սա­կէ­տէ մտա­ծե­լիք նիւ­թեր են այս բո­լո­րը։ Նախ եւ ա­ռաջ, Գեր­մա­նիա պէտք է հրա­ժա­րի այս սխալ քայ­լէն։ Այ­լա­պէս, բնա­կա­նա­բար մենք ալ կարգ մը տար­բեր քայ­լեր պէտք է առ­նենք։ Յա­ռա­ջի­կայ գոր­ծըն­թա­ցը պի­տի չըլ­լայ ցարդ ե­ղա­ծին նման։ 3-3.5 մի­լիոն թուրք կ՚ապ­րի այս պա­հուն Գեր­մա­նիոյ մէջ, ուր կայ գոր­ծըն­թաց մը։ Յե­տայ­սու սա պի­տի ըն­թա­նայ շատ ա­ւե­լի ու­շա­դիր եւ վե­րա­պահ», ը­սաւ Էր­տո­ղան։

Հարկ է նշել, որ Էր­տո­ղա­նի բան­բե­րը՝ Իպ­րա­հիմ Քա­լընն ալ վեր­ջին օ­րե­րուն գեր­մա­նա­կան մա­մու­լին մէջ յօ­դուած մը գրի առ­նե­լով յայտ­նած էր, թէ գեր­մա­նիա վնաս հաս­ցու­ցած է խա­ղա­ղու­թեան։

Մինչ այդ, ա­րեւմ­տեան զան­գուա­ծա­յին լրա­տուու­թեան մի­ջոց­ներն ալ ու­շադ­րու­թեամբ կը հե­տե­ւին Ան­գա­րա-Պեր­լին ա­ռանց­քին վրայ ստեղ­ծուած ի­րադ­րու­թեան։ «Foreign Policy» ա­մե­րի­կեան պար­բե­րա­կա­նը վեր­ջերս հարց տուաւ, թէ ար­դեօք Թուր­քիա կը կորսնց­նէ՞ Եւ­րո­պա­յէ ներս իր միակ գոր­ծըն­կե­րը։ Ա­մե­րի­կեան մա­մու­լէն «The New York Times»ի ար­ձա­գանգն ալ ե­ղաւ ա­ւե­լի ար­մա­տա­կան։ «Ա­յո, սա ցե­ղաս­պա­նու­թիւն է», գրեց թեր­թը, ո­րու մօ­տեց­մամբ՝ Հա­յաս­տա­նի եւ ՆԱ­ԹՕ-ի գոր­ծըն­կեր­նե­րուն հետ Թուր­քիոյ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն հաս­ցուած վնա­սին պա­տաս­խա­նա­տուու­թիւ­նը կը վի­ճա­կի Թուր­քիոյ այն մե­ծա­մաս­նու­թեան, որ կը հրա­ժա­րի ճանչ­նալ սե­փա­կան պատ­մու­թեան մութ կէ­տը։

Ա­մե­րի­կեան թեր­թը մատ­նան­շած է, որ պատ­մա­բան­նե­րը ա­ռանց ո­րե­ւէ կաս­կա­ծի հաս­տա­տած են, թէ ա­ւե­լի քան 1.5 մի­լիոն հայ 1915-1916 թուա­կան­նե­րուն սպան­նուած կամ մա­հուան եր­թի ու­ղար­կուած է Օս­մա­նեան կայս­րու­թեան մէջ։ «Հա­յոց հա­մար, ո­րոնց մի­լիո­նա­ւոր­նե­րը ցրուե­ցան ամ­բողջ աշ­խար­հի մէջ, կո­տո­րած­նե­րու որ­պէս ցե­ղաս­պա­նու­թիւն ճա­նա­չու­մը եր­կա­րա­տեւ եւ զգա­յուն ազ­գա­յին ա­ռա­քե­լու­թիւն մը ե­ղած է», շեշ­տած է ա­մե­րի­կեան թեր­թը՝ ա­ւելց­նե­լով, թէ որ­քան ա­ւե­լի շատ եր­կիր կը ճանչ­նայ այդ մէ­կը, Թուր­քիա կը դառ­նայ այն­քան ակ­րե­սիւ։ Ա­մե­րի­կեան այս թեր­թը, որ վեր­ջին շրջան­նե­րուն խիստ քննա­դա­տու­թիւն­ներ կը հաս­ցէագ­րէ Էր­տո­ղա­նին, նշած է նաեւ՝ թէ Ան­կե­լա Մեր­քէլ Պուն­տես­թա­կի քուէար­կու­թե­նէն բա­ցա­կա­յած է Էր­տո­ղա­նի սպառ­նա­լիք­նե­րուն ազ­դե­ցու­թեամբ։