ՆՊԱՍՏԱՒՈՐ ՄԹՆՈԼՈՐՏ

Հայաստանի Արտաքին գործոց նախարար Զօհրապ Մնացականեան վերջերս ծաւալուն հարցազրոյց մը տուաւ ռուսական «Ինթերֆաքս» գործակալութեան։ Այս առթիւ ան անդրադարձաւ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտութեան խաղաղ կարգաւորման գործընթացին եւ Երեւանի առաջնահերթութիւններուն։ «Ցաւալի է, որ լարուածութիւն կը հրահրուի ո՛չ միայն մեր տարածքաշրջանէն ներս, այլեւ՝ կը փորձուի զայն տեղափոխել մեր տարածքաշրջանէն դուրս», ըսաւ Մնացականեան՝ ակնարկելով Հայաստան-Ատրպէյճան սահմանի վերջին բախումներու ազդեցութեամբ աշխարհի զանազան քաղաքներուն մէջ հայերու եւ ատրպէյճանցիներու միջեւ ծագած դէպքերուն։ Ստորեւ որոշ յապաւումներով կը ներկայացնենք այս հարցազրոյցը։

*

-Հայ-ատրպէյճանական սահմանին վերջին լարուածութիւնը առաջինը չէ պատմութեան մէջ, սակայն կարծես առաջին անգամն է, որ ան կ՚ուղեկցուի հայերու եւ ատրպէյճանցիներու միջեւ բախումներով՝ աշխարհի տարբեր քաղաքներու, այդ կարգին՝ Մոսկուայի մէջ: Ինչպէ՞ս կը պարզաբանէք այս: Եւ ի՞նչ քայլերու պէտք է ձեռնարկել՝ յետագային նման բախումներէ խուսափելու համար:

-Ցաւալի է ոչ միայն ատելութեան մթնոլորտի հրահրումը մեր տարածքաշրջանին մէջ, այլեւ զայն մեր տարածքաշրջանէն դուրս տեղափոխելու փորձը: Խաղաղ կարգաւորման գործընթացին մէջ Հայաստանի համար կարեւոր սկզբունքը խաղաղութեան նպաստող միջավայրի ձեւաւորման ուղղութեամբ առաւելագոյն ուժի ներդրումն է: Անկարելի է խաղաղ բանակցային գործընթաց վարել ատելութեան մթնոլորտի, ռազմատենչ հռետորաբանութեան առկայութեան եւ ուժի կիրարկման սպառնալիքի պայմաններուն մէջ: Անիմաստ է յառաջընթաց ակնկալել բանակցային գործընթացին մէջ, երբ Ատրպէյճան մէկ կողմէ ատելութիւն կը հրահրէ, իսկ միւս կողմէ՝ խօսքով կը ձգտի խաղաղութեան: Հայատեացութեան, ռազմատենչ հռետորաբանութեան պայմաններուն մէջ անկարելի է ենթադրել, թէ մենք կրնանք լուրջ յառաջընթաց արձանագրել բանակցային գործընթացին մէջ:

-Ուրեմն ի՞նչ պէտք է ընել, որպէսզի յետագային խուսափինք այդպիսի բախումներէ։ 

-Նախ եւ առաջ պէտք է ըլլայ խաղաղ գործընթացի անհրաժեշտութեան գիտակցութիւն։ Պէտք է ըլլայ քաղաքական կամք եւ պէտք է ձեռնարկուին յստակ միջոցառումներու։ Մենք կը բանակցինք այդ կարգին նաեւ տարբեր քայլերու շուրջ, որոնք կը նպաստեն նուազեցնելու հռետորաբանութիւնը եւ բորբորքումը։ Այս ուղղութիւնը յստակ բովանդակութիւն ունի. մենք եւ ԵԱՀԿ-ի Մինսքեան խմբակի համանախագահները ներկայացուցած ենք շարք մը առաջարկներ։ Այդ բոլոր գաղափարները պէտք է իրագործուին։

Մենք լաւ օրինակ մը ունինք. անցեալ տարի իրականացուցինք Պաքուէն, Երեւանէն եւ Ստեփանակերտէն լրագրողներու փոխանակման ծրագիրը։ Արդիւնքները թերեւս համեստ էին, բայց շատ կարեւոր։ Խաղաղ գործընթացին կարեւոր մասն էր այս։ 

-Սակայն վերջին սրացումը, կարծես, ամենաբուռնն էր վերջին 30 տարիներուն։ Ձեր կարծիքով՝ ինչո՞ւ չեն գործեր Մատրիտեան սկզբունքները։ Ի՞նչ է մշտական սրացումներուն պատճառը։ 

-Ինչ որ տեղի ունեցաւ յուլիս 12-ին, ըստ էութեան, 2016-ի ապրիլէն ետք ուժ կիրարկելու եւ ռազմական գործողութիւններու միջոցով Հայաստանին եւ Արցախին միակողմանի զիջումներ պարտադրելու երկրորդ փորձն էր։ Յուլիս 12-ին յարձակում իրականացուած է Հայաստանի հիւսիս-արեւելքը՝ Տաւուշի մարզը գտնուող մեր սահմանակէտերուն ուղղութեամբ: Օգտագործուած է զգալի քանակութեամբ զէնք-զինամթերք, գնդակոծուած են նաեւ խաղաղ բնակչութիւնը եւ քաղաքացիական ենթակառուցուածքները։ Հայաստան վճռականօրէն հակադարձեց այդ յարձակումին՝ վերահաստատելով, որ այս հակամարտութիւնը ռազմական լուծում չունի: Թէ՛ Հայաստան, թէ՛ Արցախ բաւարար ուժեր եւ բաւարար պաշարներ ունին՝ իրենց պաշտպանութիւնն ու անվտանգութիւնը ապահովելու համար, եւ Ատրպէյճանի յուլիսեան յարձակումին ջախջախիչ հակահարուածը մէկ անգամ եւս հաստատեց այդ իրողութիւնը։ 

-Կարծիք կայ, որ, ըստ էութեան, Հայաստանին այնքան ալ կարեւոր չէ կարգաւորել Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդիրը, իբրեւ թէ, հողերը վերցուած են, իսկ սթաթիւքոն ալ՝ ձեռնտու: Ինչպէ՞ս կրնաք մեկնաբանել այս:

-Չեմ կրնար համաձայնիլ այդ կարծիքին: Թէ՛ Հայաստան, թէ՛ Արցախ հետաքրքրուած են տարածքաշրջանին մէջ կայուն խաղաղութեամբ, ինչ որ հաւանական է փոխզիջումներու վրայ հիմնուած խաղաղ համաձայնագիրի մը հասնելու միջոցով: Միակողմանի զիջումները կը բացառուին, անոնք չեն կրնար հեռանկար ունենալ: Եւ մենք հետաքրքրուած չենք այնպիսի իրավիճակով մը, երբ տարածքաշրջանին մէջ խաղաղութիւնն ու անվտանգութիւնը չունին կայուն ու երկարաժամկէտ հիմքեր: Այդ առումով խաղաղ բանակցային գործընթացը մեզի համար եղած է եւ կը մնայ այս հակամարտութիւնը կարգաւորելու կարեւոր առաջնահերթութիւն մը:

-Ինչպէ՞ս կը գնահատէք ԵԱՀԿ-ի Մինսքեան խմբակի համանախագահներուն դերը։ Ան շատոնց գոյութիւն ունի։ Բայց հակամարտութիւնը տակաւին լուծուած չէ։ Ի՞նչ կը կարծէք, ի՞նչ դեր կը խաղայ Ռուսաստան՝ որպէս ԵԱՀԿ-ի Մինսքեան խմբակի համանախագահող երկիր: Համաձա՞յն էք արդեօք, որ անհրաժեշտ է փոխել բանակցութիւններու ձեւաչափը:

- 90-ականներու կէսերէն ԵԱՀԿ-ի Մինսքեան խմբակի համանախագահներուն ձեւաչափը, ուր ընդգրկուած են Ռուսաստանը, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգները եւ Ֆրանսան, եղած է եւ կը մնայ բանակցային գործընթացի միակ ձեւաչափը: Եւ ան ունի յստակ արդիւնքներ: Ան միջազգային հանրութեան կողմէ ճանչցուած ձեւաչափ է եւ կը ներառէ ՄԱԿ-ի Անվտանգութեան խորհուրդի երեք մշտական ​​անդամները։ Երեք երկիրներ, որոնք բաւականին հզօր ներուժ ունին՝ քաղաքական, դիւանագիտական՝ միջնորդութեան գործառոյթը իրականացնելու համար: Այս երկիրներուն ներգրաւուածութիւնը կը շարունակէ շատ ամուր մնալ: 

Այդ տարիներուն ամբողջ համակարգ մը մշակուած է, տարբեր չափորոշիչներ եւ մօտեցումներու ամբողջ շտեմարան մը, որոնք կ՚ապահովեն այն շրջանակը, ուր կարելի է փոխզիջում մշակել: Շօշափելի եւ իրական փոխզիջում: Այս իմաստով մենք կը շարունակենք եւ պիտի շարունակենք աջակցիլ այս միջնորդական ձեւաչափին: Ռուսաստանի Դաշնութիւնը Մինսքեան խմբակի համանախագահներէն մէկն է: Ռուսական կողմի ջանքերը շատ արդիւնաւէտ էին եւ այս արտայայտուեցաւ ինչպէս յուլիսեան իրադարձութիւններուն ժամանակ, այնպէս ալ անոնցմէ առաջ: Վստահ եմ, թէ Ռուսաստանի ներգրաւուածութիւնը բոլոր մակարդակներու վրայ կ՚ընդգծէ այն կարեւորութիւնը, որ ան ունի այս գործընթացին մէջ, եւ այն կարեւոր ներդրումը, որ Ռուսաստան կը կատարէ միւս համանախագահներուն հետ միասին՝ խաղաղ կարգաւորման ուղղութեամբ տարուող աշխատանքներուն մէջ: Այստեղ մենք ոչ մէկ կասկած ունինք, եւ համանախագահներուն աշխատանքը, որ, ի թիւս այլոց, նաեւ բորբոքումը զսպելու կարեւոր գործօն է, այդ աշխատանքը կասկածի տակ դնելու, առկայ ձեւաչափը կասկածի տակ դնելու կամ անոր վրայ ճնշում գործադրելու որեւէ փորձ անընդունելի է:

-Ռուսաստանի արտաքին գործոց նախարարութեան ղեկավարը յայտնեց, որ Մինսքեան խմբակի համանախագահները կ՚աշխատին Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի արտաքին գործոց նախարարութիւններու ղեկավարներուն միջեւ հանդիպում կազմակերպել: Դուք պատրա՞ստ էք հանդիպելու Ատրպէյճանի արտաքին գործոց նախարարին հետ:

-Անցած ժամանակահատուածին, յատկապէս վերջին երկու տարիներուն, համանախագահներուն կողմէ տարբեր ուղղութիւններով տարուած է բաւականին մեծ աշխատանք, որ ներառած է անմիջապէս կարգաւորման խնդիրներ, փոխզիջումի հասնելու համար հիմնական ձեւաչափերուն առընչուող հարցեր, ինչպէս նաեւ հարցեր, որոնք կը վերաբերին խաղաղութեան նպաստող միջավայրին, մասնաւորապէս ծրագիրներ, որոնք կրնան նպաստել ժողովուրդները խաղաղութեան նախապատրաստելու: Հրադադարի կարգի ամրապնդումը եւ միջազգային մշտադիտարկումի համար համակարգերու ներդրումը կը շարունակեն մնալ աշխատանքի ամենակարեւոր ուղղութիւններէն մէկը: Մենք հաւատարիմ ենք աշխատանքի շարունակութեան, եւ, բնականաբար, ես իմ կողմէս պատրաստ եմ շարունակելու այդ աշխատանքը:

-Այսինքն՝ դուք, պայմանականօրէն անշուշտ, նոյնիսկ վաղը կրնա՞ք առանց որեւէ պայմանի հանդիպիլ ձեր ատրպէյճանցի գործընկերոջ հետ։ 

-Ի հարկէ, մենք պատրաստ ենք հանդիպելու եւ ի հարկէ մենք պատրաստ ենք շարունակելու այդ աշխատանքը։ Եւ այստեղ կ՚ուզեմ նորէն ընդգծել, որ մեր աշխատանքին կարեւորութիւնը կը կայանայ փոխզիջումներ գտնելու, անվտանգութիւն ապահովելու, ուժի կիրարկումէ եւ ծայրայեղական մօտեցումներէ հրաժարելու անհրաժեշտութեան մէջ։ Հայաստանի համար գոյութիւն ունին յստակ եւ կարեւոր առաջնահերթութիւններ։ Մեզի համար Արցախի կարգավիճակի հարցը բացարձակ առաջնահերթութիւն կը հանդիսանայ։ Արցախի ժողովուրդին կողմէ ինքնորոշման իրաւունքի կիրարկումը առանց որեւէ սահմանափակումի, իրական, շօշափելի անվտանգութեան ապահովումը Արցախի համար կարեւոր առաջնահերթութիւն է: Եւ մենք պատրաստ ենք աշխատելու թէ՛ համանախագահներուն, թէ՛ ատրպէյճանական կողմին հետ, որպէսզի ուրուագծենք այն ձեւաչափերը, որոնք հնարաւորութիւն կ՚ընձեռեն համադրելու եւ չափելու փոխզիջումի շրջանակը: 

Արցախի առընչուող կարեւոր հարց մը եւս. այս երեսուն տարիներուն Արցախը ի ցոյց դրած է հասարակական կեանքը կազմակերպելու, սեփական անվտանգութիւնը ապահովելու, միջազգային պարտաւորութիւններ ստանձնելու իր բացարձակ կարողութիւնը։ Բանակցային գործընթացին մէջ Արցախի ամբողջական ներգրաւման հարցը շատ կարեւոր է եւ գործնական բնոյթ ունի, որովհետեւ ան կ՚ամրապնդէ բանակցային գործընթացին նկատմամբ սեփականութեան զգացումը Արցախի այն ղեկավարութեան, որ, ընտրուած ըլլալով Արցախի ժողովուրդին կողմէ, ունի վերջինիս շահերը ներկայացնելու համապատասխան լիազօրութիւն։

-Ինչպէ՞ս կը վերաբերիք Արցախի մէջ հանրաքուէ իրականացնելու գաղափարին։

-Ինչ կը վերաբերի Հայաստանին, Արցախի ժողովուրդի ինքնորոշման իրաւունքը առանց որեւէ սահմանափակումի՝ կը համարուի խաղաղ կարգաւորման գործընթացին մէջ Հայաստանի գլխաւոր մօտեցումներէն մէկը։

-Ռուսաստան ռազմասարքի ոլորտին մէջ աշխուժօրէն կը գործակցի թէ՛ Հայաստանի եւ թէ Ատրպէյճանի հետ: Ասոր մէջ կը տեսնէ՞ք արդեօք որոշ երկիմաստութիւն՝ հաշուի առնելով վերջերս հայ-ատրպէյճանական յարաբերութիւններու սրումը:

-Հայաստան եւ Ռուսաստան դաշնակիցներ են: Մեր յարաբերութիւնները բաւականին ընդգրկուն են, եւ մեր հարցազրոյցի սահմանափակութիւնը թոյլ չի տար ներկայացնել հայ-ռուսական գործակցութեան հարցերու ամբողջ շրջանակը, որ կը վերաբերի կեանքի բոլոր ոլորտներուն, ներառեալ՝ գործակցութիւնը անվտանգութեան հարցերու գծով: Հայաստանի եւ Ռուսաստանի ռազմասարքային գործակցութիւնը դաշնակցային է: Այսպէսով, այստեղ որեւէ հարց կամ սահմանափակում չի կրնար ըլլալ:

-Բայց ճի՞շդ է արդեօք, որ ռազմական գործակցութիւնը սկսաւ ընդարձակուիլ յուլիսեան սրացումէն ետք:

-Ռազմասարքի ոլորտին մէջ մեր գործակցութիւնը հիմնուած է անվտանգութեան փոխադարձ շահերու վրայ եւ կ՚իրականացուի Ռուսաստանի եւ Հայաստանի միջեւ առկայ համաձայնագրերու, պայմանաւորուածութիւններու եւ աշխատանքային ծրագրերու հիման վրայ: Ռուսաստան չի խախտեր տարածքաշրջանին մէջ հաւասարակշռութիւնը: Հայաստան տարածքաշրջանային անվտանգութեան պատասխանատու մասնակից է: Եւ մեր ռազմասարքային գործակցութիւնը որեւէ ձեւով ուղղուած չէ երրորդ երկիրներուն դէմ:

-Եւ ձեզ չ՚անհանգստացնե՞ր, որ Ռուսաստան ռազմասարքային ոլորտին մէջ կը գործակցի նաեւ Ատրպէյճանի հետ։ 

-Հայաստանի եւ Ռուսաստանի ռազմասարքային գործակցութիւնը իր տրամաբանութիւնը ունի. ան կառուցուած է ամուր դաշնակցային հիմքերու վրայ: Ինչ կը վերաբերի Ատրպէյճանին եւ այս ոլորտին մէջ գործակցութեան, նշեմ, որ Ատրպէյճան ամէն ձեւով կը հզօրացնէ իր ռազմական ներուժը՝ փորձելով համոզել իր իսկ հասարակութիւնը եւ միջազգային հանրութիւնը, որ ներուժ ունի Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտութիւնը ռազմական ճամբով լուծելու: Եւ այս կը մատուցուի այնպիսի լոյսի ներքոյ, որ Ատրպէյճանի կողմէ ռազմական գործողութիւններու չսկսիլը «կը զիջի» Հայաստանին եւ Արցախին՝ փոխարէնը ակնկալելով բանակցային գործընթացին մէջ հայկական կողմերու «միակողմանի զիջումներ»։ Իր ռազմական ներուժը զարգացնելու ատրպէյճանական տրամաբանութիւնը ուղղուած է հակամարտութեան ռազմական լուծումին, ինչ որ վտանգ կը ներկայացնէ Հայաստանի եւ Արցախի անվտանգութեան համար:

-Դուք ռուսական կողմին հետ կը քննարկէ՞ք այս խնդիրը:

-Ի հարկէ, մենք ռուսական կողմին հետ բաց ու անկեղծօրէն կը քննարկենք բոլոր խնդիրները. մենք դաշնակցային յարաբերութիւններ ունինք:

(…)

-Հայաստան կը նախատեսէ՞ արդեօք դիմել Ռուսաստանին՝ զէնքի նոր վարկ ստանալու համար: Եւ ե՞րբ պատրաստ կ՚ըլլայ վճարելու զէնք եւ սարքաւորումներ գնելու վարկը:

-Հայաստանի եւ Ռուսաստանի միջեւ ռազմասարքային գործակցութեան հարցեր քննարկելու համար մենք ունինք համապատասխան ձեւաչափեր եւ հարթակներ, ուր կը լուծուին մեր գործակցութեան բոլոր հարցերը: Ես չեմ մանրամասներ: Ընդհանուր առմամբ, այնպիսի ոլորտ մըն է այս, որ ունի իր ձեւաւորուած հարթակը:

-Բայց Դուք կը պատրաստուի՞ք գնելու ռազմական նոր ինքնաթիռներ, ուղղաթիռներ։ 

-Մենք պատրաստ ենք ընելու ամէն ինչ՝ մեր երկրի պաշտպանունակութիւնը հետեւողականօրէն ամրապնդելու համար։ Ես արդէն նշեցի, որ Հայաստան եւ Ռուսաստան դաշնակիցներ են։

-Երեւանի մէջ հետաքրքրուա՞ծ են Կիւմրիի ռուսական ռազմակայանի պահպանումով։

-Հայաստան տարածքաշրջանին մէջ որեւէ մէկուն համար սպառնալիք չի հանդիսանար: Հայաստան եւ Ռուսաստան ունին անվտանգային ընդհանուր շահեր, որոնց վրայ հիմնուելով՝ անվտանգութիւն ապահովելու ընդհանուր նպատակ կը հետապնդենք։ Ռազմական կայանը, իր հերթին, եւս կը նպաստէ հասնելու այդ նպատակին։

-Սպիտակ Ռուսիոյ մէջ ստեղծուած ներքաղաքական իրադրութեան առընչութեամբ բազմաթիւ խօսակցութիւններ կը շօշափուին այդ երկրին ՀԱՊԿ-ի միջոցով օգնութիւն տրամադրելու շուրջ, կազմակերպութիւն մը, որուն կ՚անդամակցի նաեւ Հայաստան։ Դուք այդպիսի զարգացումը թոյլատրելի եւ հաւանական կը համարէ՞ք։

-Ինչ կը վերաբերի ՀԱՊԿ-ին եւ վերջինիս ծիրէն ներս դաշնակցային փոխօգնութեան, ապա այդ բոլոր հարցերը կը կարգաւորուին իրաւապայմանագրային դաշտով, որ կ՚ամրագրէ անդամ պետութիւններու գործակցութեան յստակ կանոնակարգումը, այդ կարգին՝ անվտանգութեան ու փոխօգնութեան առընչուող հարցերը: Այստեղ մենք կ՚ապաւինինք ՀԱՊԿ-ի իրաւական դաշտին։

-Ենթադրենք, որ վաղը ՀԱՊԿ-ի մէջ քուէարկութեան դրուի Սպիտակ Ռուսիոյ օգնելու անհրաժեշտութեան հարցը։ Հայաստան կո՞ղմ, թէ՞ դէմ կը քուէարկէ։

-Նմանօրինակ բան մը նախաձեռնելու գործին մէջ առանցքային դերը վերապահուած է այն երկրին, որ կը բարձրացնէ փոխօգնութեան հարցը։ Սակայն Սպիտակ Ռուսիոյ կողմէ այդպիսի հարց չէ բարձրացուած։

Սպիտակ Ռուսիա եւ Հայաստան դաշնակիցներ են ՀԱՊԿ-ի մէջ եւ բաւականին հարուստ երկկողմ օրակարգ ունին։ Մենք միասին կ՚աշխատինք բազմակողմ տարբեր հարթակներու վրայ։ Մասնաւորապէս մենք Եւրոասիական տնտեսական միութեան ծիրէն ներս կը մասնակցինք համարկումի գործընթացներու։

Հայաստանի եւ Սպիտակ Ռուսիոյ ժողովուրդները կը միաւորէ ամուր բարեկամութիւնը։ Սա կ՚արտայայտուի մարդկային յարաբերութիւններու մէջ։ Եւ ի հարկէ, մենք չենք կրնար անտարբեր ըլլալ Սպիտակ Ռուսիոյ մէջ տեղի ունեցող իրադարձութիւններուն նկատմամբ:

-Վարչապետ Փաշինեան իշխանութեան եկաւ «թաւշեայ», ոչ բռնի յեղափոխութենէն ետք: Հիմա այնպէս կը թուի, որ Հայաստան կը սատարէ Պելառուսիոյ ղեկավարին:

-Կասկած չի կրնար ըլլալ, որ ստեղծուած իրավիճակը կարգաւորելու բանալին Սպիտակ Ռուսիոյ ժողովուրդին ձեռքն է: Հայաստան անցած է իր ուղին, եւ այդ հիմքին վրայ զուգահեռներ ներկայացնելը այդքան ալ ճիշդ չէ: Այո՛, հաւանական է, որ ըլլան որոշ ընդհանուր գիծեր, սակայն ընդհանուր առմամբ տարբեր իրավիճակներ են: Ամենակարեւորը ընդունիլն ու գիտակցիլն է, որ Սպիտակ Ռուսիոյ ժողովո՛ւրդը իրաւասու է լուծելու հարցը: Յոյսով ենք, որ այս իրավիճակը կը լուծուի խաղաղ ճամբով: 

-Հայաստան պաշտօնապէս կը ճանչնա՞յ արդեօք Լուքաշենքոն որպէս Սպիտակ Ռուսիոյ օրինական ղեկավար։ 

-Վարչապետ Փաշինեան շնորհաւորած է Սպիտակ Ռուսիոյ նախագահը: Մենք պիտի հետեւինք, թէ ինչպէ՛ս Սպիտակ Ռուսիոյ ժողովուրդը կը լուծէ այս խնդիրը: Մենք պիտի շարունակենք աշխատիլ Սպիտակ Ռուսիոյ հետ բոլոր ուղղութիւններով՝ ինչպէս երկկողմ յարաբերութիւններու ծիրէն ներս, այնպէս ալ միջազգային ձեւաչափերով։

-Հայաստան դիմած է Ռուսաստանին՝ կազի գինը իջեցնելու խնդրանքով: Ի՞նչ կը կարծէք, «կազի» հարցը կրնա՞յ վնասել Հայաստանի եւ Ռուսաստանի դաշնակցային յարաբերութիւններուն:

-Ուժանիւթի խնդիրները, կազի մատակարարման հարցերը կարեւոր տեղ կը զբաղեցնեն մեր երկու դաշնակից պետութիւններու՝ բաւականին լայն օրակարգ ունեցող երկկողմ յարաբերութիւններուն մէջ: Մենք ընդհանուր օրակարգ ունինք՝ ինչպէս անվտանգութեան, այնպէս ալ տնտեսական զարգացման հետ կապուած եւ միասին կ՚աշխատինք անոր շուրջ։ Մենք բանակցելու եւ համաձայնութեան հասնելու լաւ ներուժ ունինք: Ամենակարեւորը համաձայնութեան հասնիլն է:

-Այսինքն՝ այսօր փոխըմբռնում կա՞յ: Ի՞նչ արդիւնքներ ունեցան բանակցութիւնները:

-Մենք կ՚աշխատինք այդ ուղղութեամբ։ Ես ամբողջապէս համոզուած եմ, որ մենք կրնանք հասնիլ համաձայութեան եւ այս տեղի կ՚ունենայ միջկառավարական յանձնաժողովներու մակարդակով ու կը կարծեմ, որ համաձայնութեան գալու հաւանականութիւնը բաւականին բարձր է։ 

-Յուլիսին Հայաստանի մօտ Ռուսաստանի դեսպանը յայտարարեց, որ Մոսկուան եւ Երեւանը կը շարունակեն քննարկել Մեծամօրի աթոմակայանը արդիականացնելու նպատակով վարկը երկարաձգելու հարցը։ Հիմա նման քննարկումներ կը տարուի՞ն, եւ ինչպէ՞ս կը գնահատէք անոնց յաջողութիւնը։ 

-Հիւլէակայանի վերազինումը մտադիր ենք իրականացնելու մեր պիւտճէով։ Եւ այս առումով նոր վարկերու հնարաւորութիւնը կը դիտարկուի նոյն այն պրիսմակէն, որ վերոնշեալ գործողութիւնը մեր սեփական միջոցներով կ՚ընենք։ 

Քննարկումները կը շարունակուին: Մեր երկու պետութիւնները յստակ շահեր ունին, խոր յարաբերութիւններ, ունին համաձայնութեան հասնելու ներուժ: