Հասարակաց յայտարար

Վեր­ջին շուրջ ինն տա­րի­նե­րու ըն­թաց­քին, երբ թա­փուր է Պոլ­սոյ Պատ­րիար­քա­կան Ա­թո­ռը, կ­­՚ե­րե­ւի՝ թրքա­հա­յու­թիւ­նը եր­բեք այս­քան յոյ­սով չէր տո­գո­րուած։ Այդ յոյ­սը դար­ձած է հա­սա­րա­կաց յայ­տա­րար մը՝ մեր հա­մայն­քին հա­մար։ Հա­մախմ­բող յոյս մըն է այս մէ­կը, մեր հա­մայն­քի ան­դամ­նե­րը միա­ւո­րող։ Այդ յոյ­սը նաեւ յի­շե­ցում մըն է, ո­րով թրքա­հա­յու­թիւ­նը պէտք է ա­ռաջ­նոր­դուի՝ իր իւ­րա­քան­չիւր ան­դա­մի նո՛յն նա­ւուն ու­ղե­ւորն ըլ­լա­լու գի­տակ­ցու­թեամբ։ Այդ յոյ­սը թար­մա­ցու­ցած է այն ան­հեր­քե­լի ի­րո­ղու­թիւ­նը, թէ այս հա­մայն­քի իւ­րա­քան­չիւր ան­դա­մը ճա­կա­տագ­րա­կից է։

Յոյ­սի լոյ­սը ճա­ռա­գայ­թած է Հա­յաս­տա­նեայց Ա­ռա­քե­լա­կան Ե­կե­ղեց­ւոյ ընդ­հան­րա­կան կեդ­րո­նէն՝ Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­միած­նէն։ Շուրջ ինն տա­րիէ ի վեր մեր հա­մայն­քը զրկուած է հո­վի­ւէ մը, որ բազ­մե­լով Պոլ­սոյ նուի­րա­պե­տա­կան ա­թո­ռին վրայ՝ կը տա­րա­ծէ իր հո­վա­նին թրքա­հայ կեան­քին վրայ եւ ա­մե­նա­կա­րե­ւո­րը՝ իր պատ­գա­մով կը նե­րազ­դէ ա­նոր իւ­րա­քան­չիւր ան­դա­մի խղճին եւ իր յոր­դոր­նե­րով կու տայ ընդ­հա­նուր ուղ­ղու­թիւն մը ա­նոր հա­ւա­քա­կան կեան­քին։

Պատ­մու­թիւ­նը, թէեւ, ցոյց կու տայ, որ մեր ժո­ղո­վուր­դը չէ հա­կուած եր­բեք հա­րիւր տո­կո­սով հնա­զան­դիլ Պատ­րիար­քա­կան Ա­թո­ռին, սա­կայն վեր­ջին ինն տա­րի­նե­րը ցոյց տուին, որ ա­նոր տկա­րա­ցու­մը ի՛նչ վի­ճա­կի կրնայ հասց­նել հա­մայն­քա­յին կեան­քը։ Բե­ւե­ռա­ցում, պա­ռակ­տում, հա­րա­զա­տու­թեան զգա­ցու­մի տկա­րա­ցում եւ մա­սամբ նո­րին... Առ­կայ հա­մայ­նա­պատ­կե­րի ստո­րո­գե­լի­նե­րը, դժբախ­տա­բար, չեն ներշն­չեր լա­ւա­տե­սու­թիւն։ Կրնա՞յ շա­րու­նա­կուիլ այս­պէս։ Ո՛չ, ան­շուշտ, ո՛չ...

Այդ «ո՛չ»ի հիմ­նա­ւոր­ման ա­կա­նա­տես կ՚ըլ­լանք այս օ­րե­րուն։ Ա­մե­նայն Հա­յոց Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տին՝ Տ.Տ. Գա­րե­գին Բ. Կա­թո­ղի­կո­սի հայ­րա­կան հե­տաքրք­րու­թիւ­նը բա­ւա­րար ե­ղած է՝ որ­պէս­զի յո­ռե­տե­սու­թեան մշու­շը փա­րա­տի։ Իր կո­չը ե­կած է բնո­րո­շել յոյ­սը։ Նո­րին Սրբու­թեան բարձր հո­վա­նա­ւո­րու­թեան ներ­քեւ, Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­միած­նի մէջ ի մի ե­կած են՝ Պոլ­սոյ Ա­թո­ռի ե­րեք սրբա­զան­նե­րը։ Կ­­՚ե­րե­ւի, վեր­ջին ինն տա­րի­նե­րու ըն­թաց­քին ո­րե­ւէ նա­խա­ձեռ­նու­թիւն այս­քան միան­շա­նա­կօ­րէն օգ­տա­կար չէր նկա­տուած մեր հա­մայն­քին կող­մէ, այս­քան չէր խան­դա­վա­ռած մեր ժո­ղո­վուր­դը։ Թրքա­հա­յու­թիւ­նը ան­ցու­մա­յին այս բարդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նին եր­բեք այս­քան յոյ­սով, լա­ւա­տե­սու­թեամբ ու վստա­հու­թեամբ չէր տո­գո­րուած։

Պատ­րիար­քա­կան առ­կա­խեալ ընտ­րու­թեան գոր­ծըն­թա­ցի շա­րու­նա­կու­թեան տե­սա­կէ­տէ, առ այժմ, ի­րա­կա­նու­թեան մէջ, շատ բան մը յստա­կա­ցած չէ։ Այ­սօր, միայն վե­րա­հաս­տա­տուած է, որ նա­խադ­րեալ­ներ կան՝ ընտ­րու­թեան գոր­ծըն­թա­ցի ա­ռողջ տե­ւա­կա­նաց­ման ե­րաշ­խա­ւոր­ման տե­սա­կէ­տէ։ Հիմ­քեր գո­յա­ցած են՝ ան­ցու­մա­յին չա­փա­զանց եր­կար ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նի փա­կու­ղին յաղ­թա­հա­րե­լու հա­մար։ Տրա­մա­բա­նա­կան ա­ռանց­քի մը շուրջ պի­տի վե­րա­դառ­նան այն բո­լոր գոր­ծօն­նե­րը, ո­րոնք կը պայ­մա­նա­ւո­րեն պատ­րիար­քա­կան ընտ­րու­թեան գոր­ծըն­թա­ցը՝ պատ­ճա­ռա­հե­տե­ւան­քա­յին կա­պե­րով հան­դերձ։

Ա­մե­նայն Հա­յոց Կա­թո­ղի­կո­սի կշի­ռը բա­ւա­րար ե­ղած է՝ որ­պէս­զի գլխա­ւոր դե­րա­կա­տար­նե­րը բա­րո­յա­կան ուժ գտնեն ի­րենց մէջ այդ փա­կու­ղիէն դուրս գա­լու ճա­նա­պար­հին։ Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տի հե­ղի­նա­կու­թիւ­նը զա­նոնք ա­ռաջ­նոր­դած է հա­մար­ձա­կու­թեան։ Նո­րին Սրբու­թեան ար­դար դա­տո­ղու­թիւնն ու բարձր հո­վա­նին հնա­րա­ւո­րու­թիւն ստեղ­ծած է՝ որ­պէս­զի մա­շած յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րը նո­րո­գուին ար­ժա­նա­պա­տիւ ձե­ւով։ Սա է հիմ­նա­կա­նը։ Առ ե­րե­ւոյթ լոկ խորհր­դան­շա­կան մի­ջամ­տու­թիւն մը, բա­րի կա­մե­ցո­ղու­թեամբ օրհ­նու­թիւն մը ծնած է բա­ւա­րար ուժ մը՝ դրա­կան ար­դիւն­քի հաս­նե­լու հա­մար։

Հուսկ, Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­միած­նէն թէ­կուզ տա­կա­ւին այ­սօր կը սպա­սուին շօ­շա­փե­լի վերջ­նա­կան լու­րե­րու, բայց եւ այն­պէս, կան­խաւ կա­րե­լի է յա­ռաջ քշել ակն­կա­լու­թիւն մը։ Հա­մայն­քը պէտք է շա­րու­նա­կէ հա­մա­խումբ մնալ յոյ­սի հա­սա­րա­կաց յայ­տա­րա­րին վրայ։ Սա է այ­սօ­րուա­նէն ա­ւե­լին ա­պա­հո­վե­լու միակ գրա­ւա­կա­նը։