ՊԱՐՈՅՐ ԱՂՊԱՇԵԱՆ. «ՏՊԱԳԻՐ ՄԱՄՈՒԼԸ ԱՆՓՈԽԱՐԻՆԵԼԻ Է»

Սփիւռքահայ մամուլը ուսումնասիրողները քաջ գիտեն, որ մասնաւորապէս Պէյրութը հանդիսացած է այդ մամուլի արիւնատար երակներէն ամենէն նշանակալիցը: Պէյրութն է, որ վերջին շուրջ յիսուն տարիներուն խմբագիրներ տուած է ամբողջ սփիւռքին ու այսօր ալ պէյրութահայ մամուլը կը շարունակէ ապրիլ ու շնչել՝ դառնալ հայկական մամուլի դաշտի ամենաէական ներկայացուցիչներէն մին: Այս նախաբանը հեղինակեցի պարզ այն պատճառով, որ այսօրուան իմ զրուցակիցս պատկանած է ու կը շարունակէ պատկանիլ այն աստղաբոյլին պէյրութահայ խմբագիրներու, որոնք կերտած են լիբանանահայ մամուլի մօտիկ անցեալի «ոսկեդար»ը:

Պարոյր Աղպաշեան ամենէն աւելի տէրն է իր կոչումին ու տէրն է իր ստորագրութեան:

Տարիներ առաջ, երբ իմ պատկանած շրջանակիս մէջ տարբեր առիթներով խօսք կ՚երթար խրոխտ եւ քաջ գրիչ ունեցող խմբագիրներու մասին, այդ ցուցակի առաջին դիրքը կը գրաւէր ՌԱԿ-ի Լիբանանի օրկան՝ «Զարթօնք» օրաթերթի երբեմնի խմբագիր՝ Պարոյր Աղպաշեանը:

Մէկը, որ ծնած ըլլալով յանձնառու մտաւորականի մը յարկին տակ, իր որպէս խմբագրի աշխատանքի մինչեւ վերջին պահը մնաց անդրդուելի:

Մնաց իր խօսքին տէրը, ստորագրութեան ու բառին տէրը: Այս արժանիքը ոսկի թագ է մէկու մը համար, որ գրիչ վերցնելու քաջութիւնը ունենալէ անդին, վճռած է նաեւ տէրը ըլլալ այդ քաջութեան:

-Պարոն Աղպաշեան, վերջին անգամ ե՞րբ Հայաստան եղաք, եւ փոփոխութիւններ նկատեցի՞ք:

-Վերջին անգամ 2011 թուականին լրագրողներու եօթներորդ համագումարին Հայաստան գտնուեցայ: Համագումարը Ստեփանակերտի մէջ տեղի ունեցաւ: Վերջին տարիներու ընթացքին լրատուական մարզին մէջ ընդհանրապէս փոփոխութիւն չնկատեցի: Այդ համագումարները տեղքայլի նման բաներ են, որովհետեւ հետեւանքները ընդհանրապէս չենք տեսներ: Ձեւական եթէ պիտի հաւաքուինք եւ գործնական բան մը պիտի չըլլայ, ապա իմաստ չունի: Նոյնիսկ եզրափակիչ առաջարկներ եթէ կային, ապա անոնց գործնականացումը երբեք զգալի եւ շօշափելի չեղաւ: Եթէ հարցնէք, թէ գործնական ըսելով ի՞նչ կը հասկնաք, ապա կ՚ըսեմ, որ բոլոր գաղութներէն ու շրջաններէն եկած էին լրագրողներ եւ խմբագիրներ, ու դժուար էր բոլոր մասնակիցներուն կողմէ ընդունելի հասարակ յայտարարի մը հասնիլ: Հայաստանի մամուլին ու զանգուածային լրատուութեան միջոցներուն մէջ կան երեւելի բացթողումներ ու այդ առումով ալ սրբագրելու միտուած շօշափելի ճիգեր չենք տեսներ: Ըսեմ նաեւ, որ սփիւռքի վիճակը շատ վարդագոյն չէ՝ բոլոր առումներով: Հայրենիքը պետութիւն է, հայրենիքը այդ ուղղութեամբ մասնագէտներ ունի, մեր մօտ եղած մասնագէտները, կամ փորձառուները նուազեցան: Ի՞նչ ուղղութիւն, ի՞նչ առաջադրանքներ պիտի տրուին, որ քայլ մը վեր ելլենք եւ իրարու հետ գործակցինք: Պիտի ուզէի, որ այս համագումարները աւելի շուտ եւ յաճախ ըլլան, ինչու ոչ, նաեւ սփիւռքի մէջ ալ ըլլան, Հայաստանի ներկայացուցիչներու մասնակցութեամբ, որպէսզի կենսունակութիւն, հեզասահութիւն մը կարենանք ստեղծել: Մտավախութիւններ ունիմ, որ ազգովին կը շարունակենք հին մեթոտներով «առաջ երթալ», թէեւ Հայաստանի պարագային Սովետական Միութեան շրջանի Սփիւռքի կոմիտէի կազմակերպած համագումարները շատ աւելի լուրջ էին, հակառակ որ տարբեր գաղափարախօսութեան մը բովին մէջ էինք, սակայն շատ բան կը սորվէինք: Ամենակարեւորը, սփիւռքը սփիւռքին կը ծանօթացնէին այդ պարագային: Հետեւաբար, պէտք է շարունակուին այս համագումարները, բայց լուրջ եւ ծրագրուած բովանդակութեամբ:

-Այսօրուան մամուլը եւ անոր շուրջ «պտտուող» ընկերային ցանցի էջերն ու լսողատեսողական միջոցները կը շարունակեն մնալ կարեւոր զէնքեր: Դուք Պէյրութէն կու գաք ու շատ պիտի ուզէինք, որ մեր ընթերցողներուն հետ կիսուիք, թէ ի՞նչ վիճակի մէջ կը գտնուի այսօր լիբանանահայ մամուլը: Յատկապէս, որ քիչ առաջ ձեր հնչեցուցած խօսքին մէջ լաւատեսական շեշտը կը պակսէր: Իրաւամբ,ի՞նչ վիճակ կը պարզէ այսօր լիբանանահայ մամուլը:

-Երբ սփիւռքահայ մամուլին մասին խօսինք, ապա պիտի նկատենք, որ աշխատակազմի պատրաստութեան ամլութիւն մը կայ: Ճիշդ է, որ մասնագիտութեամբ լրագրողներ չէին մեր վաստակաւորները, փորձառուները, որոնց յաջորդեց մեր սերունդը, բայց հայկական առումով հսկայ դաշտ մը կար: Հիմա, անշուշտ այս նոր արագընթաց եւ դիւրին միջոցները չեմ թերագնահատեր, բայց մենք եթէ հայ մամուլի հասկացութեան մասին պիտի խօսինք, այն գիտակցութիւնը պէտք է ունենանք, որ գրաւոր, տպագիր մամուլը անփոխարինելի է: Վերջին տարիներուն՝ Լիբանանի մէջ երեք, իսկ Լոս Անճելըսի մէջ մէկ թերթ ունինք, բայց Լիբանանի պարագային այս երեք թերթերը հարուստ անցեալ ունեցած են, երբ նայիմ անոնց խմբագրական կազմին, կամ աշխատակիցներուն, ուրախանալի շատ բան չեմ կրնար տեսնել: Թէկուզ մէկը քիչ մը աւելի լաւ կրնայ ըլլալ միւսէն: Ամենէն մտահոգիչը այն է, որ երբ խմբագիր մը չի կրնար հետեւիլ քաղաքական, ազգային, եկեղեցական, կրթական եւ մշակութային դէպքերու զարգացումներուն ու այդ ուղղութեամբ չ՚արտայայտուիր եւ ընթերցողին հետ չի բաժներ այդ հարցերը, կը նշանակէ, որ այդ մամուլը իր առաքելութեան ճամբուն վրայ սայթաքած է: Ես իմ փորձառութենէս կրնամ խօսիլ. երբեմն շաբաթը հինգ խմբագրական յօդուած կը գրէի պարզապէս փոխանցելու համար, որ հոն բան մը պատահեցաւ, կամ հոս բան մը պատահեցաւ, եւ պէտք է գրեմ, փոխանցեմ: Թէկուզ ընթերցողը չբաժնէր այդ մօտեցումը: Հիմա այդ ալ չկայ, այսինքն՝ գրողի եւ ընթերցողի կապը չկայ: Ուրեմն, մենք նորէն բաց մը ունինք: Այս բացը ինչպէ՞ս կարելի է գոցել:

-Ձեր կարծիքով՝ արդեօք միջոցները կը պակսի՞ն:

-Միշտ կարելի է գտնել միջոցներ, միայն պատրաստակամութիւն եւ գիտակցութիւն կը պակսին: Այսօր ինչո՞ւ նոր սերունդը հայկական թերթ չի կարդար: Ես նաեւ ուսուցիչ եմ, դասախօս եմ եւ ամէն ատեն աշակերտներուս, ուսանողներուս կ՚ըսեմ. «Ձեր տուներէն ներս որեւէ հայկական թերթ պէտք է մտնէ: Մի կարդաք բոլորը, բայց աչքէ անցուցէք եւ ատիկա ձեզի բազմակողմանիօրէն օգտակար կ՚ըլլայ»: Անշուշտ «յանցանքի» բաժին մը ունին նաեւ ծնողները: Մեր ծնողները հիմա երիտասարդ են, համալսարանաւարտ են, բայց այնպիսի հայեցողութիւն մը ունին, որ «Մենք հայերէն կը խօսինք, տունն ալ, դուրսն ալ, հայերէն մթնոլորտ ալ կայ, կը բաւէ մեզի այսքանը»: Հիմա ուժեղ պայքար կայ, որ չենք կրնար ջնջել այս բոլորը, բայց չենք կրնար ալ ընդունիլ, որ մեր ունեցած մայրենին երրորդական կամ չորրորդական տեղ կը գրաւէ Լիբանանի մէջ:

Մեր թերթերու պարագային, նորէն կ՚ըսեմ, աշխատակիցի պակաս կայ: Պէտք է դպրոց մը ըլլայ իւրաքանչիւր կազմակերպութեան մօտ, բայց ես քիչ մը աւելիին կ՚երթամ. Սեր գաղութները պահողը, յատկապէս միջինարեւելեան, անվիճելիօրէն, ազգային կուսակցութիւններն էին, բայց երբ կը բաղդատեմ ժամանակաշրջանը, թէկուզ քսան տարուան եւ ներկայիս, չեմ տեսներ այդ մտաւորական ներուժը:

-Լիբանանահայութիւնը ունեցած է մտաւորականներու մեծ բանակ, բայց այսօր պատկերը բոլորովին տարբեր է: Ի՞նչին կը վերագրէք այս մէկը:

-Պատրաստուած անձեր չկան: Մարդը կը կարծէ, որ եթէ պաշտօնի մը նստաւ, ուրեմ յաւիտենական է: Ուստի այս եւ նման բաներ պատճառ դարձան որ վերջին տարիներուն մէջ քանի մը ամսաթերթ, պարբերական փակուին: Ես յաճախ կարգ մը գրչակիցներու ըսած եմ. «Եկէք, մենք՝ այն մտաւորականները որ կանք, հոս հաւաքուինք, եւ նստինք, խօսինք մեր թերութիւններուն մասին, առաջարկներ տանք եւ մտածենք, թէ ինչպէ՞ս կրնանք այդ թերութիւնները լուծել»: Մենք միշտ հեռուները կ՚եր թանք, վերջին հաշիւով հայաստանեան մամուլը եւ սփիւռքեան մամուլը իրենց մտածողութեամբ, իրենց ոճով տարբեր են: Սփիւռքահայը հայաստանեան մամուլ չի կարդար, բայց մարդը՝ լրագրողը նստած տեղը պատրաստ լուրը կ՚առնէ, արեւմտահայերէնի կը վերածէ եւ կը հրապարակէ: Հետեւաբար քաշողական բան մը չկայ: Եթէ քանի մը անձ կայ տակաւին այսօր գրող, անոնք ալ վաղը պիտի չըլլան, ապա ի՞նչ պիտի ըլլայ վիճակը:

-Պարոն Աղպաշեան, մտահոգ էք լիբանանահայութեան ապագայով:

-Այո՛, ես մտահոգ եմ, քանի որ մենք սփիւռքի համար ընելիք ունինք, կամ կը հաւատանք, որ ընելիք ունինք, կը փորձեմ գնահատել, վերլուծել այդ երեւոյթները: Մէկ բան կայ, որուն ամրօրէն պէտք է կառչինք, այն ալ հաւատքն է: Մենք հաւատքը պէտք չէ կորսնցնենք: Եթէ այդ ալ կորսնցնենք, ուրեմն շատ բան կորսնցուցած կ՚ըլլանք: Ու այս առումով ալ շատ կարեւոր է, որ մեր խօսքի մարդիկը աւելի արդար եւ անկեղծ ըլլան իրենց գնահատականներուն մէջ:

Գալով կրթական մարզին, եթէ քիչ մը անցեալ երթանք, ապա պիտի տեսնենք, որ պետական քննութիւններու մէջ պատուաբեր յաջողութիւններ ունինք, բայց միւս կողմէն՝ ներազգային առումով նահանջներու մէջ ենք: Մեր աշակերտութեան թիւը զգալիօրէն, անկում կ՚ապրի: Պատճառները, արդիական մեքենայութիւններն են: Գալ տարի կան դպրոցներ, որոնք նախակրթարանի մէջ դասագիրք պիտի չունենան, Ipad-ով պիտի սորվին: Արդարացումը այն է, որ աշակերտին դպրոցական պայուսակը շատ ծանր է եւ մէջքի ցաւ կ՚ունենայ…Ես չեմ կրնար պատկերացնել աշակերտ մը, որ դասագիրք կամ տետրակ չունենայ: Նորէն չեմ թերագնահատեր արդիականացումը, բայց այդ ալ լուծում մը չէ: Մենք ուրիշ տագնապ մըն ալ ունինք կրթական բնագաւառին հետ կապուած՝ հայ ուսուցիչի պակասը, նկատի չունիմ միայն հայերէն լեզուի ուսուցիչի, այլ ընդհանրապէս, տարբեր առարկաներու հայ ուսուցիչի պակասը: Եթէ հարցնենք ինչո՞ւ այդպէս է, ապա նոյն հոգեբանութեամբ կը պատասխանեն՝ «Եթէ օտար դպրոց երթամ շատ աւելի բարձր կը վարձատրուիմ, շատ աւելի քիչ կ՚աշխատիմ, պարտականութիւններս ալ աւելի քիչ կ՚ըլլան»: Իսկ հայրենաւանդի պարագային, ապա ողբերգութեան նման վիճակ մըն է: Երբ ետեւ նայիս, կը տեսնես, որ նոր ուժեր ընդհանրապէս չկան:

-Կարեւոր խնդիրներու մասին խօսեցաք: Արդեօք այս հարցերը լիբանանահայութեան ղեկավարութեան սեղանին վրայ ե՞ն: Ի՞նչ կրնաք ըսել այդ առումով:

-Վստահաբար կը քննարկուին այս հարցերը, բայց ես այն տպաւորութիւնը ունեցած եմ, որ մենք բոլոր մակարդականերու վրայ, տեսիլք ունեցող ղեկավարներու, պատասխանատուներու բացակայութիւն մը կ՚ապրինք: Եթէ դուն չունիս ազգային այդ տեսիլքը, դուն ժամանակաւոր հարցեր կը լուծես, ապա այդ մէկը մահացու է, մահուան կ՚առաջնորդէ: Հիմա պիտի ըսէք, որ այդ տեսիլքի մարդը ուրկէ՞ պիտի բերենք: Երբ լիբանանահայ գաղութը ստեղծուեցաւ, այդ ղեկավարները, եկեղեցիէն սկսեալ, ո՛չ համալսարանական կրթութիւն ունէին, ո՛չ ալ ազգային գիտակցութիւն: Տեսիլքի կառչածութիւնը մեր գաղութները բարգաւաճ դարձուց: Բնական է, որ 1975-ի պատերազմն ալ անխուսափելիօրէն իր տխուր հետեւանքները ունեցաւ՝ արտագաղթ, ցրուում, հիասթափութիւն:

-Ինչպէ՞ս կարելի է վերականգնել այս բոլորը: Բնաւ մտածա՞ծ էք այդ մասին: Գիտենք, որ այնտեղ կան կառոյցներ, որոնք բաւարար ուժ ունին: Նաեւ գիտենք, որ դուք կրթական կեանքի մէջ էք եւ տարիներ առաջ քանի մը կրթական համագումարներ տեղի ունեցան, ըստ երեւոյթին այդ ժողովները արդիւնք չեն տար: Ձեր կարծիքով՝ ինչպէ՞ս կարելի է վերատեսութեան ենթարկել այս բոլորը եւ առաջնորդուիլ հարցերը իրապաշտ կերպով լուծելու մտահոգութեամբ:

-Կը կարծեմ, որ վերականգնման գործը Լիբանանի հայ գաղութին մէջ պիտի ըլլայ, իսկ Հայաստանն ալ պէտք է դիտորդի կարգով մասնակցի եւ տեսնէ, թէ ինչ կը կատարուի: Մենք՝ սփիւռքը, պէտք է բոլորս քով քովի գանք, որովհետեւ այդ պատնէշները միշտ ալ վնաս հասցուցած են մեզի: Հոն դնենք այս կրթական հարցերը եւ միասին մտածենք, թէ ինչպէս կարելի է արգելքները յաղթահարել: Այսինքն քիչ մը լայնածիր եւ հեռատես ձեւով պէտք է մտածել:

-Վերադառնանք Հայաստան… Նախ պիտի հարցնէի, որ արդեօք դուք դրական փոփոխութիւն մը տեսա՞ք Հայաստանի մէջ՝ երկիրը, Երեւանը, մարդոց իրավիճակը: Անզէն աչքերով ի՞նչ կրցաք տեսնել:

-Որոշ առումով դրական զարգացումներ կային, բայց երբ համեմատութիւն կ՚ընենք ապրելակերպի մակարդակի եւ դասակարգային բաժանումներու միջեւ, ոեւէ մէկը չի կրնար համոզել որ չկան հարցեր: Կա՛ն այդ բաժանումները: Վերջին տարիներուն ըսուեցաւ, որ աշխատատեղի պակաս կայ: Ո՞վ պէտք է ստեղծէ այդ տեղերը եթէ ոչ պետութիւնը: Տարիներէ ի վեր կը խօսուի նոր աշխատատեղեր ստեղծելու մասին, բայց արդիւնքները շօշափելի չեն: Հայաստանի մէջ տագնապներն ալ շատ են: Արցախի հարցը գերխնդիր մըն է հայ ժողովուրդին համար: Աստուած չընէ, եթէ Ղարաբաղին բան մը պատահի, ապա Հայաստանը շատ պիտի տուժէ: Երկրորդը՝ սուրիահայութեան հոսքը դէպի Հայաստան: Կը հասկնամ, որ պետութեան վիճակն ալ դժուար է՝ քսանհինգ տարուան ընթացքին այսքան հարցեր դիզուին իրարու վրայ… դըժ-ւար է: Հիմա, ուրախ եմ, որ նոր վարչապետը՝ Կարէն Կարապետեանը շատ լաւ կ՚աշխատի: Կը տեսնեմ իր աշխատանքի ձեւը, ոճը, խստապահանջութիւնը, իր ժպիտին արտացոլացումը յոյս կը ներշնչէ, որ ան պիտի կարենայ բան մը փոխել դէպի լաւը, որովհետեւ մեզի համար՝ հայ ժողովուրդին համար երկու կարեւոր օրակարգ կայ, առաջին՝ ազգային բանակի ամրապնդում, երկրորդ՝ արտագաղթի կասեցում: Այս օրակարգերը մէկը միւսը կը լրացնեն, եւ ես երբեք պիտի չկարենամ ընդունիլ այն դիտողութիւնը, որ «եթէ շատ կը հաւնիս եկուր հոս ապրէ», բանաձեւումը, որովհետեւ ըստ իս, այս մօտեցումը անընդունելի է, որովհետեւ մենք սփիւռքի մէջ մեր ճամպրուկները չենք պատրաստած, եւ չենք կրնար շատ դիւրութեամբ մեր դուռը գոցել եւ Հայաստան գալ: Մենք ընելիք ունինք տակաւին դուրսը: Պետութիւնը գիտէ այս մէկը:

Ասկէ տարիներ առաջ յօդուած մը կարդացի, ուր աւելի քան բարեկեցիկ ընտանիք մը Հայաստանէն կը գաղթէ, եւ երբ հարց կը տրուի իրեն, թէ ինչո՞ւ որոշեցիր գաղթել, կը պատասխանէ. «Ես վստահութիւն չունիմ այս երկրի իշխանութիւններուն հանդէպ»: Այս պատասխանը լուրջ մտածելու տեղի կու տայ:

-Պարոն Աղպաշեան, դուք այն մարդոցմէ էք, որոնք քաջութիւնը ունեցած են ըլլալու անկեղծ ընթերցողին հետ, անկեղծ քննադատութիւն ուղղելու, եթէ հարկ է գնահատանք տալու, բայց ձեր նմանները շատ չեն: Քծնելու տրամադրութիւններ կան ամէնուրեք: Անշուշտ բացառութիւնները յարգելի են, սակայն գրեթէ ամէն գրիչ շարժող, ամէն լրագրող, ամէն խմբագիր քծնելու ճիգ մը ունի եւ ամէն ինչին՝ վատին ալ լաւ ըսելու փորձութիւն մը կայ: Ու այս առումով ալ հարց պիտի տայի, թէ ի՞նչ է մտաւորականութեան իրական դերը այսօր:

-Մտաւորականութեան խնդիրը կայ, եւ երբեմն ուշադիր ընթերցողը նոյն մտահոգութիւնը ունի՝ ինչո՞ւ չէք գրեր, ինչո՞ւ չէք արտայայտուիր այս կամ այն երեւոյթին մասին: Գրելու բեմը, ամպիոնը չունինք: Օրաթերթերու պարագային օրինակ, միշտ չէ, որ անոնք ազատ կարծիքի համար պատրաստ տեղ մ՚ունենան: Ճիշդ է, ես շատ քննադատած եմ եւ մարդիկ ալ զիս քննադատած են, նոյնիսկ կ՚ամբաստանեն զիս ըսելով՝ «Հայաստան ուսանած ես հայաստանցի եղած ես» ըսելով: Ես միշտ բացատրած եմ, որ երեւոյթներ կան, այդ երեւոյթները ամէն մարդ կը տեսնէ, ես տեսնելով չեմ կրնար լռել: Իմ ըրածս առողջ, շինիչ քննադատութիւն է: Կրնայ ըլլալ քիչ մըն ալ սուր ըլլայ, խիստ ըլլայ: Այսօր երբ ուզես երեւոյթի մը մասին գրել, լուսաբանել, ապա պէտք է նաեւ մտածես ուր հրապարակես: Ատեն մը Լոս Անճելըսի «Նոր Կեանք» շաբաթաթերթի եւ Գանատայի «Գեղարդ»ին մէջ կը հրապարակէի: Անոնք ազատ խօսքին արժէքը գիտէին եւ ես ալ հանգիստ ձեւով կը գրէի:

-Վերջին հարցս կը վերաբերի Լիբանանին: Լրացաւ Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմի 42-րդ տարելիցը: Ինչպէ՞ս է իրաւվիճակը այսօր Լիբանանի մէջ: Երկրորդ՝ հա-յութեան որեւէ վտանգ կը սպառնա՞յ, տրուած ըլլալով, որ Սուրիոյ դէպքերը անմիջապէս ազդեցութիւն կրնա՞ն ունենալ Լիբանանի վրայ:

-Լիբանանահայութեան անվտանգութիւնը կապուած է երկրի եւ շրջանի անվտանգութեան հետ: Լիբանանի մէջ գոյութիւն ունի «յարանուանականութիւն» մը, որ թունաւոր օձի պէս մտած է եւ կը խանգարէ, երկրի քաղաքական, կառավարական ու պետական կարգը ուղղակի թէ անուղղակի կերպով: Այս բոլորը անկայունութիւն կը յառաջացնէ, մանաւանդ երբ տնտեսութիւնն ալ կը տուժէ: Երբեք կարելի չէ ըսել, որ ամէն ինչ հսկողութեան տակ է եւ մտահոգուելու կարիք չկայ: Կա՛յ: Ինչ որ տեղ մոխիրի տակ կայծ կայ: Ես Երեւան էի, բայց լսեցի, թէ ինչ կը պատահէր Այն Ալ-Հըլուէի մէջ, իսկ ատկէ առաջ արուարձաններէն մէկուն մէջ շատ վտանգաւոր վիճակ կը տիրէր: Կառավարութեան առումով, բոլորը ըսին, որ օրէնք պիտի հաստատուի, սակայն գետնի վրայ գործնական բան մը չկայ, կը նայիս, որ տեղքայլի մէջ ենք: Բարեբախտաբար մենք՝ լիբանանահայութիւնս, դրական չէզոքութեան վարքագիծի իմաստով միակամութիւն մը ունինք, այդ ցեխերուն մէջ չմխրճուելու համար, բայց ինչպէս որ ըսի, Աստուած չընէ, եթէ բան մը պատահի, անխուսափելի է, բոլորս պիտի տուժենք: Հայութեան միակ առաւելութիւնը այն է, որ շատ աւելի համախմբուած ենք, իրար մօտ ենք: Բայց մտահոգութիւնս հետեւեալն է՝ հայ քաղաքական կուսակցութիւնները քաղաքական ըլլալէ աւելի ազգային կուսակցութիւներ են: Մենք չենք կրնար եւ իրաւունք չունինք տեղական քաղաքական բարդ սարդոստայնի մէջ մտնելու, որովհետեւ ատիկա ներքին կուսակցական ցնցումներ կը ստեղծէ եւ յետոյ մէկը միւսին կը հակադրէ:

ՍԱԳՕ ԱՐԵԱՆ

Երեւան