ԳԱԳԻԿ ԾԱՌՈՒԿԵԱՆԻ «ԾԱՌՈՒԿԵԱՆ» ԴԱՇԻՆՔԸ ԵՒ ԱՒԱՆԴԱԿԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԻՒՆՆԵՐԸ

Ռամ­կա­վար ա­զա­տա­կան կուս­կա­ցու­թեան (ՌԱԿ) սփիւռ­քի Կեդ­րո­նա­կան վար­չու­թեան ան­դամ Ա­լեք­սան Գա­րա­տա­նա­յեա­նին կար­ծի­քով՝ սփիւռ­քը եր­բեք պէտք չէ մի­ջամ­տէ Հա­յաս­տա­նի ներ­քին գոր­ծե­րուն: Գա­րա­տա­նա­յեան, որ այս մա­սին խօ­սած է «Ա­ռա­ւօ­տ» օ­րա­թեր­թի խմբա­գիր Ա­րամ Աբ­րա­հա­մեա­նի «Շան­թ» ա­լի­քէն սփռուող «Հա­մայ­նա­պատ­կե­ր» յայ­տագ­րին ըն­թաց­քին, նոյն­պէս վստա­հե­ցու­ցած է, թէ ի­րենք խնդիր չու­նին ե­թէ Յա­կոբ Ա­ւե­տի­քեա­նի ղե­կա­վա­րած Հա­յաս­տա­նի ՌԱԿ-ը (ան­ցեա­լին՝ Հ­­ՌԱԿ) մաս­նակ­ցու­թիւն բե­րէ յա­ռա­ջի­կայ Ապ­րի­լին տե­ղի ու­նե­նա­լիք Հա­յաս­տա­նի Ազ­գա­յին ժո­ղո­վի ընտ­րու­թիւն­նե­րուն:

Սփիւռ­քի կար­ծիք ու­նե­նալ-չու­նե­նա­լուն մա­սին քննար­կում­նե­րը այժ­մէա­կան կը դառ­նա­յին այն պա­հուն, երբ «Բար­գա­ւաճ Հա­յաս­տա­ն» կու­սակ­ցու­թեան ղե­կա­վար Գա­գիկ Ծա­ռու­կեա­նի մօ­տիկ շրջա­նակ­ներ մա­մու­լին մի­ջո­ցաւ լու­րեր հրա­պա­րա­կե­ցին այն մա­սին, թէ «Ծա­ռու­կեա­ն» դա­շին­քին մէջ ներգ­րաւուած պի­տի ըլ­լան եր­կու ա­ւան­դա­կան կու­սակ­ցու­թեանց՝ ՌԱԿ-ի եւ Սո­ցիալ Դե­մոկ­րատ հնչա­կեան կու­սակ­ցու­թեան (ՍԴՀԿ) ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը: Ճիշդ է նաեւ, որ մին­չեւ այս յօ­դուա­ծին գրուի­լը «Ծա­ռու­կեա­ն» դա­շին­քը չէ յայ­տա­րա­րուած, բայց եւ այն­պէս Եր­կու­շաբ­թի ե­րե­կո­յեան Ծա­ռու­կեա­նի մամ­լոյ խօս­նակ՝ Ի­ւե­տա Տօ­նո­յեա­նի դի­մա­տետ­րի գրա­ռու­մը կ՚ա­լե­կո­ծէր այդ դա­շին­քին շուրջ գո­յա­ցող դրա­կան մթնո­լոր­տը: Տօ­նո­յեան կը յայտ­նէր, որ Ծա­ռու­կեան չ՚ու­զեր ներ­քա­շուիլ «ներ­կու­սակ­ցա­կան մե­քե­նա­յու­թիւն­նե­րու մէ­ջ», հե­տե­ւա­բար ան կը դադ­րեց­նէ ՌԱԿ-ի հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թիւ­նը:

«Ա­ռա­ջին Լրա­տուա­կա­ն» կայ­քէ­ջին տրուած կարճ հար­ցազ­րոյ­ցի մը ըն­թաց­քին ՌԱԿ-ի Լի­բա­նա­նի Շրջա­նա­յին վար­չու­թեան ա­տե­նա­պետ Ա­ւե­տիս Տա­գէ­սեան կը յայտ­նէր, որ ինք որ­պէս Լի­բա­նա­նի մարմ­նի ղե­կա­վար չ՚ու­զեր մի­ջամ­տել Հա­յաս­տա­նի ՌԱԿ-ի գոր­ծե­րուն: Տա­գէ­սեան, որ ՌԱԿ-ը կը կո­չէր ՀՌԱԿ եւ կը յայ­տա­րա­րէր, թէ ինք որ­պէս այդ կու­սակ­ցու­թեան Լի­բա­նա­նի պա­տաս­խա­նա­տուն, կրնայ եւ ի­րա­ւունք ու­նի Լի­բա­նա­նի ընտ­րու­թեանց մա­սին կար­ծիք յայտ­նե­լու, բայց ոչ Հա­յաս­տա­նի:

Տա­գէ­սեա­նի այս «տա­նե­լի» կար­ծի­քէն ետք այս ան­գամ ար­ժան­թի­նա­հայ Սեր­խիօ Նա­հա­պե­տեա­նի ա­ռաջ­նոր­դած ՌԱԿ-ի Կեդ­րո­նա­կան վար­չու­թիւ­նը բա­ւա­կան «խստաո­ճ» հա­ղոր­դագ­րու­թեամբ մը հան­դէս գա­լով կը յայ­տա­­րարէր, որ Հա­յաս­տա­նի ՌԱԿ-ը ի­րա­ւունք չու­նի սփիւռ­քի ա­նու­նով հան­դէս գա­լու: Ա­ւե­լի՛ն, Նա­հա­պե­տեան ու ա­նոր շրջա­նա­կը հա­մո­զում կը յայտ­նէին, որ ի­րենք դէմ են Հա­յաս­տա­նի ներ­քին գոր­ծե­րուն խառ­նուե­լու, այս պա­րա­գա­յին՝ ընտ­րու­թիւն­նե­րուն մասն­ակ­ցե­լու:

Դէպ­քե­րու ըն­թաց­քը ա­ւե­լի կը թէ­ժա­նար, երբ նոյն վար­չու­թեան ե­րե­ւա­նաբը-­նակ ե­րեք ան­դամ­ներ, այս ան­գամ հրա­պա­րա­կա­յին մամ­լոյ ա­սու­լիս մը տա­լով կը կար­դա­յին ի­րենց վար­չու­թեան հրա­պա­րա­կած հա­ղոր­դագ­րու­թիւ­նը։ Ա­նոնք կը փոր­ձէին յա­ւե­լեալ բա­ցատ­րու­թիւն­ներ տալ ի­րենց որ­դեգ­րած ընտ­րու­թեանց չմաս­նակ­ցե­լու ո­րո­շու­մին, կամ ա­ւե­լի ճիշ­դը, դի­մա­դար­ձե­լով Հա­յաս­տա­նի ՌԱԿ-ի որ­դեգ­րած ո­րոշ­ման դէմ կը փոր­ձէին ամ­րագ­րել ընտ­րու­թիւն­նե­րէն հե­ռու մնա­լու ի­րենց տե­սա­կէ­տը:

Նոյն ա­սու­լի­սին ներ­կայ կ՚ըլ­լար ՌԱԿ-ի Կեդ­րո­նա­կան վար­չու­թեան ա­տե­նա­պետ եւ «Ազ­գ» թեր­թի խմբա­գիր Յա­կոբ Ա­ւե­տի­քեան:

Ա­ւե­տի­քեան, որ բա­ւա­կան կուռ խօս­քով կը ներ­կա­յաց­նէր իր տե­սա­կէտ­նե­րը եւ կը յայ­տա­րա­րէր, որ ներ­հա­յաս­տա­նեան զար­գա­ցում­նե­րուն ա­ռըն­թեր սփիւռ­քի մար­մին­նե­րը ի­րա­ւունք չու­նին թե­լադ­րո­ղի դե­րով հան­դէս գալ կամ ա­ւե­լի կտրուկ ը­սուած՝ խառ­նուիլ ՌԱԿ-ի հա­յաս­տա­նեան մարմ­նի գոր­ծե­րուն: Ա­ւե­տի­քեան այս ա­ռու­մով մաս­նա­ւո­րա­պէս կ՚ը­սէր. «Մենք կ՚ո­րո­շենք մեր ը­նե­լի­քը՝ յատ­կա­պէս ընտ­րա­կան գոր­ծըն­թաց­նե­րուն մէջ: Երբ սկսան Գա­գիկ Ծա­ռու­կեա­նի հետ բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րը՝ գա­լիք ընտ­րու­թիւն­նե­րուն պատ­րաս­տուե­լու նպա­տա­կով, տար­բեր կար­ծիք­ներ հնչե­ցին, թէ մենք նման քայ­լե­րու ձեռ­նար­կե­լու ի­րա­ւունք չու­նինք: Ի հար­կէ, Սփիւռ­քի կա­ռոյց­նե­րը կան, գո­յու­թիւն ու­նին, կրնան ար­տա­յայ­տել ի­րենց խօս­քը, բայց չու­նին ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նե­լու ի­րա­ւուն­ք»: Ա­ւե­տի­քեան քիչ մը ա­ւե­լի հե­ռու եր­թա­լով իր մօ­տե­ցում­նե­րուն մէջ յստակ մե­ղադ­րանք կը հնչեց­նէր Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թիւն­նե­րու հաս­ցէին՝ ը­սե­լով, որ իշ­խա­նու­թիւն­նե­րը կա­րե­ւոր ճի­գեր գոր­ծադ­րե­ցին խա­փա­նե­լու հա­մար՝ ի­րենց «Ծա­ռու­կեա­ն» դա­շին­քին մաս­նակ­ցու­թիւ­նը:

Բա­ցի ՌԱԿ-էն, «Ծա­ռու­կեա­ն» դա­շին­քին պի­տի ան­դա­մակ­ցէր ՍԴՀԿ-ն, ո­րուն մաս­նակ­ցու­թեան հար­ցը նոյն­պէս «կ՚ազ­դուէ­ր» ՌԱԿ-ի շուրջ ստեղ­ծուած «աղ­մու­կ­»ին պատ­ճա­ռով:

Բա­ցո­րոշ է, որ «Ծա­ռու­կեա­ն» ա­ւան­դա­կան կու­սակ­ցու­թիւն­նե­րուն ուղ­ղու­թեամբ կա­տա­րած իր «մօ­տե­ցու­մո­վ»՝ նպա­տակ ու­նէր ա­պա­հո­վել սփիւռ­քի «բա­րո­յա­կա­ն» ա­ջակ­ցու­թիւ­նը։ Բայց եւ այն­պէս, նկա­տե­լէ ետք ՌԱԿ-ի շուրջ առ­կայ «էն­տիր­կ»­նե­րը (բա­ռը՝ Ծա­ռու­կեա­նի խօս­նա­կինն է), կ՚ապ­րէր ո­րոշ «հիաս­թա­փու­թիւ­ն» եւ առ­նուազն ետ կը կանգ­նէր ՌԱԿ-ը իր դա­շին­քին մէջ ներգ­րա­ւե­լու գոր­ծըն­թա­ցէն:

Ա­մէն պա­րա­գա­յի, ո­րոնք ալ ըլ­լան «Ծա­ռու­կեա­ն» դա­շին­քի ան­դամ կող­մե­րը՝ ե­րե­ւե­լի է նաեւ, որ հոն եւս կան ո­րոշ խմո­րում­ներ:

Գլխա­ւոր հար­ցը ան­շուշտ Ծա­ռու­կեա­նի «խնա­մի»ն՝ նախ­կին վար­չա­պետ Յո­վիկ Աբ­րա­հա­մեա­նի պա­րա­գան է:

Նոյն թե­մա­յին մա­սին յստակ ընդգծում­ներ ե­ղան այն պա­հուն, երբ Աբ­րա­հա­մեան հե­ռա­ցաւ «Հան­րա­պե­տա­կա­ն» կու­սակ­ցու­թեան շար­քե­րէն եւ այդ քայ­լին հա­մա­տեղ «նշան­նե­ր» ու­ղար­կեց Ծա­ռու­կեա­նին, որ կը փա­փա­քի մաս­նակ­ցիլ վեր­ջի­նիս կազ­մե­լիք դա­շին­քին: Ու այդ «հայ­ց­»ին առ ի պա­տաս­խան ստա­ցաւ Գա­գիկ Ծա­ռու­կեա­նի՝ ո՛­չը: Աբ­րա­հա­մեան, որ փոր­ձեց նաեւ «Հան­րա­պե­տա­կա­ն­»էն դուրս բե­րել իր «շրջա­պա­տի» մար­դի­կը, չկա­րո­ղա­ցաւ «մեծ աղ­մու­կ» բարձ­րաց­նել ու այ­սօր ալ կը գտնուի բա­ւա­կան «ա­նե­լ» կա­ցու­թեան մը մէջ: Ե­թէ պա­տա­հէր, որ ան յա­ջո­ղէր մեծ թի­ւով հան­րա­պե­տա­կան­նե­ր դուրս բե­րել ի­րեն հետ, այդ պա­րա­գա­յին ան պի­տի ստեղ­ծէր իր «անձ­նա­կա­ն» դա­շին­քը, բայց այդ­պէս չե­ղաւ:

Ու­րեմն Յակոբ Ա­ւե­տի­քեա­նի յա­ռաջ ք­­շած վար­կա­ծը, որ իշ­խա­նու­թիւն­ներն են, ո­րոնք «ար­գել­ք»­ներ կը դնեն ՌԱԿ-ի «Ծա­ռու­կեա­ն» դա­շին­քին մաս­նակ­ցու­թեան դէմ, կը դառ­նան «չա­փա­զան­ցու­թիւ­ն»:

Այ­սինքն խնդի­րը նախ եւ ա­ռաջ պէտք է փնտռել «Բար­գա­ւաճ Հա­յաս­տան»ի «վե­րա­դար­ձո­ղ» ա­ռաջ­նոր­դի «ներ­քին խո­հա­նո­ց­»ին մէջ: Կայ նաեւ վար­կած մը, որ նոյն այդ «խո­հա­նո­ց­»ին մէջ կան ու­ժեր, ո­րոնք հա­մա­միտ են «ա­ռան­ձին­ն» եր­թալ ընտ­րու­թիւն­նե­րուն, ա­ռանց ստեղ­ծե­լու մեծ ընտ­րա­կան դա­շինք մը:

Չմոռ­նանք, որ 2012 թուա­կա­նին կազ­մուած խորհըր-դա­րա­նին մէջ «Բար­գա­ւաճ Հա­յաս­տա­ն­»ը խորհրդ­ա-րա­նա­կան երկ­րորդ ուժն էր ու այ­սօր ալ այդ կու­սակ­ցու­թիւ­նը ու­նի յար եւ նման «ներուժ»ը՝ Ազ­գա­յին ժո­ղով մտնե­լու իր նախ­կին ու­ժեղ դիր­քե­րով:

Ծա­ռու­կեան կը մտա­ծէ հա­մա­հայ­կա­կան գոյն տալ իր կու­սակ­ցու­թեան ու իր մօտ հա­ւա­քել նաեւ սփիւռ­քի միւս ու­ժե­րը:

Ե­թէ հա­շուի առ­նենք, որ այ­սօ­րուան դրու­թեամբ սփիւռ­քի «գլխա­ւո­ր» ու­ժը՝ Հայ յե­ղա­փո­խա­կան դաշ­նակ­ցու­թիւնն (ՀՅԴ) է, ա­պա յստակ է նաեւ, որ ՌԱԿ-ն ու ՍԴՀԿ-ն ու­նին բա­ւա­կան կա­րե­ւոր դեր, պայ­մա­նաւ, որ ա­նոնք ներ­կա­յա­նան միա­ցեալ դիր­քե­րէ եւ ու­նե­նան հա­մա­հունչ կե­ցուածք­ներ:

Մինչ հնչա­կեան­նե­րուն մօտ ե­րե­ւե­լի է «կու­սակ­ցա­կան կար­գա­պա­հու­թեան» մը կա­րե­ւոր ստուե­րը, նոյ­նը չէ պա­րա­գան ՌԱԿ-ին, որ ար­դէն անց­նող առ­նուազն տասն տա­րի­նե­րուն ու­նի ներ­քին բա­ւա­կան լուրջ տա­րա­կար­ծու­թիւն­ներ:

Իշ­խա­նու­թեան ու­նե­ցած «վա­տ» դե­րա­կա­տա­րու­թեան մա­սին խօսք գնաց, սա­կայն հարց պի­տի տանք, ին­չո՞վ պի­տի տու­ժէ իշ­խա­նու­թիւ­նը, ե­թէ Ազ­գա­յին ժո­ղո­վին մէջ եր­կու ա­ւան­դա­կան կու­սակ­ցու­թիւն­նե­րը ու­նե­նան մի քա­նի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ:

Յե­տոյ, ո՞վ կը վստա­հեց­նէ, որ այ­սօ­րուան իշ­խա­նու­թեան հա­մար ձեռն­տու է ու­նե­նալ միա­գոյն, միա­կար­ծիք, միա­տե­սակ սփիւռք մը:

Ա­սոնք ի հար­կէ մտա­ծե­լու տե­ղի տուող հար­ցեր են: Հար­ցեր, ո­րոնց պա­տաս­խան­նե­րը ան­պայ­ման գոր­ծող իշ­խա­նու­թիւն­նե­րուն կամ Գա­գիկ Ծա­ռու­կեա­նին մօտ չեն գտնուիր, այլ՝ տարբեր տե­ղեր:

Ու այս բո­լո­րէն ան­դին, ըն­դու­նե­լի ալ չէ, որ սփիւռ­քը ընդ­հան­րա­պէս Հա­յաս­տա­նի «ներ­քին գոր­ծե­րու­ն» պի­տի չխառ­նուի: Ե­թէ ըն­դու­նինք, որ սփիւռ­քը ինք­նան­պա­տակ չէ, ա­պա այն ա­տեն հասկ­նա­լի կը դառ­նայ, որ սփիւռ­քի դրա­կան փոր­ձը եւ նե­րու­ժը Հա­յաս­տա­նի փոր­ձին «խառ­նե­լու» գոր­ծըն­թա­ցը կը դառ­նայ ա­ւե­լի ար­դիւ­նա­ւէտ:

Կայ նաեւ այլ դի­տար­կում մը: Օ­րի­նակ՝ ե­թէ ՌԱԿ-ը ներ­քին հար­ցեր չու­նե­նար ու ներ­կա­յա­նար որ­պէս մէկ ամ­բող­ջու­թիւն, ա­պա նոյն Սեր­խիօ Նա­հա­պե­տեա­նի գլխա­ւո­րած Կեդ­րո­նա­կան վար­չու­թեան հա­մար մեր­ժե­լի՞ պի­տի դառ­նար ՌԱԿ-ի մէկ ան­դա­մին խորհր­դա­րան հաս­նի­լը:

Բնա­կա­նա­բար ո՛չ: Ու այս ա­ռու­մով նաեւ վտան­գա­ւոր կը դառ­նան ընդ­հան­րա­կան մօ­տե­ցում­նե­րը: Այ­սինքն տա­նե­լի չէ ը­սել, որ սփիւռ­քը պի­տի չխառ­նուի Հա­յաս­տա­նի գոր­ծե­րուն, երբ ին­քը՝ սփիւռ­քը ու­նի մէկ եւ միակ նպա­տակ, ո­ր հա­յաս­տա­նա­կեդ­րոն ըլ­լալն է եւ ո­րուն զի­նուո­րագ­րուած են Յա­կոբ Ա­ւե­տի­քեա­նի ա­ռաջ­նոր­դած ՌԱԿ-ի շրջա­նակ­նե­րը եւ այդ շրջա­նակ­նե­րուն մէջ ազ­դե­ցիկ խօսք եւ ներ­կա­յու­թիւն ու­նե­ցող ղե­կա­վար­նե­րը:

Ազ­գա­յին-ա­ւան­դա­կան կու­սակ­ցու­թիւն­նե­րուն հա­մար (ՀՅԴ­-էն բա­ցի, ո­րուն գե­րա­գոյն մար­մի­նը՝ Բիւ­րոն վա­ղուց Հա­յաս­տան հաս­տա­տուած է) բա­ցի հա­յաս­տա­նա­կեդ­րոն ըլ­լա­լէ, այ­լընտ­րանք գո­յու­թիւն չու­նի:

Ու ա­նոնք, ո­րոնք սփիւռ­քի մէջ «եր­կար կեան­ք» վա­րել կը մտա­ծեն, առ­նուազն պատ­րա­նա­թափ պի­տի ըլ­լան, ո­րով­հե­տեւ սփիւռ­քը դա­տա­պար­տուած է դան­դաղ «մա­հուա­ն»:

ՍԱԳՕ ԱՐԵԱՆ

Ե­րե­ւան