Քրիս­տո­սի Յա­րու­թիւ­նը՝ Ե­րաշ­խիք Փրկու­թեան

Մար­դիկ ի­րենց տօ­նախմ­բու­թեանց մէջ առ­հա­սա­րակ ան­ցեա­լի դէմ­քի մը, դէպ­քի մը ո­գե­կո­չու­մը կը կա­տա­րեն՝ ան­ցեա­լի այդ դէմ­քին կամ դէպ­քին մէջ տես­նե­լով յա­ւի­տե­նա­կան ճշմար­տու­թեան մը առ­կա­յու­թիւնն ու ար­տա­ցո­լա­ցու­մը։ Քրիս­տո­նէա­կան ե­կե­ղեց­ւոյ տօ­ներն ալ էա­պէս նոյն մտայ­նու­թեան ու հո­գե­բա­նու­թեան կը հե­տե­ւին։ Ա­նոնք Քրիս­տո­սի կեան­քի այս կամ այն տնօ­րի­նա­կան դրուա­գին, կամ Ս. Գրա­կան դէմ­քե­րու, ե­կե­ղեց­ւոյ կեան­քին մէջ սրբադ­րոշմ հետք թո­ղած սուր­բե­րու, ե­կե­ղե­ցա­կան պատ­մու­թեան ո­րո­շադ­րիչ դէպ­քե­րու պան­ծա­ցումն են։

Հայ­կազ­նեան ժո­ղո­վուր­դին հա­մար իւ­րա­յա­տուկ նշա­նա­կու­թիւն եւ մաս­նա­ւոր գրաւչու­թիւն ու­նի Քրիս­տո­սի Յա­րու­թեան տօ­նը՝ Ս. Զա­տի­կը։ Քրիս­տո­սի Յա­րու­թեան տօնը պատ­մու­թեան ըն­թաց­քը փո­խող ու մարդ­կա­յին կեան­քը յե­ղաշր­ջող ե­զա­կի դէպք մըն է։ Ա­ռանց յա­րու­թեան մարդ­կա­յին կեան­քը սոսկ նիւ­թով ու ժա­մա­նա­կով պայ­մա­նա­ւոր անն­պա­տակ գո­յու­թիւն պի­տի ու­նե­նար։ Քրիս­տո­սի հրա­շա­փառ յա­րու­թեամբ ի­րա­գոր­ծուե­ցաւ լոյ­սի յաղ­թա­նա­կը խա­ւա­րին դէմ, բա­րիին յաղ­թա­նա­կը՝ չա­րին դէմ, եւ կեան­քին յաղ­թա­նա­կը՝ մա­հուան դէմ։

Հին ան­ցեա­լին յա­րու­թեան հա­ւատ­քը գո­յու­թիւն ու­նէր, սա­կայն այդ հա­ւատ­քը ստուե­րի պէս էր՝ ա­ղօտ ու մշու­շա­պատ։ Կար նաեւ հո­գիի ան­մա­հու­թեան, այ­սինքն՝ յետ մա­հու, անդր­շի­րի­մեան կեան­քին հա­ւատ­քը։ Բայց ո՛չ ոք եւ ոչ մէկ տեղ կրնար նոյ­նիսկ ե­րե­ւա­կա­յել մե­ռե­լի մը վե­րա­կեն­դա­նա­ցու­մը, օ­րե­րէ ի վեր մութ գե­րեզ­ման դրուա­ծի մը վե­րա­կանգ­նիլն ու լոյս կեան­քին վե­րա­դար­ձը։ Ո­րով­հե­տեւ կեան­քի ու մա­հուան օ­րէն­քը ան­յեղ­լի է, բնու­թիւ­նը՝ անջն­ջե­լի, եւ միայն Ա­րար­չին՝ կեան­քի Տուի­չին կը պատ­կա­նի։

Ան­մա­հա­նուն Գա­րե­գին Ա. Կա­թո­ղի­կոս յա­րու­թեան եւ յա­ւի­տե­նա­կա­նու­թեան մա­սին խօ­սե­լով՝ կ՚ը­սէ. «Յա­ւի­տե­նու­թիւ­նը՝ կեան­քէ խու­սա­փու­մի ձգտու­մը, յանձ­նա­ռուա­կան կեն­սա­փի­լի­սո­փա­յու­թեան ժխտումը չէ։ Սոսկ սրտի ցան­կու­թեան, դա­տարկ սպա­սու­մի հո­գե­վի­ճա­կի մը հա­մա­պա­տաս­խա­նող ա­նո­րոշ, հո­րի­զո­նա­յին, վեր­նա­խա­ւա­յին, վե­րա­ցա­պաշ­տա­կան հե­ռան­կար։ Յա­ւի­տե­նու­թիւ­նը Քրիս­տո­սի յա­րու­թեան, յա­ւի­տե­նա­կա­նու­թեան՝ մեր ներ­կա­յին մէջ ապրուած տա­րած­քին ներ­կա­յու­թիւ­նը կը բե­րէ մե­զի՝ քրիս­տո­նեա­նե­րուս։ Ան որ Յա­րու­թեան կը հա­ւա­տայ՝ յոյ­սը իր մէջ ու­նի որ­պէս ա­ռօ­րեայ շնչում։ Յա­րու­թեան հա­ւատ­քէն պար­պուած մար­դը՝ ճա­կա­տագ­րա­պաշտ մըն է սոսկ, հաշ­տուած՝ կեան­քի եւ տա­րա­ծա­յին սահ­ման­նե­րուն հետ»։

Ար­դա­րեւ, Կեանքն ու Ան­մա­հու­թիւ­նը մահ­կա­նա­ցու մար­դոց մէջ յայտ­նուե­ցաւ, տի­րա­բար ու ա­րար­չօ­րէն մե­ռել­նե­րը կեան­քին վե­րա­դար­ձուց մա­հուան ա­նէու­թե­նէն՝ ա­րար­չա­գործ խօս­քի՛ մը զօ­րու­թեամբ։ Օ­րե­րէ ի վեր ար­դէն հո­ղա­նալ սկսած­նե­րը խա­ւար գե­րեզ­մա­նէն լոյս կեն­դա­նու­թեան բե­րաւ՝ կո­չի մը տի­րա­կան շեշ­տով՝ զար­մաց­նե­լով, հիաց­նե­լով, եր­կիւ­ղով ու վա­խով հա­մա­կե­լով ա­մէն աչք որ տե­սաւ, ա­մէն ա­կանջ որ լսեց, ա­մէն միտք որ ի­մա­ցաւ։ Եւ Իր մարմ­նա­ւոր կեան­քի վեր­ջին հանգ­րուա­նին վրայ, Իր ժա­մա­նա­կի լրու­մի վճռա­կան վայր­կեա­նին, վճիտ յստա­կու­թեամբ գո­չեց. «Ե՛ս եմ յա­րու­թիւ­նը եւ կեան­քը» (Յհ 11.25)։

Լո՛յսն էր ե­կած աշ­խարհ, բայց մար­դիկ, նա­խան­ձի թոյ­նով ու մեղ­քի մաղ­ձով կուր­ցած խա­ւա­րը ա­ւե­լի սի­րե­ցին՝ ըստ Ա­ւե­տա­րա­նի­չի խօս­քին, եւ լոյ­սը խա­ւա­րեց­նել փոր­ձե­ցին, լոյ­սը միա­խառ­նել ու նոյ­նաց­նել գե­րեզ­մա­նի խա­ւա­րին հետ։ Բայց ո՞վ կրնայ լոյ­սը խա­ւա­րեց­նել եւ ա­րե­գա­կը գե­րեզ­մա­նել։ Քրիս­տո­սի խաչն ու գե­րեզ­մա­նը խիստ փո­թոր­կոտ մէ՛կ օ­րուան լոկ տխուր ու մռայլ մայ­րա­մուտ ե­ղան։ Շու­տով բա­ցուող Միա­շա­բա­թի ա­ռա­ւօ­տուն աս­տուա­ծահ­րաշ ու յա­ւեր­ժա­փայլ լոյս մը ծա­գե­ցաւ, ո­րուն չկրցան ու չեն կրնար նա­յիլ մեղ­քի աղ­տով պղտո­րած նա­յուածք­ներ, որ­մէ սար­սե­ցան ու կը սար­սին մե­ղա­պարտ հո­գի­ներ, դո­ղա­ցին ու կը դո­ղան ա­տե­լու­թեան ժահ­րով սնա­նող սիր­տեր, եւ ո­րուն սի­րա­ջերմ ու կեն­սա­ձիր շո­ղե­րուն տակ կեան­քը նոր ի­մաստ ու նշա­նա­կու­թիւն զգե­ցաւ, մա­հուան ան­դուն­դը իր ան­թա­փանց խոր­հուր­դին մէջ պատ­ռե­ցաւ եւ մարդ­կու­թիւ­նը մա­հուան սար­սա­փը թօ­թա­փած՝ մութ գե­րեզ­մա­նէն ան­դին լու­սեղ յա­ւեր­ժու­թիւ­նը տե­սաւ ու ող­ջու­նեց ցնծա­գին խնդու­թեամբ։

Յա­րու­ցեալ Աս­տուա­ծոր­դին կեան­քի մշտա­հո­սան աղ­բիւր ե­ղաւ՝ խօս­քի զօ­րու­թեամբ, գոր­ծի ար­դիւն­քով։ Ի՛նչ որ խօ­սե­ցաւ՝ անձ­նա­պէս ապ­րե­ցաւ։ Ի՛նչ որ սոր­վե­ցուց՝ Ի՛նքն իսկ կա­տա­րեց։ Խո­նար­հու­թիւ՞ն քա­րո­զեց՝ մինչ Իր ա­շա­կերտ­նե­րուն ոտ­քե­րը լուա­լու խո­նար­հե­ցաւ։ Նե­րե՞լ սոր­վե­ցուց՝ Իր ան­ձին հան­դէպ ա­մէն հայ­հո­յու­թիւն, ա­նար­գանք ու ո­ճիր նե­րեց։ Սէ՞ր քա­րո­զեց՝ մար­դոց, մե­ղա­ւոր մար­դոց սի­րոյն ու փրկու­թեան հա­մար Ի՛ր ան­ձը զո­հա­բե­րեց։ Ես եմ յա­րու­թիւ­նը եւ կեան­քը ը­սա՞ւ՝ մե­ռել­նե­րը ա­ռողջ կեան­քով յա­րու­ցա­նեց եւ Ինքն իսկ մե­ռել­նե­րու աշ­խար­հէն՝ մութ տա­պա­նէն յա­րու­թիւն ա­ռաւ հրա­շա­փա­ռա­պէս։

Քրիս­տո­նէա­կան հա­ւատ­քը ան­մա­հու­թեան վրայ՝ Քրիս­տո­սի յա­րու­թեան վրայ խարսխուած, մար­դու յա­ւեր­ժու­թեան տեն­չին եւ տես­լա­կան գա­ղա­փա­րին նոր ուժ ներշնչեց, նոր պայ­ծա­ռու­թիւն բե­րաւ, նոր թափ տուաւ, ինչ­պէս առ­կայ­ծող ճրա­գին մէջ իւղ կը լե­ցուի, խամ­րող բոյ­սին ջուր կը տրուի, մա­րող կեան­քին ա­րիւն կը նե­րար­կուի։

Խա­չով ու ա­րեան վկա­յու­թեամբ Քրիս­տոս պայ­քա­րած էր մարդ­կա­յին բնու­թեան եւ կեան­քին մէջ կայք հաս­տա­տած չա­րին ու մեղ­քին դէմ։ Եւ ա­հա Իր յա­րու­թեամբ Ան կու գար ը­սե­լու բո­լո­րին. «Քա­ջա­լե­րուե­ցէ՛ք, ո­րով­հե­տեւ ես յաղ­թե­ցի աշ­խար­հին» (Յհ 16.33)։

Սի­րե­լի՛ ըն­թեր­ցող, Յա­րու­ցեալ Փրկչի տնօ­րի­նա­կան կեան­քի պսա­կու­մի այս յաղ­թա­նա­կի տօ­նին, պէտք է սեղ­մօ­րէն կա­պենք մեր հա­ւատ­քի գօ­տին եւ խոր հա­մո­զու­մով նա­յինք երկ­րի վրայ ապ­րած մեր կեան­քին ո՛չ որ­պէս ինք­նի­մաստ, ինք­նա­վախ­ճան, ինք­նա­բաւ գո­յու­թիւն, այլ՝ յա­ւի­տե­նա­կա­նու­թեան ճամ­բուն մէջ մեր մարդ­կա­յին յա­ւեր­ժա­կան գնաց­քին որ­պէս հանգ­րուան։

Երկ­նա­ւոր Հայրդ քու ծննդեան օ­րէն իսկ ներ­սի­դիդ դրած է ան­մա­հու­թեան ձգտու­մը եւ յա­րու­թեան տեն­չը։ Ա­ռանց այդ տեն­չին՝ կեանքդ «կեր, արբ եւ ու­րախ լեր»ի սահ­ման­նե­րէն ան­դին չ՚անց­նիր։ Հո­գե­ւոր տա­րած­քը, մա­հը նուա­ճե­լու եւ մա­հէն ան­դին ապ­րե­լու ձգտու­մը այն­քան խոր ե­ղած է քու հայ­րե­րուդ կեն­սըն­թա­ցին, որ ա­նոնք գիտ­ցած են կեն­դա­նի եւ ա­րեան նա­հա­տա­կու­թեամբ ի­րենց վախ­ճա­նը ի­րա­գոր­ծել որ­պէս գե­րեզ­մա­նով չվերջ­նա­կէ­տուող գո­յու­թիւն եւ աս­տուա­ծա­յին ան­մա­հա­կան կեան­քի ճա­ռա­գայ­թում։ Առ այդ, քա­լէ՛ քու հայ­րե­րուդ յա­ւեր­ժագ­նաց ճա­նա­պար­հէն եւ Յա­րու­ցեալ Քրիս­տո­սով վե­րա­նո­րո­գէ հա­ւատքդ ու յե­ղաշր­ջէ ողջ էու­թիւնդ…։

Ա­ԼԵՔՍ ՍՐԿ. ԳԱ­ԼԱՅ­ՃԵԱՆ