ԾՈՒՌԸ՝ ԾՈՒՌ

Գրչա­ծայր, գրչա­տուփ, գրիչ եւ այլն, կար­ծեմ դար­ձան հնո­տիք, նոր օ­րե­րու ոչ-հար­կա­ւոր, սա­կայն ինչ որ հի­նէն մնա­ցած է միտ­քիս մէջ, սոյն ա­սոյթն է.- «ծուռ քա­նա­կէն շի­տակ գիծ չենք կրնար ստա­նալ»: Այս «լա­բա­լի­սեան ճշմար­տու­թիւն» ե­ղաւ, բայց թո­ղունք հին օ­րե­րը, անց­նինք քիչ մը հա­սու­նու­թեան:

Շու­կայ, մար­դիկ, ըն­կե­րու­թիւն, փոխ-յա­րա­բե­րու­թիւն ու տա­րի­նե­րու գու­մար, ար­դիւն­քը՝ ին­ծի հա­մար քա­նա­կը փո­խա­բե­րա­բար ե­ղաւ մարդ-ա­րա­րա­ծը: Մարդ-ա­րա­րա­ծէն ե­թէ նոյ­նիսկ շի­տակ խօսք մը լսես, ան­պայ­ման պէտք է կաս­կա­ծիս ալ պա­տու­հան մը բա­նաս, ի­րա­գոր­ծու­մի ըն­թաց­քին:

Ար­դա­րեւ, ինչ­քան ճա­ռեր, հա­ւաք­ներ, բամ­բա­սան­քեր, մա­նա­ւանդ՝ նա­խընտ­րա­կան ար­շա­ւի ըն­թաց­քին խոս­տում­նե­րով կը շռայ­լուի՝ ժո­ղո­վուր­դի բա­րօ­րու­թեան ի խնդիր, իսկ ար­դիւն­քը կ՚ըլ­լայ.- «Ու­նայ­նու­թիւն, ու­նայ­նու­թեանց»:

Մար­դու ծնուն­դէն, հա­զուա­դէպ ե­ղած են բա­ցա­ռիկ կա­րո­ղու­թեամբ տէր մար­դիկ, ո­րոնք ու­զած են ուղ­ղել ժո­ղո­վուր­դը ի­րենց ցուց­մունք­նե­րով, ու­սու­ցու­մով, ո­րոնք յե­տա­գա­յին փի­լի­սո­փա­յու­թիւն կամ ըն­կե­րա­բա­նու­թիւն, կամ կրօնք ա­նուան տակ ըն­դու­նուած ու հաս­տա­տուած են: Այդ ռահ­վի­րա­նե­րը նկա­տած են թէ ինչ­քա՜ն եւ ին­չե՜ր կան նկա­տո­ղու­թեան եւ փո­փո­խու­թեան ար­ժա­նի, որ­պէս­զի մարդ­կա­յի­նը բարձ­րա­նայ կեն­դա­նա­կան-ա­նաս­նա­կա­նէն, մարդ-կայ­նա­կա­նի՛ն, բա­նա­կա­նին, որ­պէս­զի կա­րե­նանք շի­տակ գիծ ու­նե­նալ, փո­խա­նակ՝ ծու­ռի: Ճիշդ այդ պատ­ճա­ռաւ տա­կա­ւին կը վեր­յի­շենք հի­նէն ե­կած մե­զի վեհ եւ մա­քուր, մարդ­կայ­նա­կան մտա­ծող­նե­րու մա­սին, կ՚որ­դեգ­րենք ու կը փոր­ձենք նպա­տակ ու­նե­նա­լով ա­ւե­լի՛ բարձ­րի, ա­ւե­լի՛ մարդ­կայ­նա­կա­նի, յա­նուն ընդ­հա­նու­րին: Սա­կայն, դժբախ­տու­թիւ­նը հոն է որ, ա­նոնք կը մնան գիր­քե­րու մէջ, կամ ե­թէ բարձ­րա­ձայ­նը-ւին, ժա­մա­նա­կա­ւո­րա­պէս կը հնչեն ու չեն ըլ­լար տի­րա­կան:

Հաս­նիլ բարձր մա­կար­դա­կի, սան­ձե­լով բնազ­դա­յի­նը ինչ որ ան­բա­ւա­րար է ընդ­հա­նու­րին հա­մար: Ու «քա­ղա­քը» կը մնայ ծուռ:

Կա­րե­լի չէ թէեւ ան­տե­սել նաեւ հա­զա­րա­մեակ­նե­րու ըն­թաց­քին ե­ղած յա­ռաջ­դի­մու­թիւ­նը, ե­թէ ոչ հա­մայն աշ­խար­հի տա­րած­քին, գէթ մէկ մա­սին, ուր այ­լեւս չկայ գե­րե­վա­ճա­ռու­թիւն նախ­կին ի­մաս­տով, չկան շղթա­ներ, նախ­կին ի­մաս­տով, քա­նի որ ե­թէ ձե­ւե­րը փո­խ-ւած են, խոր­քը կը մնայ նոյ­նը: Քա­նի՜ ան­գամ­ներ ազ­դա­րա­րու­թիւն եմ տե­սած, նոյ­նիսկ կրնամ սպառ­նա­լիք ո­րա­կել, երբ գոր­ծա­տէ­րը կը բռնա­նայ յա­ւե­լեալ ժամ աշ­խա­տիլ չու­զե­լուս պատ­ճա­ռաւ: Պերդ­րանտ Ռա­սըլ ալ կը գրէ նոյն ե­րե­ւոյ­թի մա­սին, թէ՝ «հի­մա պաշ­տօ­նեան ա­զատ է գոր­ծէ հրա­ժա­րե­լու, գե­րե­վա­րուե­լու հա­մար այլ գրա­սե­նեակ»: Նիւ­թա­կան շղթա­նե­րը փո­խա­րի­նուե­ցան­… օ­րէն­քով: Ուս­տի տա­կա­ւին «ծուռ» քա­նա­կէն շի­տակ գիծի չենք կրնար սպա­սել:

«Այն որ ծուռ է, չի կրնար շտկուիլ»: (Ժող. Ա:15) գրուած է ու եր­թը կը շա­րու­նա­կուի: Հին կտա­կա­րա­նէն հաս­նե­լով նո­րին: «Եւ ծու­ռը պի­տի շտկուի ու խոր­տու­բորտ տե­ղե­րը հարթ ճամ­բա­ներ պի­տի ըլ­լան» (Ղու­կաս Գ:5): Այս՝ տես­լա­կանն է ի հար­կէ… եր­կու հա­զար տարուան հնու­թիւն, յու­սադ­րիչ, ան­տա­րա­կոյս եւ սա­կայն… գիր­քե­րու մէջ միայն գու­ցէ եր­բեմն քա­րոզ­նե­րու բնա­բան, եւ հա­տու­կենտ ըն­կե­րու­թիւն­նե­րու, ո­րոնք կը փոր­ձեն մեղ­մել ան­կա­րին ցա­ւե­րը, բայց երբ խոր­քը կը մնայ ան­փո­փոխ, ժո­ղո­վուր­դի ջախ­ջա­խիչ մե­ծա­մաս­նու­թիւ­նը կը մնայ տա­ռա­պեալ ու կեան­քը՝ հա­ցի պայ­քար:

Ուս­տի տա­կա­ւին ի զօ­րու է, «Զհաց մեր հա­նա­պա­զորդ»ը խնդրել Տի­րոջ­մէ, ա­ղօթ­քի մի­ջո­ցաւ: «Հաց», այ­սինքն՝ ա­ռօ­րեայ կա­րիք­նե­րը: Եւ աշ­խա­տինք ու պայ­քա­րինք, որ «ծու­ռը շտկուի», որ­պէս­զի «խոր­տու­բորտ տե­ղե­րը հարթ ճամ­բա­ներ ըլ­լան»:

Բայց որ­քա՜ն քրտինք, ջանք ու աշ­խա­տանք պէտք է, ա­ռա­ւել՝ ժա­մա­նակ գու­ցէ եւ … յա­ւի­տեան:

Վեր­ջին հա­շուով, փա­խուս­տը վերջ­նա­կան լու­ծում չէ եւ չի կրնար ըլ­լալ:

«Ա­մե­նէն հե­ռու ճա­նա­պար­հը, ա­ռա­ջին քայ­լէն կը սկսի» (Չի­նա­կան):

ՍԱՐԳԻՍ ՓՈՇՕՂԼԵԱՆ

«Զարթօնք», Լիբանան