ՍԷ­ՐԸ

«Գլու­խը պա­տուի­րա­նին սէր է, ի սուրբ սրտէ եւ
ի մտաց բա­րեաց եւ յան­կեղ­ծա­ւոր հա­ւա­տոց»

Այս գե­ղե­ցիկ մտա­ծու­մը առ­նուած է Պօ­ղոս ա­ռա­քեա­լի Տի­մո­թէո­սի գրած ա­ռա­ջին նա­մա­կի ա­ռա­ջին գլու­խէն։ Այն­տեղ ա­ռա­քեա­լը կը յի­շէ, թէ Ե­փե­սո­սի ե­կե­ղե­ցիին մէջ կարգ մը մար­դիկ փո­խա­նակ աս­տուա­ծա­պաշ­տու­թեան իս­կա­նան հաս­կա­ցո­ղու­թեամբ ա­ռաջ­նոր­դուե­լով հա­ւատ­քի եւ սի­րոյ կեանք մը ապ­րե­լու, հպարտ փա­ռա­սի­րու­թե­նէ տա­րուած՝ քմա­հաճ եւ խորթ, օ­տա­րո­տի ու­սու­ցում­ներ կը կա­տա­րէին, վէ­ճեր կը յա­րու­ցէին եւ խռո­վու­թիւն կը ստեղ­ծէին։

Ա­հա թէ ին­չու Ա­ռա­քեա­լը կը գրէ Տի­մո­թէոս ա­շա­կեր­տի, որ յոր­դո­րէ այդ վի­ճա­սէր մար­դոց վերջ տա­լու նման վէ­ճե­րու եւ ա­ռողջ վար­դա­պե­տու­թեան ու­սու­ցու­մով օգ­նե­լու ու­րիշ­նե­րու հա­ւատ­քին, Աս­տու­ծոյ փրկու­թեան ծրա­գի­րը ի­րա­կա­նաց­նե­լու հա­մար։ Եւ այս հանգ­րուա­նին ա­հա կը յի­շեց­նէ սի­րոյ անհ­րա­ժեշ­տու­թիւ­նը, «գե­րա­գոյն պա­տուի­րա­նը սէրն է մա­քուր սրտէն, բա­րի կա­մե­ցո­ղու­թե­նէն եւ ան­կեղծ հա­ւատ­քէն բխած սէ­րը», որ­մէ պէտք չէ շե­ղիլ եր­բեք։ Յստակ է, թէ ա­ռա­քեա­լին խօս­քը քրիս­տո­նէա­կան սի­րոյ մա­սին է, այդ սէ­րը բխու­մը եւ ար­դիւն­քը պէտք է ըլ­լայ մա­քուր սիր­տի մը, բա­րի կա­մե­ցո­ղու­թեան եւ ան­կեղծ հա­ւատ­քին։

Բայց ին­չո՞ւ գե­րա­գոյն պա­տուի­րա­նը կը հա­մա­րուի սէ­րը։ Այս հար­ցու­մին կա­րե­լի է պա­տաս­խա­նել՝ Նոր Կտա­կա­րա­նէն քա­ղուած զա­նա­զան հաս­տա­տում­նե­րով, ո­րոնք այս կամ այն ձե­ւով կը շեշ­տեն սի­րոյ ա­ռանց­քա­յին բնոյ­թը, ա­ռաջ­նա­յին կա­րե­ւո­րու­թիւ­նը։ Կը յի­շենք ան­շուշտ այն դէպ­քը, երբ օ­րի­նա­կան մը հարց տուաւ Յի­սու­սի, թէ օ­րէն­քին մէջ ո՞ր պա­տու­րանն է մե­ծը։

Յի­սուս պա­տաս­խա­նեց. «Պէտք է սի­րես քու Տէր Աս­տուածդ քու բո­լոր սրտովդ, ամ­բողջ հո­գիովդ եւ մտքովդ։ Այս է մեծ եւ ա­ռա­ջին պա­տուի­րա­նը։ Եւ երկ­րոր­դը նման է ա­սոր, պէտք է սի­րես ըն­կերդ քու ան­ձիդ պէս։ (Մտթ. ԻԲ 37-40)։ Օ­րէնս­դի­րը ինք այս­պէս ցոյց տուաւ սէ­րը՝ որ­պէս ա­ռա­ջին սկզբուն­քը, ե­լոյ­թը, մեկ­նա­կէտն ու մղի­չը օ­րէն­քին։

Նա­յե­ցէք ա­ռա­քե­լա­կան գրու­թեանց մէջ եւ պի­տի տես­նէք, որ այն­տեղ նախ ընդ­հա­նուր ձե­ւով մը սէ­րը բնու­թագ­րուած է որ­պէս կեանք, ուր այն­քան վստա­հու­թեամբ Ա­ռա­քեա­լը կ՚ը­սէ. «Մենք գի­տենք թէ մա­հէն կեանք ան­ցանք, ո­րով­հե­տեւ կը սի­րենք մեր եղ­բայր­նե­րը։ Իսկ ան, որ չի սի­րեր՝ կը մնայ մա­հուան մէջ» (Ա Յովհ. Գ 14)։  Ար­դա­րեւ, սէ­րը ոչ միայն բա­նա­լին է երկ­րա­ւոր կեան­քին, այ­լեւ նա­խա­դուռն է յա­ւի­տե­նա­կան կեան­քին։ Նոյն­պի­սի բնու­թագ­րու­թեամբ մը սէ­րը կո­չուած է նաեւ լոյս, ա­նով է միայն որ կեան­քը ու­նի ջեր­մու­թիւն, եւ ան­սայ­թաք ըն­թացք։ «Ով որ ը­սէ թէ ինք լոյ­սի մէջ է, եւ կ՚ա­տէ իր եղ­բայ­րը, կը ստէ. այն­պի­սին խա­ւա­րին մէջ է տա­կա­ւին։ Ով որ կը սի­րէ իր եղ­բայ­րը՝ լոյ­սի մէջ կը բնա­կի, եւ այն­պի­սին չի սայ­թա­քիր» (Ա Յովհ. Բ 9-10):

Հա­ւա­տա­ցեալ մար­դու կեան­քին մէջ զայն կը տես­նենք թէ.-

Ա) Սէ­րը սրբա­ցու­ցիչ զօ­րու­թիւն է

«Ա­մէն բա­նէ ա­ւե­լի սէր ու­նե­ցէք ի­րե­րու հան­դէպ.- կ՚ը­սէ Պետ­րոս Ա­ռա­քեալ, ո­րով­հե­տեւ Սէ­րը կը ծած­կէ բո­լոր մեղ­քե­րը» (Ա Պետր. Դ 8)։ Սի­րոյ այդ նուի­րու­մին եւ զո­հո­ղու­թեան աս­տի­ճա­նա­չա­փը Քրիս­տոս ինք ե­ղաւ, երբ նախ­քան իր պա­տա­րա­գու­մը ը­սաւ. «Այս է պա­տուէրս, սի­րե­ցէք զի­րար ինչ­պէս ես ձեզ սի­րե­ցի։ Ոչ ոք ա­ւե­լի մեծ սէր ու­նի քան ան որ իր կեան­քը կու տայ իր բա­րե­կամ­նե­րուն հա­մար» (Ա Յովհ. ԺԵ 13)։ Ար­դա­րեւ «Քրիս­տո­սի սէ­րը մենք տե­սանք այն բա­նին մէջ, որ ան իր կեան­քը տուաւ մե­զի հա­մար։ Հե­տե­ւա­բար մենք ալ մեր կեան­քը պար­տինք տալ մեր եղ­բայր­նե­րուն հա­մար» (Ա Յովհ. Գ 16)։

Բ) Սէ­րը հա­ւա­տար­մու­թիւն է Աս­տու­ծոյ հան­դէպ

Հա­ւա­տար­մու­թիւն ա­նոր պա­տուի­րան­նե­րը պա­հե­լու ի­մաս­տով, որ ու­րիշ խօս­քով հա­ւատ­քի գործ­նա­կա­նաց­ման մէկ տար­բեր ե­րեսն է։ Քրիս­տոս ինք ը­սած էր. «Ան որ իմ պա­տուէր­ներս ու­նի եւ կը պա­հէ զա­նոնք, ան է որ կը սի­րէ զիս» (Ա Յովհ. ԺԴ 31), եւ հա­ւատ­քի փոր­ձա­ռու­թիւ­նը ցոյց կու տայ թէ՝ «ան որ Աս­տու­ծոյ պա­տուէ­րը կը պա­հէ՝ ա­նոր մէջ կա­տա­րեալ է Աս­տու­ծոյ սէ­րը» (Ա Յովհ. Բ 5)։

Գ) Սէ­րը աս­տուա­ծա­գի­տու­թիւն է

Ան որ սէր ու­նի՝ ա­նի­կա Աս­տու­ծոյ ճշմա­րիտ ծա­նօ­թու­թիւ­նը ու­նի, ո­րով­հե­տեւ Աս­տուած սէր է։ Քրիս­տոս խա­չի մա­հուան դի­մե­լէ ա­ռաջ երբ կ՚ա­ղօ­թէր ամ­բողջ աշ­խար­հի հա­մար, այս­պէս կ՚ը­սէր իր հօ­րը. «ճանչ­ցու­ցի ա­նոնց քու Ա­նունդ եւ պի­տի ճանչց­նեմ, որ­պէս­զի այն սէ­րը ո­րով զիս սի­րե­ցիր՝ ա­նոնց մէջ ըլ­լայ» (Յովհ. ԺԷ 26), ո­րով­հե­տեւ Յի­սուս շատ լաւ գի­տէ, թէ ո­չինչ ա­ւե­լի ազ­դու կեր­պով կրնայ Աս­տու­ծոյ պատ­կե­րը մար­դուն մէջ տպա­ւո­րել ու ճանչց­նել՝ քան սէ­րը։ Այս հի­մամբ է, որ Ա­ռա­քեա­լը այն­քան գե­ղեց­կօ­րէն պի­տի ը­սէր. «սի­րե­լի­ներ, սի­րենք զի­րար, ո­րով­հե­տեւ սէ­րը Աս­տուծ­մէ է, եւ բո­լոր ա­նոնք ո­րոնք կը սի­րեն՝ Աս­տուծ­մէ ծնած են ու կը ճանչ­նան զԱս­տուած։ Ով որ սէր չու­նի՝ չի ճանչ­նար զԱս­տուած, ո­րով­հե­տեւ Աս­տուած սէր է» (Ա Յովհ. Դ 7-8)։ «Նոյն­պէս, ով որ սի­րով ար­մա­տա­ցած ու հաս­տա­տուած չէ, չի կրնար հասկ­նալ Քրիս­տո­սի սի­րոյն իս­կա­կան տա­րո­ղու­թիւ­նը եւ չի կրնար ճանչ­նալ ա­նոր սէ­րը որ շատ ա­ւե­լի գե­րա­զանց է քան ոե­ւէ գի­տու­թիւն» (Ե­փես. Գ 17-19):

Դ) Սէ­րը նմա­նու­թիւն է  Աս­տու­ծոյ

Քրիս­տոս իր ա­շա­կերտ­նե­րուն սէր կտա­կե­լով կ՚ը­սէր. «ինչ­պէս որ ես ձեզ սի­րե­ցի՝ դուք ալ զի­րար սի­րե­ցէք։ Մե­ծա­գոյն նշա­նը, ո­րով մար­դիկ պի­տի ճանչ­նան թէ իմ ա­շա­կերտ­ներս էք՝ ձեր սէ­րը պի­տի ըլ­լայ ի­րա­րու հան­դէպ» (Յովհ. ԺԳ 34-35)։ «Բո­լոր ա­նոնք որ կը սի­րեն Աս­տուծ­մէ ծնած են» (Ա Յովհ. 2-7) եւ որ­պէս հա­րա­զատ որ­դի­ներ նմա­նու­թիւնն են երկ­նա­ւոր հօ­րը։ Պետ­րոս ա­ռա­քեալ շատ ա­ւե­լի զօ­րա­ւոր բա­ցատ­րու­թիւն մը կու տայ ը­սե­լու հա­մար, թէ սէ­րը նաեւ հա­ղոր­դա­կից կը դարձ­նէ մեզ աս­տուա­ծա­յին բնու­թեան. «Քրիս­տոս մե­զի ը­րած է այն գե­րա­գոյն եւ թան­կա­գին խոս­տում­նե­րը, ո­րոնց­մով կրնանք մաս­նա­կից դառ­նալ իր աստուա­ծա­յին բնու­թեան… հե­տե­ւա­բար ա­մէն ջանք ը­րէք ձեր հա­ւատ­քին միաց­նե­լու ա­ռա­քի­նու­թիւ­նը, ա­ռա­քի­նու­թեան՝ գի­տու­թիւ­նը, գի­տու­թեան՝ ժուժ­կա­լու­թիւ­նը, ժուժ­կա­լու­թան՝ համ­բե­րու­թիւ­նը, համ­բե­րու­թեան՝ Աս­տուած­պաշ­տու­թիւ­նը, Աս­տուած­պաշ­տու­թեան՝ եղ­բայ­րա­սի­րու­թիւ­նը, եղ­բայ­րա­սի­րու­թեան՝ սէ­րը» (Բ Պետ­րոս Ա 4-7)։­

Այս բո­լո­րով եւ այս բո­լո­րին հա­մար է, ա­հա, որ սէ­րը նկա­տուած է ա­ռա­ջի­նը եւ գե­րա­գոյ­նը պա­տուէր­նե­րուն, ամ­բող­ջա­ցու­մը եւ զա­նոնք կա­տա­րե­լու­թեան հասց­նո­ղը։ Ա­նի­կա լրումն է ամ­բողջ Հին Օ­րէն­քին (Հռովմ. ԺԳ 10)։ Ա­նոր մէջ բո­վան­դա­կուած է ամ­բողջ օ­րէն­քը, ո­րուն հա­մար ալ Քրիս­տո­սի հե­տե­ւորդ­նե­րը կը հրա­ւի­րուին սի­րով ծա­ռա­յե­լու ի­րա­րու (տե՛ս Գաղ. Ե 13-14)։­

Ի վեր­ջոյ, սէ­րը հա­մա­գու­մարն է եւ միա­ժա­մա­նակ շա­ղախն ու կա­տա­րե­լու­թիւ­նը՝ բո­լոր ա­ռա­քի­նու­թեանց, ո­րով­հե­տեւ «սէ­րը եր­կայ­նա­միտ է եւ քաղց­րա­բա­րոյ։ Սէ­րը չի նա­խան­ձիր, չի գո­ռո­զա­նար, չի հպար­տա­նար, ան­պատ­շաճ վար­մունք չ՚ու­նե­նար, ե­սա­պաշ­տօ­րէն միայն ինք­զինք չի խոր­հիր, ա­նի­րա­ւու­թեան վրայ չի խնդար, այլ ու­րա­խա­կից կ՚ըլ­լայ ճշմար­տու­թեան։ Սէ­րը գի­տէ լսել, անդր­դուե­լի է հա­ւատ­քին մէջ, յու­սա­լից է միշտ եւ համ­բե­րող շա­րու­նակ» (Ա Կորնթ. ԺԳ 4-7)։­

Արդ ի­րա­պէս կա՞յ ա­ւե­լի գե­րա­զանց բան քան այս սէ­րը, եւ միայն զայն ու­նե­ցողն ար­դէն կա­տա­րե­լու­թեան մէջ կ՚ըլ­լայ Երկ­նա­ւոր Հօր պէս, որ կա­տա­րեալ է։ Կա­թիլ մը սէր պի­տի բա­ւէ, որ մեր կեան­քը լե­ցուի բա­րու­թեամբ, շո­ղով ու լոյ­սով, յոր­դի խնդու­թեամբ, մեզ հա­ղոր­դա­կից դարձ­նե­լով ա­ռա­ւել կեան­քին։

ԲՐՇ. ՅԱ­ԿՈԲ ՍՐԿ. ԱՍ­ԼԱ­ՆԵԱՆ