ՄՏԱՍԵՒԵՌՈՒՄ

«Ի՞նչ մնաց. Կեան­քէն ին­ծի ինչ մնաց
Ինչ որ տուի ու­րի­շին տա­րօ­րի­նակ այն միայն» 

Վ. Թէ­քէեան 

«Ծառերը ծռին ծունկի, դաշտերուն փռուի աշուն, արցունքը թափուի երկնի, ուր դողայ հոգիս անհուն»: Կէսդարեայ վերյուշ: Բնութեան որդի ենք եւ անկարելի է զայն չվերյիշել, մանաւանդ երբ առօրեայ ապրում է. տարուան եղանակները կը յուշեն. Սպիտակ, կանաչ, կարմիր, դեղին… թռչուններու երգը… եթէ գիւղի մէջ ապրէինք, պիտի յիշէինք նաեւ զանազան անասուններու երաժշտական տօրէմիֆան… Օ՜, Բնութիւն, օ՜, Մայր…

Այս օրերուն, օրը իմն է. առաւօտ: Պայծառ առաւօտ այսինքն ե՛ւ արեւու տաք շոյանքը, ե՛ւ թռչուններու գեղգեղանքն ու թռիչքները, ճամբեզրի շարան-շարան ծառերու շուքն ու կանաչը տերեւներու երբեմն հովէն ազդուած շղրշիւնով, հիւրասիրող նստարանները հանգստաւէտ յոգնածներու մխիթարանք… ու վերջապէս մաքուր օդ:

Առաջին փորձառութիւն: Գիրք մը ձեռքիս որ աւելի քան հարիւրամեայ հրապարակում ունի, իսկ ինծի համար գէթ քառասնամեայ հնութիւն, գրադարանիս բազմահարիւր գիրքերէն մին, կը սպասէր որ բացուի… ուրեմն՝ այս օրուան ու այս ժամուն… գիրքը՝ ՄԱՐԴՈՑ ՍՐՏԵՐԸ ըսի, լաւագոյնն է կարդալ բնութեան մէջ… մարդոցմէ հեռու… քան՝ սենեակիս մէկ անկիւնին մէջ. ու միասին, գիրքը ու ես ճամբայ ինկանք… պարտէզ: Թէեւ սկսած էի կարդալ գիրքը, սակայն առիթը ունեցած չէի ամբողջացնելու, հակառակ անոր որ հետաքրքրական էր նիւթը. Նիւթ մը, որ միշտ այժմէական է քանի որ կ՚ուզէ խորքը թափանցել կրօնի զօրութեան՝ մարդոց հոգիներու մէջ: Հինէն ի վեր, նոյնիսկ վայրենի ցեղեր ունեցած են իրենց յատուկ կրօնը, իրենց հասկացողութիւնը. խնդիրը այն է թէ ի՞նչն է որ կրօնը անհրաժեշտութիւն դարձուցած է կրօնը… ամէն ազգ, ցեղ, ունի իր ուրոյն կրօնը, այդ անհրաժեշտութիւնը, քանի որ եթէ անհրաժեշտութիւն եղած չըլլար, արդէն իսկ կորստեան կը մատնուէր, ժամանակը կը տանէր մոռացութեան:

Ի՞նչն է որ մարդոց սրտերուն պէտքը կը գոհացնէ կրօնը. ահա հետաքրքրական նիւթ մը. թէեւ ամէն նիւթ իրեն յատուկ հետաքրքրութիւնն ունի սակայն այս մէկը բացառիկ, մանաւանդ այս տարիներուն, երբ կրօնի անունով ջարդեր կը կատարուին… եւ մարդ որքան փարի իր կրօնին, այնքան կ՚ատէ այլոց կրօնը:

Արդեօք կրօնը կը կապէ՞ մարդ արարածը Տիեզերքին ու անկէ՝ Անդենականին, որ կեանք կու տայ, քանի կեանքը անով կը սկսի, որ ամբողջութիւն մըն է, ընթացք մը որ կ՚երկարի Երեւութականէն Աներեւոյթին եւ փոխադարձաբար… իսկ ի՞նչ պիտի ըլլայ հեղինակին հետաքրքրութեան վերջին արդիւնքը, ահա գիրքը, որ կը հանգչէր սեղանիս իսկ արդ՝ կը ծառայէ իբրեւ սեղանիկ՝ սոյն տողերը փռելու թուղթին, հետագային թողելով հասցնելու աւարտին, մինչ այդ՝ թող լսեմ երգը թռչուններու առաւօտեան կարօտի՞ անաւարտ իղձերո՞ւ, թէ՝ «թռչուններու երգը ուրախ գուցէ երգն է անվերջ լացի, ուր իմ հոգին ինկաւ այսօր յուզումներու անտակ գանձին»… Մինչ այդ, զեփիւռի շոյանքով, արեւու շողերով, ինչպէս նաեւ կանաչ-կանաչ տերեւներու՝ ճիւղերէ կախուած, ՄԱՐԴՈՑ ՍԻՐՏԵՐու հարցը յետաձգելով:

ՄԱՐԴՈՑ ՍԻՐՏԵՐԸ … այսպէս ճամբայ ելանք… կրօ՞նն էր թէ՝ ԿԵԱՆՔԻ ԿԱՆՉԸ առաջնորդեց մարդու մը սիրտը, տալո՛ւ փափաքով, բացուելո՛ւ ընթերցողին՝ տողերու միջոցաւ ԸՆԹԵՐՑՈՂԻՆ.

Այս է ինչ ունիմ ափերուս մէջ այս պահուս:

ՍԱՐԳԻՍ ՓՈՇՕՂԼԵԱՆ

«Զարթօնք», Լիբանան