ՕՐԷՆՔԸ

Տիե­զե­րա­կան հա­մա­կար­գին մէջ զմայ­լե­լի կարգ կա­նոն կայ, ուր տի­րող ներ­դաշ­նա­կու­թիւ­նը կ՚ընդգր­կէ նաեւ ա­մե­նա­փոքր հիւ­լէն, աստ­ղերն ու ա­րե­ւը, ինչ­պէս ն­­աեւ կեն­դա­նա­բա­նա­կան աշ­խար­հի մէջ միաբ­ջի­ջէն՝ բազ­մա­մի­լիո­նա­ւո­րը: Կարգ ու կա­նո­նը հիմն է գո­յու­թեան:

Երկ­րի ան­թիւ աստ­ղերը ի­րա­րու հետ կ՚ըն­թա­նան հաշտ կա­պակ­ցու­թեամբ: Կեն­դա­նա­կան աշ­խար­հը, այս պա­րա­գա­յին՝ բու­սա­կան, ու­նի մէկ ան­գի­տա­կից նպա­տակ՝ իր կեան­քին եւ ցե­ղին պահ­պա­նու­մը: Ա­նաս­նա­կան աշ­խար­հը՝ ի՛ր կեր­պե­րը՝ իր տե­սա­կին պահ­պա­նու­թիւ­նը:

Գա­լով մարդ ա­րա­րա­ծին, որ իր բա­նա­կա­նու­թեամբ վեր է բո­լոր կեն­դա­նի­նե­րէն, դա­րե­րու ըն­թաց­քին ան­ցած է բազ­մա­պի­սի հանգ­րուան­նե­րէ, նա­յած, ո՞ւր, ո՞ր ցա­մա­քա­մա­սին մէջ, երբ ա­մէ­նուր, կրօն, փի­լի­սո­փա­յու­թիւն ու­նե­ցած է ի­րեն յա­տուկ կա­նո­նադ­րու­թիւ­նը, որ ան­շուշտ փո­փո­խու­թեան են­թար­կուած է դա­րե­րու ըն­թաց­քին: Ե­րի­տա­սար­դու­թեանս հան­դի­պած եմ Ֆ. Էն­կել­սի «Ըն­տա­նի­քի, պե­տու­թեան եւ մաս­նա­ւոր սե­փա­կա­նու­թեան ծա­գու­մը» գիր­քին, որ լայն պա­շա­րով լոյս կը սփռէ վե­րո­յի­շեալ նիւ­թէն, թէեւ չէր կրնար սպա­ռիչ ըլ­լալ, մե­զի հա­մար, ժա­մա­նա­կի հե­ռա­ւո­րու­թիւնն ու նո­րա­նոր յայտ­նու­թիւն­նե­րու պատ­ճա­ռաւ, ո­րոնք ե՛ւ փո­փո­խա­կան են, ե՛ւ ոչ հա­մա­տա­րած: Մա­նա­ւանդ հա­­ւա­քա­կա­նու­թիւն­ներ չեն կրնար գո­յա­տե­ւել ա­ռանց կարգ կա­նո­նի. ուս­տի մարդ ա­րա­րածն ալ կ՚ա­ռաջ­նոր­դուի ի­րեն յա­տուկ օ­րի­նա­չա­փու­թիւն­նե­րով, որ կը տար­բե­րի այլ հա­ւա­քա­կա­նու­թիւն­նե­րէ, որ­ով կը տար­բե­րի ն­­աեւ օ­րէնսդ­րու­թեամբ: Ե­թէ նախ քա­րան­ձաւ­նե­րու մէջ էր, ան­շուշտ, պի­տի տար­բե­րէր հե­տա­գայ կեան­քին մէջ, ուր օ­րէնսդ­րու­թիւն մը անհ­րա­ժեշ­տու­թիւն պի­տի ըլ­լայ Հա­մու­րա­պիի մը կող­մէ, Մի­ջա­գետ­քի մէջ, Մով­սի­սա­կա­նու­թիւ­նը՝ Սի­նա­յի ա­նա­պա­տին, եւ այլ եր­կիր­ներ ի­րենց կար­գին, ի­րենց պե­տա­կան վար­չա­կար­գով պի­տի ղե­կա­վա­րէին ի­րենց են­թա­կայ ժո­ղո­վու­դը. իբ­րեւ ա­ւա­տա­պե­տա­կան կամ թա­գա­ւո­րա­կան. «Մահ թա­գա­ւոր­նե­րուն», որ­մէ «Ձայն բազ­մա­ձայն Աս­տու­ծոյ»... եւ ժո­ղո­վուրդն է, որ պի­տի ո­րո­շէր զինք ա­ռաջ­նոր­դող­նե­րը... եւ դեռ, ըն­կեր­վա­րա­կան մտա­ծո­ղու­թեամբ՝ «Մէ­կը բո­լո­րի, բո­լո­րը մէ­կի» լո­զուն­գով:

Ի՜նչ իտ­էա­լա­կան... բայց եկ­ուր տես, որ մարդ ա­րա­րա­ծը եթ­է ձեւ­ին (լոզ­ունգ կամ օր­էնք) մէջ փո­փոխ­ութ­եան են­թա­կայ է, խորք­ին մէջ եր­բեք այդ­պէս չէ. ՄԱՐ­ԴԸ ԿԸ ՄՆԱՅ ՄԱՐԴ իր էու­թեամբ, կազ­մով­, որ­մէ չի կրնար ձեր­բա­զա­տուիլ ու ալ ո՞­վ կը հ­­ա­ւա­տայ ճշմա­րիտ քուէա­րկու­թեա­ն... կամ նոյ­նիս­կ քու­էար­կու­թեա­մբ, երբ խորհր­դա­րան կազ­մու­ի, ի՞նչ պատ­կեր կու տայ ան... ա­մե­նէն յատ­կան­շա­կա­նը ան­շուշտ հայ­րեն­ի­քի մէջ կա­տարուած Հոկ­տեմ­բեր 27-ի սպանդն էր­... Իսկ այլ եր­կիր­ներ­ու մէջ, ա­կա­նա­տես կ՚ըլ­լանք վէ­ճի, ա­թո­ռակ­ռի­ւի.­.. եւ փող­կա­պը, որ իբր թէ ցոյց կու տայ կո­կու­ած, քա­ղա­քա­կիր­թ ըլ­լա­լու խորհր­դա­նիշ, կը վե­րա­ծուի... սան­ձի:­

Ա­մե­րի­կա­յի Միա­ցեալ Նա­հանգ­ներ­ու ընտ­րու­թիւննե­րու­ն, թի­ւեր­ու ա­ռա­ւե­լու­թեա­մբ յաղ­թա­կան ե­լաւ ան­կան­խա­տե­սել­ին՝ Տանըլտ Թրամփ, ու ա­հա, քլին­թըն­ա­կան­ներ­ու զայ­րոյ­թը վե­րա­ծ-ւեց­աւ բո­ղոք­ի ցոյ­ցե­րու, անզս­պե­լի խու­ժա­նի: Բայց չէ՞ որ ի­րենց սահ­մա­նադ­րու­թիւն­ն է ո­րո­շո­ղը­, (խոր­քին մէջ) ու­րեմն ին­չո՞ւ բոր­բո­քիչ. պարզ ա՛յն պատ­ճա­ռաւ, որ տա­կա­ւին հա­սուն­ու­թեան պա­կա­սը գոյ է մաս­սա­յի մօտ, որ ան­կա­րող է ինք­նազս­պում­ի: Բայց ե­ղածը ե­ղած է: Ո­ւստի, խու­ժա­նա­յին խլրտումն­ե­րը կը մ­­ա­րին օ­րէն­քի .­.... մէջ: Մինչ ներ­քին, ա­նաս­նա­յին ե­սը կը ստա­նայ ժա­մա­նա­կա­ւոր գո­հա­ցում:

«Ա­ւե­տեաց եր­կիր»ի­ն մէջ, Happy Holiday-ը ըն­թա­ցիկ ըլ­լա­լու վտանգ կա­տա­րեց՝ ետ դարձ դէ­պի Me­rry Christmas­-ը:

Շնոր­հա­ւոր ըլ­լայ: Շնոր­հա­ւոր ըլ­լան՝ Թրամ­փը եւ Merry Christmas-ը:

Ց­նոր ի­րա­գոր­ծումն­եր:

ՍԱՐԳԻՍ ՓՈՇՕՂԼԵԱՆ

«Զարթօնք», Լիբանան