ՇԷՅԽ ՕՄԱՐ ԱՊՏԻՒԼ ՌԱՀՄԱՆ ԿԱՄ ԵԳԻՊՏՈՍԻ «ԿՈՅՐ ԷՄԻՐ»Ը ՍԱԳՕ ԱՐԵԱՆ

Ինչ­պէս երէկուան յօ­դուա­ծի վեր­ջին բաժ­նին մէջ նշե­ցինք, Ե­գիպ­տո­սի «Ալ Օք­սոր» քա­ղա­քին մէջ ե­ղած ա­հա­բեկ­չա­կան յար­ձա­կու­մը բա­ւա­կան ծանր հե­տե­ւանք­ներ կ՚ու­նե­նար, մին­չեւ այդ թուա­կա­նը ներ­քին խլրտում­ներ ապ­րող իս­լա­մա­կան խմբա­ւո­րում­նե­րու տար­բեր շեր­տե­րուն մէջ:

Գա­լով «Ալ Օք­սոր»ի ա­հա­բեկ­չու­թեան՝ հարկ է նշել, որ ըստ ե­գի­պա­տա­կան մա­մու­լի տար­բեր ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րուն, զի­նեալ­նե­րուն գլխա­ւոր նպա­տակն էր մուտք գոր­ծել Օք­սո­րի մէջ տե­ղի ու­նե­ցող «Այտա» օ­փե­րա­յի սրահ եւ գե­րի վերց­նել հոն գտնուող օ­տա­րազ­գի քա­ղա­քա­ցի­ներ, որ­պէս­զի ա­ւե­լի վերջ յա­ջո­ղուի գե­րե­վա­րուած­նե­րը փո­խա­նա­կել Գա­հի­րէի բան­տե­րուն մէջ գտնուող իս­լա­մա­մէտ բան­տար­կեալ­նե­րով:

Այս ա­ռու­մով նաեւ մին­չեւ այս պա­հը յստակ չէ, թէ ի՛նչ պատ­ճառ­ներ մղե­ցին իս­լա­մա­մէտ զի­նեալ­նե­րը, փո­խե­լու հա­մար նա­խօ­րօք ծրագ­րուած գոր­ծո­ղու­թիւ­նը եւ սառ­նասր­տօ­րէն սպան­նե­լու յի­սունութ ան­ձեր ու ան­կէ ետք ալ անձ­նաս­պան ըլ­լալ:

«Ալ Քա­հի­տա» շար­ժու­մի ներ­կա­յի ա­ռաջ­նորդ ե­գիպ­տա­ցի Այ­ման Ալ Զաուահի­րի, որ այդ օ­րե­րուն երկ­րոր­դա­կան պա­տաս­խա­նա­տուու­թիւն կրող անձ էր, «Ալ Օք­սոր»ի գոր­ծո­ղու­թեան մա­սին խօ­սե­լով դէպ­քը հա­մա­րած էր ա­ռանց­քա­յին: Ու այ­սօ­րուան դրու­թեամբ «սա­լա­ֆիստ» իս­լամ­նե­րուն հա­մար ա­ռաջ­նոր­դի դեր ստանձ­նած Զաուա­հի­րիի խօս­քը կը պա­րու­նա­կէ քա­նի մը կա­րե­ւոր հի­մունք­ներ:

ա.- «Ալ Օք­սոր»ի գոր­ծո­ղու­թիւ­նը պէտք է հա­մա­րել «սա­լա­ֆիստ» իս­լամ­նե­րուն հա­մար ջրբա­ժան:

բ.- Այդ գոր­ծո­ղու­թե­նէն ետք է, որ իս­լա­մա­մէտ խմբա­ւո­րում­նե­րը ո­րո­շում ա­ռին, ի­րենց պայ­քա­րը շա­րու­նա­կել միայն զի­նեալ մի­ջոց­նե­րով:

բ.- Զի­նեալ մե­թոտ­նե­րու կառ­չե­լու կոչուած զի­նեալ­նե­րէն շա­տեր միա­ցան այդ օ­րե­րուն ոչ հան­րա­ճա­նաչ «Ալ Քա­հի­տա» շար­ժու­մին:

դ.- Մեծ թի­ւով իս­լա­մա­մէտ աք­թի­ւիսթ­ներ դէմ ըլ­լա­լով՝ բա­ցա­ռա­պէս զի­նեալ մի­ջոց­նե­րով «աշ­խա­տանք»ը շա­րու­նա­կե­լու ա­ռա­ջադ­րան­քին, ինք­նա­կամ կեր­պով հե­ռա­ցան «Իս­լա­մա­կան հա­մախմ­բում»էն:

Ստեղ­ծուած այս երկ­փեղ­կու­մին հե­տե­ւան­քով ալ սկիզբ կ՚առ­նէր ներ­քին պայ­քա­րի բա­ւա­կան վտան­գա­ւոր փուլ մը եւ «Ալ Քա­հի­տա»ի ան­դա­մա­կա­ցած զի­նեալ­ներ «ներ­քին հա­շուե­յար­դար»ի քայ­լեր կը կա­տա­րէին, ի­րենց եր­բեմ­նի «գա­ղա­փա­րա­կից­ներ»ուն դէմ:

«Ալ Օք­սոր»ի դէպ­քին լոյ­սին տակ Շէյխ Օ­մար Ապ­տիւլ Ռահ­ման կը սկսէր իր «ինք­նա­կամ աք­սոր»ի հանգ­րուա­նին, ո­րուն վեր­ջին կա­յա­նը կը դառ­նար Ա­մե­րի­կա­յի Հիւ­սի­սա­յին Քա­րո­լայ­նա­յի բան­տը: Մին­չեւ իր Միա­ցեալ Նա­հանգ­ներ հաս­նի­լը Ապ­տիւլ Ռահ­ման հեր­թա­բար կը հանգ­րուա­նէր՝ Սու­տան, Աֆ­ղա­նիս­տան եւ Լոն­տոն: Նշեալ քա­ղաք­նե­րուն մէջ ան կը տա­նէր «քա­րո­զիչ»ի աշ­խա­տանք եւ իր շուրջ կը հա­ւա­քէր այդ օ­րե­րուն «յա­ռա­ջա­դէմ իս­լամ»ի ըն­կա­լում­նե­րով հան­դէս ե­կող ե­րի­տա­սար­դու­թեան կա­րե­ւոր մէկ հա­տուա­ծը: Մինչ Աֆ­ղա­նիս­տա­նի մէջ ճիգ կը գոր­ծադ­րէր աֆ­ղան տար­բեր խմբա­ւո­րում­նե­րուն մի­ջեւ խա­ղա­ղու­թիւն հաս­տա­տե­լու հա­մար, ան­դին Լոն­տո­նի մէջ հան­դի­պում­ներ կ՚ու­նե­նար այն ե­րի­տա­սարդ­նե­րուն հետ, ո­րոնք հա­սած էին եւ­րո­պա­կան տար­բեր մայ­րա­քա­ղաք­ներ բարձ­րա­կարգ հա­մալ­սա­րան­նե­րու մէջ ու­սում ստա­նա­լու հա­մար:

Ու շատ հա­ւա­նա­կան է, որ այդ տա­րի­նե­րուն Ապ­տիւլ Ռահ­մա­նի «ցա­նած սեր-­մեր»ը ար­դիւնք պի­տի տա­յին ա­ւե­լի ուշ եւ պի­տի հա­մալ­րէին «Ալ Քա­հի­տա» շար­ժու­մի շար­քե­րը:

Թէ ինչ­քա­նով Ապ­տիւլ Ռահ­մա­նի քա­րոզ­նե­րուն մէջ շեշ­տը կը դրուէր զի­նեալ պայ­քա­րի շնոր­հիւ իս­լա­մու­թիւն հաս­տա­տե­լու մա­սին, յստակ չէ, սա­կայն բա­ցո­րոշ է, որ կրօ­նա­կան ուս­մուն­քի «ծա­րաւ» հան­դի­սա­ցող ե­րի­տա­սար­դու­թեան հա­մար ա­ռաջ­նա­կարգ տեղ կը գրա­ւէր «զէն­քի ուժ»ով իս­լա­մու­թիւ­նը տա­րա­ծե­լու եւ կրօ­նա­կան պե­տու­թիւն­ներ կեր­տե­լու «ե­րա­զանք»ը:

Ապ­տիւլ Ռահ­ման լոն­տո­նեան իր տա­­րի­նե­րէն ետք եւ նախ­քան իր ձեր­բա­կա­լուի­լը Ամերիկայի Միա­ցեալ Նա­հանգ­նե­րու մէջ խօ­սած էր զէն­քի ընտ­րան­քին մա­սին: Ան այդ ա­ռու­մով կոչ ուղ­ղած էր իս­լա­մա­մէտ խմբա­ւո­րում­նե­րուն թի­րախ չդարձնել ՄԱԿ-ի նման մի­ջազ­գա­յին նշա­նա­կու­թիւն ու­նե­ցող կեդ­րոն­նե­րը, այ­լեւ գո­հա­նալ միայն հա­րուած­ներ տա­լով՝ զի­նուո­րա­կան կեդ­րո­նա­տե­ղի­նե­րու:

Այս խնդրէն զատ եւ անդ­րա­դառ­նա­լով Ե­գիպ­տո­սի ներ­քին հար­ցե­րուն, Ապ­տիւլ Ռահ­ման իր 24-ա­մեայ բան­տար­կու­թեան ժա­մա­նա­կա­հա­տուա­ծին տար­բեր ա­ռիթ­նե­րով «կոչ»եր հրա­պա­րա­կե­լով, իր հա­մա­կիր­նե­րէն կը խնդրէր դադ­րեց­նել ներ­քին պայ­քար­նե­րը եւ վերջ տալ պա­ռակտ­ման: Սա­լա­ֆիստ­նե­րու հար­ցե­րով զբա­ղող մաս­նա­գէտ­նե­րէն շա­տե­րուն հա­մար ալ Ապ­տիւլ Ռահ­ման իր «եր­կար լռու­թեամբ» փոր­ձեց իր հա­մա­կիր­նե­րը ետ մղել զի­նեալ-ա­հա­բեկ­չա­կան գոր­ծու­նէու­թիւն­նե­րէ եւ ա­նոր ու­սա­նող­նե­րէն մին (Ա­պու Մու­համ­մէտ Ալ Մաք­տէ­սի) ա­ւե­լի ուշ հրա­պա­րակ հա­նեց «զի­նեալ պայ­քար»ը դա­տա­պար­տող եւ «Ի­ՇԻՊ-ը իս­լա­մին դէմ ուղ­ղուած դա­շոյն» խորագրեալ հա­տոր մը:

ՍԱԳՕ ԱՐԵԱՆ

Ե­րե­ւան