ԾԱՌԱՅԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

(Յայտ­նի է, այն ա­տեն խելքս չէր
հաս­ներ «ազ­գի ծա­ռա­յել»ուն ինչ
ըլ­լա­լուն եւ «ազ­գի ծա­ռա­յող»նե­րուն
գլխուն գա­լիք­նե­րը)։
­ՎԱՐԴ­ԳԷՍ ԳՈՒ­ՐՈՒԵԱՆ

Ա­մէն բառ, ա­մէն հաս­կա­ցո­ղու­թիւն կամ ար­տա­յայ­տու­թիւն եւ այլ բան, երբ տե­ղին նստած է, ի հար­կէ կամ ըն­դու­նե­լի է, կամ հասկ­նա­լի եւ կամ...:

Առ­նենք «ծա­ռայ» բա­ռը: Ե­թէ մէ­կը ծա­ռա­յու­թեան հո­գին ու­նի, ինչ քաղցր է ծա­ռայ բա­ռը: Ծա­ռա­յել, այ­սինքն պար­պուիլ ինքն իր­մէ, ոչ թէ դա­տարկուիլ, այլ՝ պար­պուե­լով լե­ցուիլ ծա­ռա­յու­թեամբ: Այն ին­չով, որ օգ­տա­կար ե­ղար ա­նոնց, ո­րոնք կա­րիք ու­նէին քու ծա­ռա­յու­թեանդ, եւ ար­դէն ինք­զինքդ կը զգաս բա­ւա­րա­րուած: Այս է ծա­ռա­յա­սէ­րին ու իր շրջա­նա­կին փոխյա­րա­բե­րու­թիւ­նը, որ ա­ւե­լի միա­ձու­լում է անձ­նե­րանձ ի­րո­ղու­թեան:

Ծա­ռա­յել ա­ռանց ակն­կա­լու­թեան, եւ ի՞նչ պի­տի ակն­կա­լես. եւ ին­չո՞ւ: Եւ որ­մէ՞, երբ դուն զգաս ինք­զինքդ բա­ւա­րա­րուած՝ գոր­ծած ա­րար­քովդ, կամ կա­տա­րած գոր­ծու­նէու­թեամբդ: Ա­ռած ես ո­րո­շում մը, գոր­ծադ­րած բան մը, որ քու նե­րաշ­խար­հիդ կամ խառնուած­քիդ զու­գոր­դուի, ալ ո՞ւր փնտռել կեան­քը, երբ զայն կ՚ապ­րիս լիո­վին: Ձե­ւով մը ի­ջած ես մար­տի՝ իբ­րեւ կա­մա­ւոր:

Յի­սուս ը­սաւ. «Որ­դին Մար­դոց չե­կաւ ծա­ռա­յու­թիւն ըն­դու­նե­լու, այլ՝ ծա­ռա­յութիւն ը­նե­լու»: Իր ա­ռա­քե­լու­թիւնն էր այդ եւ ը­րաւ: Եւ Քա­նի որ դիւ­րին չէ, այլ տեղ յոր­դո­րեց իր ա­շա­կերտ­նե­րը ը­սե­լով՝ «քա­ջա­սիրտ ե­ղէք... ես աշ­խար­հին յաղթե­ցի»: Աշ­խա՞րհ, ինչ ի­մաս­տով կ­­՚ու­զէք ա­ռէք։ Մարդ ինքն է իր իսկ աշ­խար­հը, իբր ա­ռա­ջին եւ հիմ­նա­կան քայլ, ար­տա­քի­նը կը մնայ երկ­րոր­դա­կան: Քա­նի որ երբ յաղ­թա­հա­րած ես դուն քեզ, ար­դէն պար­տուած են շրջա­նա­կիդ պա­րա­գա­նե­րը: Կար­ծէք բնա­բան դար­ձած է «ա­պե­րախտ գործ» ա­նուա­նել ազ­գին ծա­ռա­յե­լը: Ա­պե­րա՞խտ։ Ա­յո՛, հա­զար ան­գամ ա­յո՛. եւ ին­չո՞ւ չէ, երբ կ՚ակն­կա­լես վար­ձատ­րու­թիւն: Ան ալ՝ ԴՈՒՐ­ՍԷՆ:

Իսկ ի՞նչ ըս­ել է ազգ­ին ծա­ռա­յել...։ Նախ պ­­էտք է ի մտի ուն­ե­նալ մարդ­կա­յին բնաւ­որ­ութ­եան մ­­էկ մաս­ը, որ ա­պե­րախ­տութ­իւնն է, դժբախ­տա­բար: Կան շա­տեր, որ շնորհ­իւ ազգ­ին «տեղ հա­սած են», եւ սա­կայն կ­­ը խու­սա­փին խոստ­ո­վա­նել­է, գուց­է քիչ մը կը «ցած­նան» այդպ­է­սով: «Ես»­էն բան մ­­ը, տոկ­ոս մը կը պակս­ի. այդպ­էս կը զգան ու կ՚ապ­րին ընդ­հան­րապ­էս: Մարդ­կայ­ին է, չէ՞։ Եւ իր­ենք ալ մարդ են: Ի հարկ­է, ա­պե­րախ­տութ­իւն­ը հեշտ եւ դիւր­ին մարսու­ել­իք ի­րա­կան­ու­թիւն մը չէ, մա­նա­ւանդ երբ դուն ինքդ այդ ոգ­իով չես կլան­ուած հ­­իմն­ով­ին: Տկար պահ­ե՞ր. ի հարկ­է, կրնաս ուն­ե­նալ, բայց չ­­է որ սեն­եակ­ներ­ը դուռ կ՚ուն­ե­նան...։ «Մտիր ներ­քին սեն­եակդ», նո­րոգ­ու­է ու ա­պա իջ­իր հրա­պա­րակ, եւ «գլխուդ գալ­իքներ­ուն» դէմ ճա­կա­տա­մարտ­է: Նայ­է ի­րա­կան­ութ­եան «բաց աչ­քեր­ով»: Ըն­դուն­է ու քալ­է: Ու քան­ի որ հաշտ ես խառն­ուած­քիդ հետ, հուսկ կոչ­ում­իդ, արդ­էն «գլխուդ գա­լիք­ներ­ը» գար­նա­նայ­ին մեղմ անձ­րեւն­եր­ու նման քեզ կը նոր­ոգ­են, նա­եւ բնու­թիւն­ը, ի մաս­նա­ւոր­ի ծաղ­իկն­երն ու ծառ­եր­ու տեր­եւներն կա­նաչ:

Եւ... օր­եր­ը գալ­իք:

ՍԱՐԳԻՍ ՓՈՇՕՂԼԵԱՆ

«Զար­թօնք»