ԱՇ­ԽԱՐ­ՀԱ­ՍԻ­ՐՈՒ­ԹԻՒՆ - Բ -

Ը­սինք, որ «աշ­խար­հա­սի­րու­թիւն»ը կը հրա­պու­րէ մա­նա­ւանդ ե­րի­տա­սարդ­նե­րը՝ քա­նի որ ա­նոնք տա­կա­ւին չեն ծա­նօ­թա­ցած «կեանք»ին՝ իր զա­նա­զան ե­րե­սակ­նե­րով։ Ա­նոնք կը ճանչ­նան միա՛յն ի­րենց տե­սա­ծը եւ կ՚ապ­րին «ա­պա­գայ» կո­չուած գրա­ւիչ եւ նո՛յն­քան խա­բու­սիկ ե­րա­զա­յին եւ ե­րե­ւա­կա­յա­կան շրջա­նա­կի մը մէջ։ Ա­նոնց հա­մար ա­մէն ինչ կա­տա­րեալ է, քա­նի որ ի­րենց ան­ծա­նօթ է ան­կա­տա­րը, զոր չեն տե­սած ի­րենց ծնող­նե­րուն մէջ, եւ դար­ձեալ ա­նոնց հա­մար կա՛յ միայն յա­ջո­ղու­թիւն եւ յաղ­թու­թիւն, քա­նի որ եր­բեք չեն տե­սած ա­նոնք ձա­խո­ղու­թիւն եւ պար­տու­թիւն ի­րենց ըն­տա­նե­կան մի­ջա­վայ­րին մէջ, եւ պա­տա­հած ան­յա­ջո­ղու­թիւն­նե­րը եւ նա­հանջ­նե­րը ի­րենց չեն զգա­ցու­ցած ծնող­նե­րը։ Ա­նոնք միա՛յն «վար­դա­գոյն»ը տե­սած են կեան­քին եւ չեն ծա­նօ­թա­ցած սե­ւին եւ գոր­շին. ա­նոնք միայն լոյ­սը եւ լու­սա­ւո­րը տե­սած են եւ չեն հան­դի­պած եր­բեք մու­թին ու խա­ւա­րին, քա­նի որ ի­րենց ծնող­նե­րը միշտ հե­ռու պա­հած՝ հե­ռո՜ւ պա­հե­լու աշ­խա­տած են ա­մէն նե­ղու­թիւն…։

Եւ ե­րի­տա­սարդ­ներ, ա­ւա՜ղ, կը կար­ծեն, որ ամ­բողջ կեան­քը, ամ­բողջ ա­պա­գան եր­ջան­կու­թեամբ լե­ցուն է, ո­րով­հե­տեւ ի­րենց ծնող­նե­րը գաղտ­նած են ի­րենց­մէ՝ կեան­քին դժբախ­տու­թիւն­նե­րը, ցա­ւե­րը, վիշ­տե­րը, որ­պէս­զի ա­նոնք եր­ջա­նիկ զգան ի­րենք զի­րենք, ու­րախ ապ­րին, չտխրին, չտրտմին, միշտ լա՛ւ ապ­րին։ Բայց մին­չեւ ե՞րբ։ Ի՞նչ կը խոր­հիք դուք սի­րե­լի բա­րե­կամ­ներ, լա՞ւ կ՚ը­նեն ծնող­ներ, երբ կը ծած­կեն, կը գաղտ­նեն կեան­քի ի­րա­կա­նու­թիւն­նե­րը ի­րենց զա­ւակ­նե­րէն, որ­պէս­զի կա­նու­խէն չյու­սա­հա­տին, չյու­սալ­քուին։ Թե­րեւս ի­րա­ւունք ու­նին, քա­նի որ կեան­քի յու­սա­բեկ սկսիլ՝ դժբախ­տու­թիւ­նը, ան­յա­ջո­ղու­թիւ­նը ա­ռա­ջուց, կան­խաւ ըն­դու­նիլ կը նշա­նա­կէ։ Կա­րե­լի է որ, կը խոր­հին այդ­պի­սի ծնող­ներ, պղտո­րի, մթագ­նի ի­րենց ե­րազ­նե­րը ա­պա­գա­յի նկատ­մամբ։ Ո՞րն է ճիշ­դը՝ ի­րա­տես ըլ­լալ, թէ ծած­կել, գաղտ­նել կարգ մը ան­պա­տե­հու­թիւն­նե­րը նո­րա­բող­բոջ եւ մատ­ղաշ հո­գի­նե­րէ…։

Սա­պէս խոր­հինք. ե­րի­տա­սարդ­ներ երբ դի­մա­ւո­րուին այն­պի­սի կեան­քի մը հետ՝ զոր եր­բեք չէին ե­րե­ւա­կա­յա­ցած, եր­բեք չէին սպա­սեր, այդ ա­ւե­լի մեծ ու ծանր յու­սա­բե­կու­թեան պատ­ճառ չի՞ հան­դի­սա­նար, ա­ւե­լի չե՞ն յու­սալ­քուիր։

Այս ի­մաս­տով, մեր նա­խորդ պատ­մու­թեան մէջ ծնող­նե­րուն վար­մուն­քը գնա­հա­տե­լի է եւ օ­րի­նա­կե­լի՛։ Գնա­հա­տե­լի ի­րենց տուած դա­սով եւ օ­րի­նա­կե­լի՝ բա­րո­յա­կան ար­ժէք­նե­րու անդ­րա­դառ­նա­լու կա­րե­ւո­րու­թիւ­նը մատ­նան­շած ըլ­լա­լուն հա­մար…։

Ե­կէ՛ք, սի­րե­լի­ներ, շա­րու­նա­կենք Սա­մուէլ Սար­կա­ւագ Մկրտի­չեա­նի ռու­սե­րէ­նէն թարգ­մա­նած շա­հե­կան պատ­մու­թիւ­նով մը, մեր խորհր­դա­ծու­թիւ­նը։

«Ե­րի­տա­սարդ աղ­ջի­կը կու գայ իր հօր մօտ եւ կը սկսի նեղսր­տիլ ու գան­գա­տիլ.- Հայ­րի՛կ, յոգ­նած եմ, այն­քան ծանր կեանք կ՚ապ­րիմ, այն­քան դժուա­րու­թիւն­ներ, նե­ղու­թիւն­ներ ու փոր­ձու­թիւն­ներ լե­ցուն են, ո­րոնց մէ­ջէն կ՚անց­նիմ, որ կար­ծես, միշտ կը լո­ղամ հո­սան­քի դէմ։ Այ­լեւս ուժ չու­նիմ… ի՞նչ ը­նեմ։

«Հայ­րը, պա­տաս­խա­նի փո­խա­րէն, ջու­րով լե­ցուած ե­րեք հատ հա­ւա­սա­րա­չափ կաթ­սայ կը դնէ կրա­կի վրայ, ա­պա մէ­կուն մէջ կը դնէ ստեպ­ղին, միւ­սին մէջ՝ հաւ­կիթ, իսկ եր­րոր­դին մէջ սուրճ կը լեց­նէ։

«Ո­րոշ ժա­մա­նակ մը անց­նե­լէ յե­տոյ, ան կաթ­սա­յէն կը հա­նէ ստեպ­ղի­նը (=գա­զար) եւ հաւ­կի­թը (=ձու), եւ եր­րորդ կաթ­սա­յէն՝ լե­ցու­ցած սուր­ճը բա­ժա­կի մը մէջ կը պար­պէ եւ յե­տոյ աղջ­կան դառ­նա­լով կը հայց­նէ.

«-Ինչ փո­խուե­ցաւ։

«-Հաւ­կի­թը եւ ստեպ­ղի­նը ե­փե­ցան, իսկ սուր­ճը լու­ծուե­ցաւ ջու­րին մէջ, պա­տաս­խա­նեց աղ­ջի­կը։

«-Ո՛չ սի­րե­լի աղ­ջիկս, ա­տի­կա միայն մա­կե­րե­սա­յին հա­յեացք է ի­րե­րու վրայ, ը­սաւ հայ­րը եւ սկսաւ բա­ցատ­րել.- Տե՛ս, պինդ ու կարծր ստեպ­ղի­նը՝ ջու­րին մէջ մնա­լով, ա­ւե­լի կա­կուղ, ա­ւե­լի փա­փուկ եւ ճկուն, ճա­պուկ դար­ձաւ։ Իսկ փխրուն, դիւ­րաւ ման­րուող եւ հե­ղուկ հաւ­կի­թը պինդ եւ կարծր դար­ձաւ։ Ար­տաք­նա­պէս չփո­խուե­ցան ա­նոնք, այլ միայն ի­րենց կազ­մուած­քը կամ կա­ռու­ցուած­քը փո­խե­ցին ար­տա­քին հա­ւա­սար անն­պաստ պա­րա­գա­նե­րու ազ­դե­ցու­թեան տակ՝ ե­ռա­ցող ջու­րին մէջ։ Շա­րու­նա­կե­լով իր միտ­քը՝ կ՚եզ­րա­փա­կէ իր խօս­քը հայ­րը.- Նոյն­պէս են մար­դիկ ալ, ար­տաք­նա­պէս ու­ժե­րը կրնան թու­լա­նալ ու տկա­րա­նալ այն­տեղ՝ ուր նուրբ եւ փխրուն, փա­փուկ մար­դիկ ա­ւե­լի ու­ժեղ, ա­ւե­լի զօ­րա­ւոր կը դառ­նան…։

«-Իսկ սո՞ւր­ճը, զար­մա­ցած ու հե­տաքրք­րու­թեամբ կը հարց­նէ աղ­ջի­կը։ Ա­սոր վրայ հայ­րը կը շա­րու­նա­կէ.- Սուր­ճը ա­մե­նա­հե­տաքր­քիրն է. ան ամ­բող­ջու­թեամբ լու­ծուե­ցաւ նոր՝ թշնա­մա­կան կամ խորթ, օ­տա­րո­տի մի­ջա­վայ­րին մէջ՝ որ զայն դար­ձուց ե­ռա­ցած հա­մեղ, ա­խոր­ժե­լի ըմ­պե­լի­քի մը։ Նոյն­պէս է պա­րա­գան։ Այն­պէս որ աղ­ջի՛կս, կը գտնուին յու­սա­հատ, յու­սա­բեկ, վհա­տած մար­դիկ, ո­րոնք ի­րենք կը փո­խեն մի­ջա­վայ­րը եւ ո­չին­չէն կը ստեղ­ծեն նո­րը եւ գե­ղե­ցի­կը՝ ի­րա­վի­ճա­կէն օ­գուտ, դաս եւ գի­տե­լիք քա­ղե­լով։ Եւ իր աղջ­կան գլու­խը շո­յե­լով, հայ­րը պա­տաս­խա­նեց ա­նոր՝ յու­սա­հատ աղջ­կա­նը հար­ցու­մը…»։

­Կեան­քի մէջ կան միշտ ա­նակն­կալ­ներ՝ ու­ժեղ­ներ կրնան տկա­րա­նալ, եւ տկար­ներ՝ զօ­րա­նալ։

Ու­րեմն մարդ, եր­բեք կեան­քի ճշմար­տու­թիւն­նե­րէն խու­սա­փե­լով, ի­րո­ղու­թիւն­նե­րէն փախ­չե­լով, պա­հուը­տե­լով չի՛ կրնար իր ու­զա­ծին պէս ա­պա­գայ մը շի­նել։

Կեան­քը ա­նո­ղոք պայ­քա՛ր մըն է եւ ծնող­նե­րուն պար­տա­կա­նու­թիւնն է՝ ի­րա­տես ըլ­լալ եւ ըստ այնմ պատ­րաս­տել տղան այդ պայ­քա­րին։ Ա­պա թէ ոչ՝ տկար, ան­ճա­րակ, ա­պի­կար սե­րունդ­ներ կը հաս­նին, եւ այդ թշուա­ռու­թեան պա­տաս­խա­նա­տու­նե­րուն կար­գին ա­ռա­ջին տե­ղը կը գրա­ւեն ծնող­նե­րը։

Ու­րեմն ծնո­ղա­կան սէ­րը, գու­թը, կա­րեկ­ցու­թիւ­նը պէտք չէ՛ ար­գելք հան­դի­սա­նայ, որ ծած­կուին, քօ­ղար­կուին կեան­քի ի­րա­կա­նու­թիւն­նե­րը։

Ա­պա, ի­րա­ւա­ցիօ­րէն պի­տի հարց­նէք.- Աշ­խար­հա­սի­րու­թիւ­նը ո՞ւր պէտք է տե­ղա­ւո­րել այս խորհր­դա­ծու­թեան մէջ։ Պարզ է, սի­րե­լի՜ բա­րե­կամ­ներ. «աշ­խար­հա­սի­րու­թիւն»ը բնազ­դա­կան՝ ինք­նա­պաշտ­պա­նու­թեան ար­տա­յայ­տու­թիւն մըն է ա­մէն ա­նոնց հա­մար՝ որ չու­նին վստա­հու­թիւն ի­րենց վրայ, պատ­րաստ չեն կեան­քի պայ­քա­րին, պատ­րաստ չեն հո­գե­պէս եւ կը փա­րին, կը կառ­չին նիւ­թա­կան աշ­խար­հին, նիւ­թա­կա­նին՝ տե­սա­նե­լի եւ շօ­շա­փե­լի, իբր թէ ան­հեր­քե­լի ար­ժէք­նե­րու՝ կա­րծե­լով թէ ա­նոնք պի­տի տա­նին զի­րենք յա­ջո­ղու­թեան, յաղ­թու­թեան եւ եր­ջան­կու­թեա՜ն։

Բայց աշ­խար­հա­սէր մար­դը դա­տա­պար­տուա՛ծ է ի վեր­ջոյ պար­տուե­լու…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Փե­տուար 4, 2016, Իս­թան­պուլ