ԵՐՋԱՆԻԿ ԱՄՈՒՍՆՈՒԹԵԱՆ ՉՈՐՍ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԸ

Ա­մուս­նու­թիւ­նը, եւ ա­մուս­նու­թեամբ կազ­մուած ըն­տա­նի­քը՝ մարդ­կա­յին ան­հա­տա­կան եւ հա­ւա­քա­կան կեան­քին հի՛մն է։ Ուս­տի ա­մուս­նու­թիւ­նը, մարդ­կա­յին ա­մե­նա­հին եւ էա­կան միու­թիւնն է, քա­նի որ մարդ­կու­թիւ­նը կը գո­յա­տե­ւէ որ­դեծ­նու­թեան շնոր­հիւ եւ կը շա­րու­նա­կէ սե­րուն­դէ՜ սե­րունդ՝ ըն­տա­նիք­նե­րու բազ­մաց­ման հե­տե­ւան­քով։

Եւ ա­մուս­նու­թեան ա­ռա­ջին նպա­տակն է՝ սե­րունդ­ներ հասց­նել բնա­կա­նոն պայ­ման­նե­րու մէջ եւ ա­պա­հո­վել մարդ­կու­թեան գո­յա­պահ­պա­նու­մը ե՛ւ գո­յա­տե­ւու­մը։ Ար­դա­րեւ, ըն­տա­նի­քը կը կազ­մէ այդ բնա­կա­նոն պայ­ման­նե­րը, կը պատ­րաս­տէ պատ­շաճ մի­ջա­վայ­րը։ Իսկ ըն­տա­նի­քը կը հիմ­նուի եւ հաս­տա­տուի օ­րի­նա­ւոր սուրբ ա­մուս­նու­թեան մը վրայ։ Եւ այս իսկ պատ­ճա­ռով՝ ա­մուս­նու­թիւ­նը «խոր­հուրդ» մըն է, եւ մարդ­կա­յին կեան­քի ա­մե­նա­բարձր ար­ժէք­նե­րէն մին, եւ ին­չո՛ւ չէ՝ ա­ռաջ­նա­կար­գը։ Այս պատ­ճա­ռով է, որ ըն­տա­նի­քը կո­չուած է՝ «առտ­նին ե­կե­ղե­ցի», իսկ ա­մուս­նու­թիւ­նը՝ սո՛ւրբ։ Ստեղ­ծա­գոր­ծու­թեան պա­հէն իսկ, «մարդ»ը երբ ստեղ­ծուած է, ա­նոր ա­րար­չու­թեան ան­մի­ջա­պէս յա­ջոր­դած է ա­մուս­նու­թիւ­նը, Ա­դա­մին որ­պէս օգ­նա­կան Ե­ւան ստեղ­ծուե­լով։

Ա­դամ եւ Ե­ւա­յի ա­րար­չու­թիւ­նը ա­ռա­ջին ա­մուս­նու­թիւնն է, որ պսա­կուած է ուղ­ղա­կի Ա­րար­չին կող­մէ՝ Աս­տուծ­մէ՛։

Այս ա­ռա­ջին սուրբ  ա­մուս­նու­թիւ­նը օ­րի­նակ է բո­լոր ա­մուս­նու­թիւն­նե­րուն՝ ո­րոնք նոյն­պէս սուրբ են։ Ա­մուս­նու­թիւ­նը, այս ի­մաս­տով կը ներ­կա­յաց­նէ մարդ­կա­յին ար­ժա­նա­ւո­րու­թիւ­նը եւ ար­ժա­նա­պա­տուու­թիւ­նը։ Ա­մուս­նու­թիւ­նը պա­տիւն ու պար­ծա՛նքն է մարդ­կու­թեան, ո­րուն մի­ջո­ցով կո­չու­մը կը ստա­նան ա­մու­սին­ներ՝ ա­մուս­նա­ցած այր-մարդ եւ կին-մարդ, շա­րու­նա­կել աս­տուա­ծա­յին կեն­սա­կան գործ մը՝ մար­դոց ա­րար­չու­թիւ­նը՝ որ­դեծ­նու­թեան շնոր­հիւ։ Ու­րեմն, ա­մու­սին­ներ, ա­մուս­նու­թեան ճամ­բով կը ստա­նան կեն­սա­կան կա­րե­ւոր պար­տա­կա­նու­թիւն մը ե՛ւ պա­տաս­խա­նա­տուու­թիւն մը, թէ՛ Աս­տու­ծոյ հան­դէպ, թէ՛ գա­լիք սե­րունդ­նե­րու, մարդ­կու­թեան ա­պա­գա­յին նկատ­մամբ։

Եւ երբ այս­քան էա­կան հաս­տա­տու­թիւն մը, միու­թիւն մըն է ա­մուս­նու­թիւ­նը, եւ թէ «սուրբ», ա­պա ու­րեմն ան պէտք է խնա­մուի զգու­շու­թեամբ, պէտք է հո­գալ բծախնդ­րու­թեամբ եւ պէտք է պա­հուի ու պահ­պա­նուի ու­շադ­րու­թեամբ։ Ըն­տա­նի­քը մարդ­կու­թեան ա­պա­գան պատ­րաս­տող հաս­տա­տու­թիւն մըն է՝ ըն­տա­նի­քը պա­հել կը նշա­նա­կէ ա­պա­գան ա­պա­հո­վու­թեան տակ առ­նել։ Ու­րեմն հարկ է կա­րե­ւո­րու­թիւն ըն­ծա­յել ա­մուս­նու­թեան՝ որ ըն­տա­նի­քի հի­մը կը կազ­մէ եւ նա­խա­պատ­ճա՛ռն է։

Ու­րեմն ինչ­պէ՞ս խնա­մել, հո­գալ ըն­տա­նի­քը եւ ա­նոր կազ­մու­թեան ա­մե­նաէա­կան հա­մա­ձայ­նու­թիւ­նը՝ ա­մուս­նու­թիւ­նը։ Եւ այ­սօր ցա­ւով կը տես­նուի, որ ա­մուս­նու­թիւ­նը կը տես­նուի բո­լո­րո­վին ձե­ւա­կան ա­րարք մը՝ ա­ռանց նկա­տի ու­նե­նա­լու ա­նոր կեն­սա­կան ար­ժէ­քը։ Պար­զա­պէս ար­տա­քին տես­քը ե­թէ նկա­տի առ­նուի ո­րե­ւէ ար­ժէ­քի, կա­րե­լի չ՚ըլ­լար այ­լեւս ա­նոր էու­թիւ­նը հասկ­նալ, բայց միայն ձե­ւա­կա­նօ­րէն՝ պար­տադ­րա­բար կա­տա­րուած գործ մը, ա­րարք մը՝ որ տեղ­ւոյն վրայ կը կա­տա­րուի եւ այդ պա­հէն վերջ ո­րե­ւէ ար­ժէք չի՛ ներ­կա­յաց­ներ, բայց ա­մուս­նու­թիւ­նը՝ կեանք մը, նոր կեանք մը ստեղ­ծել կը նշա­նա­կէ։ Ձե­ւա­կա­նու­թեամբ հասկ­նալ կա­րե­լի չէ՛ ա­մուս­նու­թիւ­նը։

Եւ քա­նի որ ա՛յս­քան կեն­սա­կան է ա­մուս­նու­թիւ­նը, ա­պա ու­րեմն ի՞նչ պէտք է ը­նել՝ զայն կա­րե­նալ վա­յե­լու ու վա­յե­լե­լու հա­մար ըստ իր ար­ժէ­քին ու կա­րե­ւո­րու­թեան։

Ա­մուս­նու­թեամբ հաս­տա­տուած ըն­տա­նի­քը պահ­պա­նե­լու հա­մար, պէտք է ա­մու­սին­ներ, այ­սինքն ա­մուս­նա­ցած այր-մարդ եւ կին-մարդ համ­բե­րա­տար ըլ­լան, զի­րար հասկ­նան, ա­մուս­նու­թեան պա­տի­ւը վեր պա­հեն, բարձր ար­ժէք տան եւ միշտ զուարթ ըլ­լան՝ ու­րախ ու եր­ջա­նիկ ի­րենց միու­թե­նէն։ Եւ ե­թէ այս զգա­ցում­նե­րը ու­նին եւ ան­կեղ­ծօ­րէն կը յայտ­նեն, այս կը նշա­նա­կէ թէ՝ հաս­տա­տուն հի­մե­րու վրայ հաս­տա­տուած ա­մուս­նու­թիւն մը ու­նին։

Ան­շուշտ այս չորս հի­մե­րը ի­րար կա­պող զօ­րա­ւոր կա­պը՝ սէ՛րն է, որ­մէ կը ծնի ա­մէն բա­րիք, ա­մէն ա­ռա­քի­նու­թիւն եւ ա­մէն ազ­նիւ վար­մունք։

Ե­թէ ա­մու­սին­ներ ու­նին ան­կեղծ սէր ի­րա­րու հան­դէպ, ա­պա ու­րեմն ու­նին նաեւ համ­բե­րու­թիւն, ի­րեր­հաս­կա­ցո­ղու­թիւն, ա­մուս­նա­կան պա­տիւ եւ ու­րա­խու­թիւն, որ կ՚եր­ջան­կաց­նէ զի­րենք։ Եւ ե­թէ ան­կեղծ ու ճշմա­րիտ սէր կայ, ա­մէն ինչ կա՛յ. համ­բե­րու­թիւն, ի­րեր­հաս­կա­ցո­ղու­թիւն,  պա­տիւ, ու­րա­խու­թիւն, եւ նաեւ՝ հա­ւա­տար­մու­թիւն, հնա­զան­դու­թիւն, ո­րոնք կը լրաց­նեն, կ՚ամ­բող­ջաց­նեն միւս ա­ռա­քի­նու­թիւն­նե­րը եւ կ՚ա­պա­հո­վեն կա­տա­րեալ ա­մուս­նու­թիւն մը։

Ը­սինք, որ ա­մուս­նու­թեան նպա­տակն է որ­դեծ­նու­թիւն, բայց նոյն­քան կա­րե­ւոր է ա­մու­սին­նե­րուն եր­ջան­կու­թիւ­նը։ Ուս­տի ը­սել կա­րե­լի է. ա­մուս­նու­թեան նպա­տա­կը եր­ջա­նիկ ըն­տա­նիք մը կազ­մել է՝ ուր պի­տի ծնին ու հաս­նին զա­ւակ­ներ, որ պի­տի կազ­մեն ա­պա­գան՝ նոր սե­րունդ­ներ, ո­րոնք պի­տի տե­ւա­կա­նաց­նեն մարդ­կա­յին մեծ ըն­տա­նի­քը, հա­մայն մարդ­կու­թիւ­նը՝ ա­ռողջ, հա­սուն եւ զօ­րա­ւոր՝ բա­րո­յա­պէս։ Ար­դա­րեւ ա­սի­կա կա­րե­լի է ի­րա­կա­նաց­նել ա­մուս­նու­թեան պէտք ե­ղած կա­րե­ւո­րու­թիւ­նը ըն­ծա­յե­լով, ար­ժէք ճանչ­նա­լով եւ կազ­մուած ըն­տա­նի­քը հո­գա­լով, խնա­մե­լով, եր­բեմն զո­հուե­լով, եր­բեմն զո­հե­լով՝ միշտ տա­լով, փո­խա­նակ առ­նե­լու, քա­նի որ տա­լը ա­ւե­լի եր­ջան­կա­բեր է քան առ­նե­լը, մա­նա­ւանդ օ­րի­նա­ւոր եւ սուրբ ա­մուս­նու­թեամբ կազ­մուած եւ սի­րոյ վրայ հաս­տա­տուած ըն­տա­նի­քին մէջ։

Համ­բե­րու­թիւն, ի­րեր­հաս­կա­ցո­ղու­թիւն, պա­տիւ եւ զուար­թու­թիւն. ա­հա­ւա­սիկ չորս հի­մե­րը եր­ջա­նիկ ա­մուս­նու­թեան մը։ Եւ ե­թէ կ՚ու­զէք գիտ­նալ, թէ ո՞րն է այս չորս հի­մե­րու սկզբնա­կէ­տը, ը­սենք, եւ կրկնենք. սէ՜ր, սէ՜ր, սէ՜ր եւ սէ՛ր։

Ա­մուս­նու­թիւ­նը կը ճա­ռա­գայ­թէ սի­րոյ, նուի­րա­բե­րու­մի բեղմ­նա­ւոր կեան­քով։

Ըն­տա­նի­քը սո՛ւրբ է եւ սուրբ պէտք է պա­հել, քա­նի որ ան սի­րոյ վրայ հաս­տա­տուած միու­թիւն մըն է եւ Աս­տուած միշտ հոն ներ­կայ է, ո­րով­հե­տեւ Աս­տուած սէ՛ր է, եւ ե­թէ տեղ մը սէր կայ, կը նշա­նա­կէ որ հոն Աս­տուած Ի՛նք ներ­կայ է։ Եւ ի զուր չէ, թէ ըն­տա­նի­քը կո­չուած է «Առտ­նին Ե­կե­ղե­ցի՛»։­

Ու­րեմն ա­մուս­նու­թեան եւ ըն­տա­նի­քի նա­յինք այս տե­սան­կիւ­նէն, մօ­տե­նանք ու վա­յե­լենք ա­նոր սրբու­թիւ­նը, բա­րի­քը, աս­տուա­ծա­տուր վա­յելք­նե­րը եւ զօ­րա­ւոր կեր­պով պա­հենք ու պահ­պա­նենք ա­նի­կա։ Ըն­տա­նի­քի ար­ժէ­քը եւ պա­տի­ւը միշտ բարձր, ա­ւե­լի բարձր բայց նաեւ մեր սրտին մօտ, նոյ­նիսկ մէ­ջը զե­տե­ղենք։

Ա­մու­սու­թիւ­նը «նոր կեանք»ի սկիզբն է՝ որ կը կո­չուի «ըն­տա­նիք»։ Ան Աս­տու­ծոյ տո՛ւնն է...։­

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Օ­գոս­տոս 8, 2016, Իս­թան­պուլ