ՍԵՒԸ ՃԵՐՄԱԿԸ ԵՒ ՄԻՒՍ ԳՈՅՆԵՐԸ

Մարդ­կա­յին կեան­քը եւ ամ­բողջ բնու­թիւ­նը գու­նա­ւոր է, ա­ւե­լի ճիշդ՝ գոյնզ­գո՛յն է. բայց տի­րա­կա­նը սեւն ու ճեր­մա՛կն է, քա­նի որ կեան­քը եւ բնու­թիւ­նը բո­լո­րո­վին հա­կա­դիր ար­ժէք­նե­րու վրայ հաս­տա­տուած ի­րո­ղու­թիւն­ներ են՝ ո­րոնց գո­յա­պահ­պա­նու­մը եւ գո­յա­տե­ւու­մը կա­խում ու­նի այդ հա­կա­դիր ար­ժէք­նե­րուն ներ­դաշ­նա­կու­թե­նէն։ Խոր­հե­ցէ՛ք, սի­րե­լի­նե՜ր. մու­թը եւ լու­սա­ւո­րը, բա­րին եւ չա­րը, ցե­րե­կը եւ գի­շե­րը, սէ­րը եւ ա­տե­լու­թիւ­նը, յա­ջո­ղու­թիւ­նը եւ ձա­խո­ղու­թիւ­նը, եւ տա­կա­ւին ի՜նչ հա­կադ­րու­թիւն­ներ չե՞ն որ կը տի­րեն մարդ­կա­յին կեան­քին եւ բնու­թեան։

Մարդ իր կեան­քին մէջ կ՚ապ­րի ու­րա­խու­թիւն­ներ եւ նաեւ՝ տրտմու­թիւն­ներ, կ՚ապ­րի եր­ջան­կու­թիւն­ներ եւ նաեւ՝ ա­պեր­ջան­կու­թիւն­ներ, ինչ­պէս նաեւ կ՚ար­ժա­նա­նայ փա­ռա­բա­նու­թիւն­նե­րու, բայց նաեւ կ՚են­թար­կուի պար­սա­ւանք­նե­րու, մե­ղադ­րանք­նե­րու, խա­ղա­ղու­թիւն կ՚ու­նե­նայ, սա­կայն խռո­վու­թիւն­ներ ալ կ՚ապ­րի, եւ մար­դուս կեան­քը կը նմա­նի սե­ւին եւ ճեր­մա­կին տի­րա­պե­տած մրցա­դաշ­տի մը։

Բնու­թիւնն ալ նոյնն է. ինչ­պէս ը­սինք, գի­շեր ու ցե­րեկ, ցուրտ եւ ջերմ, մրրկա­յոյզ եւ հան­դարտ բնու­թիւնն ալ միշտ կը տա­րու­բե­րի հա­կա­դիր վի­ճակ­նե­րու եւ պայ­ման­նե­րու ազ­դե­ցու­թեան մէջ։

Այս եր­կու ծայ­րե­րը կա­րե­լի է խորհր­դան­շել ա­հա­ւա­սիկ, եր­կու գոյ­նե­րով՝ սե­ւով եւ ճեր­մա­կո՛վ։

Բայց ե­կէ՛ք, սի­րե­լի­ներ, սե­ւը եւ ճեր­մա­կը եւ ան­շուշտ միւս գոյ­նե­րը ան­գամ մըն ալ դի­տենք հո­գե­ւոր աչ­քով, եւ տես­նենք, թէ ինչ կը խորհր­դան­շէ իւ­րա­քան­չիւր գոյն։ Ան­շուշտ, այս դի­տա­ւո­րու­թեան գլխա­ւոր աղ­բիւ­րը պի­տի ըլ­լայ՝ Սուրբ Գիր­քը։

Սուրբ Գիր­քի մէջ «գոյն»ը ցոյց կու տայ զա­նա­զան բնու­թիւն­ներ, զոր օ­րի­նակ՝ ՍԵՒ գոյ­նը՝ խորհր­դա­նիշն է. «թշուա­ռու­թեան» եւ «սուգ»ի. «Ու սիրտս գաղտ­նօ­րէն հրա­պու­րուե­ցաւ ու բե­րանս ձեռքս համ­բու­րեց, որ այս ալ պա­տի­ժի ար­ժա­նի ա­նօ­րէ­նու­թիւն մըն է, քա­նի որ վե­րը բնա­կող Աս­տուա­ծը խա­բած կ՚ըլ­լա­յի, ե­թէ զիս ա­տո­ղին թշուա­ռու­թեա­նը վրայ ու­րա­խա­ցայ, կամ ա­նոր փոր­ձան­քի հան­դի­պե­լուն ա­տեն խնդա­ցի…» (ՅՈԲ. ԼԱ 27-29)։ Ա­հա­ւա­սիկ, մէկ կող­մը՝ թշուա­ռու­թիւն, միւս կող­մը՝ խնդու­թիւն։ Այս ալ մարդ­կա­յին կեան­քին «սեւ»ը եւ «ճեր­մակ»ը չէ՞։

Շա­րու­նա­կենք դար­ձեալ ՅՈ­ԲԻ Գիր­քէն։

«Սեւ­ցած պտը­տե­ցայ, բայց՝ ո՛չ ա­րե­ւէն։ Ե­լայ եւ ժո­ղո­վուր­դին մէջ ա­ղա­ղա­կե­ցի։ Չա­գալ­նե­րուն՝ եղ­բայր, եւ ջայ­լամ­նե­րուն ըն­կեր ե­ղայ։ Մոր­թիս վրայ սեւ­ցաւ ոս­կոր­ներս տա­քու­թե­նէն այ­րե­ցան։ Ա­տոր հա­մար իմ քնա­րը սու­գի փո­խուե­ցաւ ու իմ սրին­գը՝ լալ­կան­նե­րու ձայ­նի» (ՅՈԲ. Լ 28-31)։ Եւ դար­ձեալ Յով­հան­նէս Ա­ռա­քեա­լի Յայտ­նու­թեան Գիր­քէն օ­րի­նակ մը.

«Երբ եր­րորդ կնի­քը քա­կեց, եր­րորդ կեն­դա­նիէն լսե­ցի որ կ՚ը­սէր.- Ե­կուր եւ տե՛ս։ Տե­սայ սեւ ձի մը։ Ա­նոր վրայ հեծ­նո­ղը ձեռ­քը կշիռ մը ու­նէր։ Չորս կեն­դա­նի­նե­րուն մէ­ջէն ձայն մը լսե­ցի, որ կ՚ը­սէր.- Կա­պիճ մը ցո­րե­նը մէկ դա­հե­կա­նի եւ ե­րեք կա­պիճ գա­րին մէկ դա­հե­կա­նի։ Ձէ­թին եւ գի­նիին մի՛ վնա­սեր։ Երբ չոր­րորդ կնի­քը քա­կեց, չոր­րորդ կեն­դա­նիէն ձայն մը լսե­ցի, որ կ՚ը­սէր.- Ե­կուր եւ տե՛ս։ Տե­սայ դե­ղին ձի մը։ Ա­նոր վրայ հեծ­նո­ղին ա­նու­նը Մա՛հ էր եւ Դժոխ­քը ա­նոր ե­տե­ւէն կ՚եր­թար եւ ա­նոնց իշ­խա­նու­թիւն տրուե­ցաւ երկ­րին չոր­րորդ մա­սին վրայ, որ սրով ու սո­վով եւ մա­հով եւ երկ­րի գա­զան­նե­րով սատ­կեց­նեն։ Երբ հին­գե­րորդ կնի­քը քա­կեց, սե­ղա­նին տակ տե­սայ այն մար­դոց հո­գի­նե­րը, ո­րոնք սպան­նուած էին Աս­տու­ծոյ խօս­քին հա­մար եւ ա­նոր վկա­յու­թեա­նը հա­մար՝ որ ի­րենք տուած էին։ Եւ մեծ ձայ­նով ա­ղա­ղա­կե­ցին.- Ո՛վ սուրբ եւ ճշմա­րիտ Տէ՛ր, մին­չեւ ե՞րբ պի­տի չդա­տես եւ մեր ա­րեան վրէ­ժը չլու­ծես երկ­րի բնա­կիչ­նե­րէն։ Ճեր­մակ հան­դերձ­ներ տրուե­ցան ա­նոնց եւ ը­սուե­ցաւ ա­նոնց, որ քիչ մը ա­տեն ալ հանգ­չին, մին­չեւ ա­նոնց ծա­ռա­յա­կից­նե­րը եւ ա­նոնց եղ­բայր­նե­րը լման ըլ­լան՝ ո­րոնք ի­րենց պէս պի­տի սպան­նուէին։ Տե­սայ, երբ վե­ցե­րորդ կնի­քը քա­կեց, մեծ երկ­րա­շարժ մը ե­ղաւ, ա­րե­ւը սեւ­ցաւ մա­զե­ղէն քուր­ձի մը պէս, լու­սի­նը բո­լո­րո­վին ա­րիւ­նի պէս ե­ղաւ…» (ՅԱՅՏ­ՆՈՒ­ԹԻՒՆ Զ 5-12)։­

Ուս­տի ԴԵ­ՂԻՆ գոյ­նը՝ մա­հա­բեր սա­տակ­ման, այ­սինքն՝ չա­րա­չար մա­հուան, բնաջնջ­ման խորհր­դա­նիշն է։

ԱՇ­ԽԷ­ՏԸ (=կար­միր դեղ­մա­գոյն).(ձի) եւ ՇԱ­ՌԱ­ԳՈՅ­Նը (=կրա­կի կար­միր, հրա­կար­միր) խորհր­դա­նիշն է՝ ա­րիւն­ա­հե­ղու­թեան կամ յաղ­թու­թեան. «Ա­ռա­ջին կառ­քին աշ­խէտ ձիեր լծուած էին, երկ­րորդ կառ­քին՝ սեւ ձիեր…» (ԶԱՔ. Զ 2)։ Նաեւ նոյ­նը յի­շուած է Յայտ­նու­թեան Գիր­քին մէջ (ՅԱՅՏ. ԺԲ 3)։

ԿՐԿ­ՆԱ­ԿԻ եւ ՈՐ­ԴԱՆ ԿԱՐ­ՄԻՐ (=Հա­յաս­տա­նի որդ՝ կի­սա­թեւ, յօ­դա­ւոր ե­րեք թա­թե­րով, ոսպ­նա­ձեւ, որ­մէ կը հա­նեն կար­միր ներ­կը) կը խորհր­դան­շէ՝ «անջն­ջե­լի, մնա­յուն, յա­ւի­տե­նա­կան բա­նի» մը գո­յու­թիւ­նը։ «Հի­մա ե­կէք վի­ճա­բա­նինք, կ՚ը­սէ Տէ­րը. ե­թէ ձեր մեղ­քե­րը կրկնա­կի կար­մի­րի պէս են, ձիւ­նի պէս պի­տի ճերմկ­նան եւ ե­թէ որ­դան կար­մի­րի նման են, աս­րի պէս ճեր­մակ պի­տի ըլ­լան» (ԵՍ. Ա 18)։ («Ասր»=ոչ­խա­րի բուրդ՝ խու­զուած եւ մաք­րուած)։­

Եւ ՃԵՐ­ՄԱԿ գոյ­նը՝ խորհր­դա­նիշն է «գե­ղեց­կու­թեան» եւ «սրբու­թեան»։ «Հան­դերձ­ներդ ա­մէն ա­տեն ճեր­մակ թող ըլ­լան ու գլխուդ վրա­յէն իւ­ղը պա­կաս թող չըլ­լայ» (ԺՈ­ՂՈ­ՎՈՂ Թ 8)։ Նաեւ՝ բաղ­դա­տել՝ Յայտ­նու­թեան Գ 3-4 հա­մար­նե­րը։

Նաեւ ՃԵՐ­ՄԱ­Կը եւ ԿԱ­ՊՈՒ­ՏԱ­Կը խորհր­դա­նիշ են թա­գա­ւո­րա­կան եւ քա­հա­նա­յա­կան աս­տի­ճա­նի։ Ար­դա­րեւ այս գոյ­նե­րը Հրեա­նե­րու մէջ թա­գա­ւո­րա­կան եւ քա­հա­նա­յա­կան գոյ­ներ էին։ Կա­պոյտ գոյ­նը ի՛նչ որ էր Հրեա­նե­րու մէջ, նո՛յնն էր ԾԻ­ՐԱ­ՆԻն Հռո­մա­յե­ցի­նե­րու մէջ, ուս­տի «ծի­րա­նի» ար­քու­նա­կան կար­միր զգեստ էր։

«Մուրթ­քէն ե­լաւ թա­գա­ւո­րին առ­ջե­ւէն՝ կա­պու­տա­կէ ու ճեր­մակ բե­հե­զէ թա­գա­ւո­րա­կան զգես­տով եւ ոս­կիէ մեծ թա­գով ու բե­հե­զե­ղէն ու ծի­րա­նի պատ­մու­ճա­նով եւ Շու­շան քա­ղա­քը ու­րա­խա­ցաւ ու ցնծու­թիւն ը­րաւ» (ԵՍ­ԹԵՐ Ը 15), նաեւ՝ «Զի­նուոր­ներն ալ փու­շե­րէ պսակ հիւ­սե­լով՝ ա­նոր գլու­խը դրին եւ ա­նոր ծի­րա­նի հան­դերձ մը հագ­ցու­ցին» (ՅՈՎՀ. ԺԹ 2)։­

Այս­պէս գոյ­նե­րը կա­րե­ւոր են կեան­քի մէջ…։

- Սկզբնաղ­բիւր.- «Նե­րա­ծու­թիւն Սուրբ Գրոց ուս­ման», Տոգ. Ան­կը­սէ, 1892, Կ. Պո­լիս։

«Dictionnaire de la Bible», André-Marie Gerard - Andrée Nordon-Gerard, 1989, Paris։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

­Հոկ­տեմ­բեր 1, 2016, Իս­թան­պուլ