ԱՍՏՈՒԱԾԱՄՕՐ ՆՆՋՈՒՄԸ ԵՒ ՎԵՐԱՓՈԽՈՒՄԸ

Յի­սուս Քրիս­տո­սի ծծնդեան ժա­մա­նակ Տի­րա­մայ­րը բնու­թեան օ­րէնք­նե­րէ բարձր դիր­քի մը մէջ կը գտնուէր, նոյն­պէս ալ Տի­րա­մօր մա­հուան ժա­մա­նակ ալ բնա­կան օ­րէնք­ներ չգոր­ծադ­րուե­ցան ա­նոր։ Տի­րա­մօր ծննդա­բե­րու­թիւ­նը ցա­ւով եւ նե­ղու­թեամբ չէր ի­րա­կա­նա­ցած, ինչ­պէս ա­նոր մա­հը հի­ւան­դու­թեամբ չպա­տա­հե­ցա՛ւ։

Բնա­կան օ­րէն­քի հա­մա­ձայն մար­դիկ կը ծնին ցա­ւով եւ կը մեռ­նին հի­ւան­դու­թեան պատ­ճա­ռով։ Բնա­կա­նը, սո­վո­րա­կա­նը ա՛յս էր, բայց Աս­տուա­ծա­մօր թէ՛ ծննդա­բե­րու­թիւ­նը, թէ՛ մա­հը զերծ էր՝ են­թա­կայ չէ՛ր այդ օ­րէն­քին։ Մարմ­նա­ցեալ եւ մար­դա­ցեալ Աս­տու­ծոյ Մա՛յր ըլ­լա­լու յա­տուկ ե­զա­կի, իւ­րա­յա­տուկ ա­ռանձ­նաշ­նորհ մըն էր ա­սի­կա։ Այս պատ­ճա­ռով՝ Մա­րիամ մե­նաշ­նոր­հեալ էր եւ պէտք էր որ ա՛յդ­պէս ըլ­լար։

Ուս­տի Աս­տուա­ծա­մօր հա­մար, ա­ւան­դա­բար կը գոր­ծա­ծուի ո՛չ թէ «մահ» բա­ռը, այլ՝ «ննջո՛ւմ»։

­Թէ ի՛նչ­պէս պա­տա­հե­ցաւ այդ «ննջում»ը։

Աս­տուա­ծա­մայ­րը նոր զգեստ­ներ կը հագ­նի, իր շուր­ջին­նե­րուն վա­ռել կու տայ բո­լոր լապ­տեր­ներն ու ջա­հե­րը եւ ինք կը հանգ­չի «սուրբ ան­կո­ղին»ին մէջ։

Տի­րա­մայ­րը դէ­պի ա­րե­ւելք՝ բազ­կա­տա­րած կ՚ա­ղօ­թէր եւ կ՚օրհ­նա­բա­նէր զԱս­տուած։

Այս կեր­պով Աս­տուա­ծա­մայ­րը հետզ­հե­տէ կը հաս­նէր իր վախ­ճա­նին եւ կը պատ­րաս­տուէր եր­թալ՝ «ե­րա­նու­թեան աշ­խարհ»ը։ Մա­հը, ըստ ե­րե­ւոյ­թի կու գար նաեւ Տի­րա­մօր, որ­պէս­զի ան մա­հը ճա­շա­կէ։

Իսկ երկ­նա­յին զօր­քեր, լու­սե­ղէն­ներ, հո­գե­ղէն հրեշ­տակ­ներ կ՚իջ­նէին եւ փա­ռա­բա­նու­թիւն­ներ կ՚եր­գէին։

Այդ պա­հուն եր­կին­քը եւ եր­կի­րը լե­ցուե­ցաւ երկ­նա­յին զօր­քե­րու փա­ռա­բա­նու­թեամբ, օրհ­ներգ­նե­րով՝ ո­րոնց եր­գե­րէն ա­նու­շա­բոյր բուր­մունք­ներ կը տա­րա­ծուէին։ Քաղց­րու­թիւն կը հո­սէր ա­մէն կողմ։

Եւ «ա­նու­շա­հոտ Հո­գի»ն լե­ցուց մի­ջա­վայ­րը եւ հոն ար­քա­յու­թեան վե­րա­ծեց։ Ա­ռա­քեա­լը այդ «բարձր դաս»ե­րը կը կո­չէ. «օ­դի իշ­խան»։ Եւ Սուրբ Հո­գիին ներ­կա­յու­թե­նէն հե­ռա­ցան չա­րեր եւ չա­րա­գործ­ներ, չար ո­գի­ներ եւ այդ օ­րը խա­ղա­ղու­թիւն եւ ան­դոր­րու­թիւն տի­րեց ա­մէն կողմ։

Ամ­բողջ բնու­թիւ­նը զար­դա­րուե­ցաւ գոյնզ­գոյն ծա­ղիկ­նե­րով, թռչուն­նե­րով՝ ո­րոնք կ՚եր­գէին ի­րենց օրհ­նու­թեան եր­գե­րը։ Եւ ծո­վեր ի­րենց ա­լիք­նե­րով գո­վե­ցին Տի­րա­մօր փառ­քը։ Աշ­խարհ դրախ­տի էր վե­րա­ծուած այդ օ­րը՝ ուր ա­մէն ինչ նուի­րուած ու տրա­մադ­րուած էր Աս­տուա­ծա­մօր փառ­քին եւ մե­ծա­րան­քին, ա­նոր փա­ռա­բա­նու­թեան եւ ա­մե­նասր­բու­թիւ­նը վկա­յե­լու։ Սուրբ Կոյ­սը իր ա­ռա­քի­նի վար­քով ու ըն­թաց­քով ար­ժա­նա­ցած էր Տի­րոջ ա­մե­նա­մեծ պար­գե­ւին՝ Աս­տու­ծոյ Որ­դիին մայ­րը ըլ­լա­լու կո­չու­մին։ Եւ ան ար­ժա­նի էր ա­մէն պա­տուի եւ փառ­քի՝ ո՛չ միայն մար­դոց աչ­քին, այլ՝ ամ­բողջ բնու­թեան։

Տի­րա­մօր օ­րի­նա­կե­լի եւ ա­ռա­քի­նի կեան­քը ամ­բողջ մարդ­կու­թեան հա­մար ներշնչ­ման մշտա­հոս աղ­բիւր ե­ղած է դա­րեր շա­րու­նակ։

Ուս­տի Յու­սիկ Քա­հա­նայ Սար­գի­սեան կ՚ը­սէ.

«Աս­տուա­ծա­ծի­նը պէտք է ըլ­լայ քրիս­տո­նեայ կնոջ ար­տա­ցո­լու­մը՝ իր հե­զու­թեամբ, մայ­րա­կան ներ­քին ապ­րում­նե­րով եւ իր ծա­ռա­յա­սի­րու­թեամբ առ Աս­տուած»։ Ար­դա­րեւ, Սուրբ Կոյս Մա­րիա­մը հա­յե­լի մըն է՝ ուր հայ քրիս­տո­նեայ կի­ներ պէտք է գտնեն ի­րենց մտա­տի­պա­րը, գա­ղա­փա­րա­յին պատ­կե­րը։ Իսկ Ժո­րա Սար­կա­ւագ Սար­գի­սեան սա­պէս կ՚ար­տա­յայ­տէ Աս­տուա­ծա­մօր կեան­քը. «Սուրբ Կոյ­սի կեան­քը՝ որ­պէս կո՛չ ուղ­ղուած բո­լոր կի­նե­րու, լա­ւա­գոյն օ­րի­նակն է ա­նոնց հա­մար՝ հե­տե­ւե­լու Մա­րիամ Աս­տուա­ծած­նի խո­նարհ, ան­բա­սիր՝ ար­դար եւ մա­քուր, ա­ռա­քի­նի կեան­քին։ Իմ կար­ծի­քով, իւ­րա­քան­չիւր կին գե­րա­գոյն ձգտում պէտք է ու­նե­նայ դառ­նա­լու Մա­րիամ՝ իր աս­տուա­ծա­հա­ճոյ կեան­քի ըն­թաց­քով՝ հա­մես­տու­թեամբ եւ հնա­զան­դու­թեամբ»։

­Բայց այ­սօր հա­յե­լին կար­ծես ան­թա­փանց է դար­ձած. շա­տե­րու հա­մար ա­ռաջ­նա­կարգ եւ կա­րե­ւոր տեղ չի՛ գրա­ւեր Սուրբ Աս­տուա­ծած­նի օ­րի­նա­կը եւ շա­տեր չե՛ն մտա­ծեր ա­նոր նմա­նե­լու մա­սին։ Ե­թէ ո՛չ մե­ղադ­րե­լի, բայց ցա­ւա­լի՛ է պա­րա­գան, քա­նի որ երբ ու­նինք լա­ւա­գոյն տի­պար մը ա­ռա­քի­նու­թեան, ազ­նուու­թեան ա­պա ու­րեմն ին­չո՞ւ փնտռել ու հե­տե­ւիլ ու­րիշ օ­րի­նակ­նե­րու։

Մարդ, նախ պէտք է ի՛նք գի­տակ­ցի, թէ ո՛րն է ի­րեն նպաս­տա­ւո­րը, օգ­տա­կա­րը, բա­րին ու գե­ղե­ցի­կը։ Այ­լա­պէս ինք պա­տաս­խա­նա­տու է նախ ի­րեն, յե­տոյ իր շուր­ջին­նե­րուն եւ վեր­ջա­պէս գա­լիք սե­րունդ­նե­րու հան­դէպ։ Սա­կայն ժա­մա­նա­կա­կից կեան­քի բազ­մաբ­նոյթ ե­րե­ւոյթ­ներ կար­ծես կը յափշ­տա­կեն, կը բռնագ­րա­ւեն մար­դուս միտ­քը, որ ան­գի­տա­կից կեր­պով կը տա­րուի զա­նա­զան հո­սանք­նե­րէ՝ ա­ռանց մտա­ծե­լու ա­նոնց մա­սին, թէ ա­նոնք օգ­տա­կա՞ր են թէ վնա­սա­կա՛ր, բա­րի՞ թէ չա՛ր։

Ա­հա­ւա­սիկ հո՛ս է կա­րե­ւո­րու­թիւ­նը եւ անհ­րա­ժեշ­տու­թիւ­նը Աս­տուա­ծա­մօր տի­պա­րին, ա­նոր կե­ցուած­քին, ամ­բողջ կեան­քին եւ օ­րի­նա­կե­լի ա­ռա­քի­նու­թեան։ Ար­դա­րեւ, ան օ­րի­նակ է եւ տի­պար հա­ւատ­քի։ Միայն հա­ւատ­քը կրնայ մօ­տե­նալ Աս­տու­ծոյ Ա­մե­նա­զօ­րու­թեան եւ Ա­մե­նա­կա­րո­ղու­թեան խորհր­դա­ւոր ու­ղի­նե­րուն։ Եւ այս­պի­սի հա­ւատ­քին գե­րա­գոյն տի­պարն է Կոյս Մա­րիա­մը՝ որ հա­ւա­տաց, թէ Աս­տու­ծոյ հա­մար ան­կա­րե­լի բան չկա՛յ եւ կրցաւ մե­ծա­ցու­ցա­նել Տէ­րը, քա­նի որ Հզօ­րը սքան­չե­լիք­ներ ը­րաւ ի­րեն, եւ սուրբ է Ա­նոր ա­նու­նը։ Ան տի­պար է նաեւ մար­դոց փրկու­թեան ակն­կա­լու­թեան եւ ա­նոնց սահ­մա­նուած նոր եւ յա­ւի­տե­նա­կան Ուխ­տի մը սպաս­ման, ուխտ մը, որ պի­տի ար­ձա­նագ­րուի սրտե­րու մէջ, կ՚ա­նուա­նուի «Յոյս»։ Ուս­տի յոյ­սի տի­պար է Աս­տուա­ծա­մայ­րը։ Եւ ան տի­պար է նաեւ սրբու­թեան։ Սրբու­թեան օ­րի­նա­կը՝ տի­պա­րը եւ աղ­բիւրն է Սուրբ Կոյս Մա­րիա­մը։ Վա­ւե­րա­կան վկա­յու­թիւն մըն է ան, ա­նոնց մէջ՝ որ կ՚ապ­րին զայն, եւ կը գտնուին հո­գե­ւոր ա­ւան­դու­թեան եւ եր­կար պատ­մու­թեան մէջ բո­լոր սուր­բե­րուն։ Եւ ի­րա­պէս «Ա­մե­նասր­բու­հի» ա­նու­նը ա­մե­նէն պատ­շաճ ա­նուա­նումն է ա­նոր։

Եւ ա­հա­ւա­սիկ բո­լոր այս վկա­յու­թիւն­նե­րը կ՚ար­դա­րաց­նեն Աս­տուա­ծա­մօր վե­րա­փոխ­ման ի­րո­ղու­թեան ճշդու­թիւ­նը։

Աս­տուա­ծա­մայ­րը իր Որ­դիին Համ­բար­ձու­մէն ետք, իր ա­ղօթք­նե­րով օ­ժան­դա­կեց նո­րա­ծին Ե­կե­ղե­ցիին։

Ա­ռա­քեալ­նե­րու եւ մի քա­նի կի­նե­րու հետ ժո­ղո­վուած, ան իր ա­ղօթք­նե­րով կը հայ­ցէ Սուրբ Հո­գիին պար­գե­ւը՝ որ Ա­ւե­տու­մին օ­րը զինք իր հո­վա­նիին տակ ար­դէն ա­ռած էր։

Վեր­ջա­պէս ա­նա­րատ Կոյ­սը, զոր Աս­տուած զերծ պա­հած էր սկզբնա­կան մեղ­քին ա­մէն ա­րա­տէն, իր երկ­նա­ւոր կեան­քին ըն­թաց­քը ա­ւար­տե­լէ ետք, «մար­մի­նո՛վ եւ հո­գիո՛վ» վե­րա­փո­խուե­ցաւ եր­կին­քի փառ­քին մէջ եւ Տի­րոջ­մէ պան­ծա­ցուե­ցաւ իբ­րեւ ա­նա­րատ Կոյս, Աս­տուա­ծա­ծին, որ­պէս­զի այս­պէս ա­ւե­լի՛ նմա­նի իր Որ­դիին, որ Տէ՛րն է տէ­րե­րու եւ յաղ­թո­ղը մեղ­քին ու մա­հուա՛ն։

Ար­դա­րեւ Սուրբ Կոյս Մա­րիա­մի վե­րա­փո­խու­մը «ե­զա­կի մաս­նակ­ցու­թիւն» մըն է իր Որ­դիին Յա­րու­թեան եւ կան­խա­կա­տա­րու­մը եւ նա­խա­տի­պա­րը միւս բո­լոր քրիս­տո­նեա­նե­րուն յա­րու­թեան։

Աս­տուա­ծա­մայ­րը, որ ծնաւ Աս­տու­ծոյ Որ­դին, իր որ­դեծ­նու­թեամբ՝ պա­հեց կու­սու­թիւ­նը, իսկ իր ննջու­մով՝ չլքեց աշ­խար­հը, այլ վե­րա­միա­ցաւ Կեան­քի աղ­բիւ­րին։ Ան կեն­դա­նի Աս­տու­ծոյ յղա­ցո­ղը ե­ղաւ, մի­ջո­ցը՝ Աս­տու­ծոյ մարմ­նա­ցու­մին եւ մար­դաց­ման։ Եւ ան իր ա­ղօթք­նե­րով միշտ պատ­րա՛ստ է մար­դոց հո­գի­նե­րը փրկե­լու մա­հէն։ Ան է բո­լոր բա­րիք­նե­րու աղ­բիւ­րը, քա­նի որ ան թէեւ վե­րա­փո­խուե­ցաւ, բայց միշտ մե­զի հետ է, մեր օգ­տին, մեր բա­րի­քին հա­մար…։

Մա­րիամ, Ե­կե­ղեց­ւոյ հա­մար հա­ւատ­քի եւ սի­րոյ տի­պա­րը կը հան­դի­սա­նայ Հօր կամ­քին, իր Որ­դիին փրկչա­կան գոր­ծին, Սուրբ Հո­գիին ա­մէն դրդու­մին իր ամ­բող­ջա­կան փա­րու­մով։ Աս­տուա­ծա­մայ­րը իր այս հան­գա­ման­քով՝ Ե­կե­ղեց­ւոյ վսե­մա­գոյն եւ ա­մե­նա­բա­ցա­ռիկ ան­դամն է, ան կը հան­դի­սա­նայ Ե­կե­ղեց­ւոյ տի­պա­րը՝ օ­րի­նա­կե­լի գործ­նա­կա­նա­ցու­մը։

Այս ի­մաս­տով, Ե­կե­ղեց­ւոյ եւ հա­մայն մարդ­կու­թեան նկատ­մամբ Աս­տուա­ծա­մօր դե­րը կ՚եր­թայ դեռ շա՜տ ա­ւե­լի հե­ռու­նե­րը։ Ա­հա թէ ին­չո՞ւ ան շնորհ­քի մէջ հա­մայն մարդ­կու­թեան Մա՛յ­րը դար­ձաւ…։

- Մա­սամբ օգ­տուե­ցանք՝ Ա­րամ Դի­լան­յա­նի եւ Մա­րիամ Ա­ւե­տի­սեա­նի յօ­դուած­նե­րէն։

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Օ­գոս­տոս 3, 2016, Իս­թան­պուլ