ԼՈՅՍՆ Է ԷԱԿԱՆԸ

«Լոյ­սը աշ­խարհ ե­կաւ, բայց մար­դիկ խա­ւա­րը լոյ­սէն ա­ւե­լի սի­րե­ցին, ո­րով­հե­տեւ չա­րու­թիւն կը գոր­ծէին։ Ով որ չար գործ կը կա­տա­րէ՝ կ՚ա­տէ լոյ­սը…» (ՅՈՎՀ. Գ 19-20)։

Մարդ­կա­յին կեան­քի ա­մե­նէն բախ­տո­րոշ պահն է՝ մար­դուս չա­րու­թեան եւ Աս­տու­ծոյ բա­րու­թեան, ու­րիշ խօս­քով՝ խա­ւա­րին եւ լոյ­սին ան­վերջ պայ­քա­րին ա­հա­ւոր պա­հը՝ ուր Աս­տու­ծոյ լոյ­սը կը յաղ­թէ վեր­ջա­պէս եւ կը փա­րա­տի, կը չքա­նայ ճնշիչ խա­ւա­րը։ Լոյ­սը ինք­նին յաղ­թու­թեան պսա՛կն է՝ մշտնջե­նա­ւոր այն վի­ճա­կը, ո­րուն կո­չուած է մարդ, քա­նի որ ան ստեղ­ծուած է Աս­տու­ծոյ պատ­կե­րին հա­մե­մատ եւ Ա­նոր նմա­նու­թեամբ։

Ար­դա­րեւ լոյ­սը՝ իր բնու­թեամբ ա­մե­նէն ա­րագն­թաց, ա­րա­գա­շարժ, ա­րագ սլա­ցող եւ ա­րագ տար­ծուող ե­րե­ւոյթն է. ան իր այս բնու­թեամբ, նոյն պա­հուն, գրե­թէ ա­մէն տեղ է։ Լոյ­սին նկա­րա­գիրն է լու­սա­ւո­րել ա­մէն ինչ, ճշմար­տու­թիւ­նը յստակ եւ պայ­ծառ կեր­պով ցո­լաց­նել եւ թա­փան­ցել, խոր­քը հաս­նիլ ա­նոր ի­մաս­տին։

Լոյ­սին այս բնու­թիւ­նը իր ընդ­հա­նուր նկա­րա­գիրն է եւ լոյ­սը իր այս նկա­րագ­րով մեր­ձի­մաստ է Աս­տու­ծոյ գա­ղա­փա­րին, քա­նի որ Ան ալ հա­մա­տա­րած է՝ անս­կիզբ ու ան­վերջ՝ ան­հուն եւ ան­սահ­մա՛ն։

Այս պատ­ճա­ռով է, որ Աս­տուած Լո՛յս է եւ դար­ձեալ, այս պատ­ճա­ռով Յի­սուս կ՚ը­սէ. «Ես որ­պէս լոյս ե­կայ աշ­խարհ, որ­պէս­զի ով որ ին­ծի հա­ւա­տայ, խա­ւա­րի մէջ չմնայ» (ՅՈՎՀ. ԺԲ 46)։­

Ար­դա­րեւ, լոյ­սը ճշմար­տու­թեան ճամ­բան է, որ մարդս կ՚ա­ռաջ­նոր­դէ յա­ւի­տե­նա­կան կեան­քի։

Բայց հա­կա­ռակ լոյ­սին այս փրկա­րար եւ կեն­սա­տու բնու­թեան, մար­դիկ, դժբախ­տա­բար ընտ­րե­ցին խա­ւա­րը, հո­գե­կան մթու­թիւ­նը։ Խա­ւա­րին մռայլ նկա­րա­գի­րը, ա­մէն ինչ քօ­ղար­կող, ծած­կող բնու­թիւ­նը հրա­պու­րեց մար­դը, ա­նոր խա­բէա­կան եւ դրդիչ, ա­ռինք­նող յատ­կու­թիւ­նը մո­լո­րե­ցուց մար­դը եւ ան տա­րուե­ցաւ ա­նոր կեղծ հմայ­քէն, հե­տե­ւե­ցաւ մու­թին ու խա­ւա­րին, որ ծած­կեց իր բո­լոր չար գոր­ծե­րը, ան­հա­ւա­տա­րիմ եւ անհ­նա­զանդ վար­մուն­քը եւ պար­տուե­ցաւ չա­րէն, մե­ղան­չեց, մո­լո­րե­ցաւ՝ ճշմար­տու­թեան եւ խղճի դէմ գոր­ծեց, ա­նի­րաւ ու ա­նար­դար՝ գե­րին դար­ձաւ խա­ւա­րին։ Խա­ւա­րը, իր խա­բէա­կան եւ կեղծ ըն­թաց­քով, մար­դուն ա­նի­րաւ եւ ա­նար­դար կեան­քը քա­ջա­լե­րեց, խրա­խու­սեց եւ վստա­հու­թիւն ու հա­մար­ձա­կու­թիւն ներշն­չեց ա­նոր, որ­պէս­զի ա՛լ ա­ւե­լի մխրճուի մեղ­քի ցե­խին մէջ։ Եւ մարդ հե­ռա­ցաւ ճշմար­տու­թեան, ար­դա­րու­թեան, բա­րու­թեան վա­յելք­նե­րը վա­յե­լե­լու եր­ջան­կու­թե­նէն, ո­րոնք կը փայ­լէին լոյ­սին մէջ՝ լոյ­սին հետ…։

Ար­դա­րեւ, լոյ­սին ար­ձա­կած ճա­ռա­գայթ­նե­րուն ա­մէն մէ­կը ցոլ­քեր են ճշմար­տու­թեան, ար­դա­րու­թեան, ո­ղոր­մու­թեան, հա­ւա­տար­մու­թեան եւ ա­մէն ա­ռա­քի­նու­թեան՝ որ մարդս կ՚ազ­նուաց­նէ եւ կ՚ար­ժա­նաց­նէ իր կո­չու­մին։ Լոյ­սին մէ­ջէն է որ մարդ կ՚անդ­րա­դառ­նայ իր էու­թեան, կը զգայ, թէ ինք Իր Ա­րար­չին՝ Աս­տու­ծոյ պատ­կե­րով եւ Ա­նոր նմա­նու­թեամբ ստեղ­ծուած է, բայց մու­թին ու խա­ւա­րին մէջ կա­րե­լի չէ տես­նել ո՛չ պատ­կեր եւ ոչ իսկ ո­րե­ւէ նմա­նու­թիւն, քա­նի որ մութն ու խա­ւա­րը կը ծած­կէ ա­մէն գե­ղեց­կու­թիւն, ա­մէն ճշմար­տու­թիւն եւ բա­րու­թիւն։

Ազ­նիւ հո­գին միշտ կը փնտռէ լոյ­սը, ան տե­ւա­պէս կը ձգտի լոյ­սին, կը հե­տամ­տի լոյ­սին, քա­նի որ գի­տէ, թէ իր փրկու­թիւ­նը լոյսն է եւ լոյ­սէն կը ճա­ռա­գայ­թէ ա­մէն բա­րու­թիւն։ Եւ մարդ լոյ­սին մէջ է որ կ՚անդ­րա­դառ­նայ իր իս­կու­թեան, իր ար­ժա­նի­քին եւ իր աս­տուա­ծա­տուր ա­ռա­քի­նու­թիւն­նե­րուն։ Մարդ լոյ­սին մէջ՝ լու­սա­ւո­րուած հո­գիով կրնայ կա­տա­րել բա­րի, աս­տուա­ծա­հա­ճոյ գոր­ծեր, մարդ միայն լոյ­սին մէջ կրնայ իր աս­տուա­ծան­մա­նու­թիւ­նը տես­նել եւ վա­յե­լել։ Լոյ­սին մէջ միայն կա­րե­լի է յստակ եւ պայ­ծառ կեր­պով տես­նել ճշմար­տու­թիւ­նը։

Իսկ մու­թին ու խա­ւա­րին մէջ կայ չար սրտին մաղ­ձը, նիւ­թին մտեր­մու­թեան մէջ ապ­րող ըն­չա­քաղց հո­գիին ժան­գը, նեն­գամ­տու­թիւ­նը, ա­տե­լու­թիւ­նը, չա­րա­խօ­սու­թիւ­նը, չա­րամ­տու­թիւ­նը եւ չա­րա­գոր­ծու­թիւ­նը՝ ծած­կուած, քօ­ղար­կուած, կար­ծե­լով թէ հե­ռու պի­տի մնան ա­նոնք մարդ­կա­յին աչ­քէ, ա­ռանց մտա­ծե­լու, թէ՝ «Չկայ ծա­ծուկ բան որ չյայտ­նուի եւ կամ գաղտ­նի բան որ չգիտ­ցուի…» (ՄԱՏԹ. Ժ 26)։ Եւ այն ա­մէն չա­րա­գոր­ծու­թիւն որ կը կա­տա­րուի մու­թին մէջ, ան­պայ­մա՛ն կը յայ­տա­րա­րուի լոյ­սին մէջ։

Ուս­տի լոյ­սը ա­մէն ինչ կը բա­ցա­յայ­տէ եւ այդ իսկ պատ­ճա­ռով է որ չա­րա­միտ մար­դիկ կ՚ա­տեն լոյ­սը եւ կը նա­խընտ­րեն խա­ւա­րը՝ խա­ւա­րին մու­թին մէջ ծած­կե­լու հա­մար ի­րենց չար գոր­ծե­րը։ Մինչ­դեռ մու­թին մէջ ը­սուած­նե­րը՝ լոյ­սին մէջ կը տա­րա­ծուին, ա­ռանձ­նու­թեան մէջ խօ­սուած­նե­րը՝ բարձ­րա­ձայն կը քա­րո­զուին։

Մու­թը այն­քան ալ զօ­րա­ւոր չէ, քա­նի որ լոյ­սի ա­մե­նա­փոքր նշոյ­լով մը, լուց­կիի կայ­ծով մը ան­մի­ջա­պէս կը փա­րա­տի, կը ցրուի եւ իր տե­ղը կը փո­խան­ցէ լոյ­սին։ Մու­թը կը լու­սա­ւո­րուի ան­մի­ջա­պէս, բայց լոյ­սը խա­փա­նել, դադ­րեց­նել նոյն­քան դիւ­րին չէ, քա­նի որ լոյ­սը ա­ւե­լի զօ­րա­ւո՛ր է քան մու­թը, խա­ւա­րը։ Եւ Աս­տուած, ստեղ­ծա­գոր­ծու­թեան ծրագ­րին սկսաւ ը­սե­լով. «Լոյս ըլ­լայ» եւ լոյս ե­ղաւ, ինչ­պէս կը վկա­յէ Սուրբ Գիր­քը. (ԾՆՆԴ. Ա 3) եւ Աս­տուած տե­սաւ որ «լոյ­սը բա­րի է եւ Աս­տուած լոյ­սը խա­ւա­րէն զա­տեց (ԾՆՆԴ. Ա 4)։ Ու­րեմն ա­մէն բա­նի սկիզ­բը լո՛յսն է, ա­մէն ինչ լոյ­սով կը սկսի եւ կեան­քը «կեանք» կ՚ըլ­լայ երբ լոյս կայ, լու­սա­ւո­րուած է ա­մէն ինչ եւ զա­տուած՝ խա­ւա­րէն։ Հոն ուր խա­ւար կայ, հոն կեան­քը կը կորսնց­նէ իր էու­թիւ­նը եւ յատ­կու­թիւ­նը։ Կեան­քը լո՛յս է, եւ փո­խա­դար­ձա­բար՝ լոյ­սը կեա՛նք է, կեան­քին ակն ու աղ­բիւ­րը, քա­նի որ լոյ­սէն կը բխի կեան­քը, լոյ­սով կը սկսի ա­մէն կեն­դա­նու­թիւն։ Եւ լոյ­սով ե­ղաւ ա­րար­չա­գոր­ծու­թեան «ա­ռա­ջին օր»ը (ԾՆՆԴ. Ա 5)։­

Երբ կը խօ­սինք ու կը խորհր­դա­ծենք լոյ­սին ու խա­ւա­րի մա­սին, պէտք է նկա­տի ու­նե­նանք, որ ա­մե­նէն վտան­գա­ւոր խա­ւա­րը՝ հո­գիի եւ մտքի խա­ւարն է. պայ­ծառ եւ յստակ չի կրնար ըլ­լալ՝ ա­նոնց սիրտն ու միտ­քը՝ ո­րոնք հո­գե­պէս եւ մտա­պէս թա­ղուած են մութ խա­ւա­րի մը մէջ։ Եւ այդ խա­ւար հո­գի­նե­րը եւ միտ­քե­րը լու­սա­ւո­րել շատ ա­ւե­լի՛ դժուար է, քան նիւ­թա­կան աշ­խար­հի խա­ւա­րը՝ որ հա­զիւ կայ­ծով մը կա­րե­լի կ՚ըլ­լայ փա­րա­տել եւ լու­սա­ւո­րել։ Եւ ա­ւե­լոր­դա­պաշ­տու­թիւ­նը, նա­խա­պա­շա­րու­մը եւ կան­խա­կա­լու­թիւ­նը «խա­ւա՛ր» կը ստեղ­ծեն հո­գիի եւ մտքի մէջ…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Յու­նուար 12, 2017, Իս­թան­պուլ