ՏՆՏԵՍԻ ԿԻՐԱԿԻՆ

Մեծ պահ­քի կի­րա­կի­նե­րուն չոր­րոր­դը կը կո­չուի «Տնտե­սի Կի­րա­կի», իր պատ­մու­թեան ընդ­հա­նուր բո­վան­դա­կու­թեան պատ­ճա­ռով։ Այս պատ­մու­թեան մէջ կը պատ­մուի՝ մար­դու մը խո­րա­գի­տու­թիւ­նը կամ հնա­րամ­տու­թիւ­նը։ Հար­ցը սա է՝ երբ աշ­խար­հա­յին մար­դիկ այս­պի­սի հնարք­ներ կը ստեղ­ծեն եւ կեան­քի մէջ «յա­ջո­ղու­թիւն» ձեռք կը ձգեն, «լոյ­սի որ­դի­ներ», այ­սինքն երկ­նա­յին­ներ ալ պէ՛տք է հնա­րա­միտ ըլ­լան, որ­պէս­զի հո­գե­ւոր կեան­քի մէջ կա­տա­րեալ ըլ­լան։

Կեան­քը տնտե­սել, այ­սինքն տրուած շնորհ­նե­րը լաւ գոր­ծա­ծել պէտք է եւ ա­մէն մարդ իր կար­գին յատ­կու­թիւն­ներ ու­նի, ո­րը պէտք է լաւ տնտե­սէ, օգ­տա­գոր­ծէ, որ­պէս­զի իր բա­րի նպա­տա­կին հաս­նի։

Աշ­խար­հա­յին­նե­րու հնա­րամ­տու­թիւ­նը օ­րի­նակ մըն է լաւ տնտե­սու­թեան, լաւ օգ­տա­գոր­ծու­թեան ա­ռիթ­նե­րը։

Ա­ռա­կը լաւ հասկ­նա­լու՝ տրուած օ­րի­նա­կէն կա­րե­նալ օգ­տուե­լու հա­մար, պէտք է նախ նկա­տի ու­նե­նալ՝ թէ «լոյ­սի որ­դի»նե­րը ա­նոնք են՝ որ ճշմա­րիտ լոյ­սով՝ Յի­սուս Քրիս­տո­սով լու­սա­ւո­րուած են։ Ճշմա­րիտ լոյ­սով լու­սա­ւո­րուած ըլ­լալ կը նշա­նա­կէ՝ ի­րենց կեան­քը ըստ Յի­սուս Քրիս­տո­սի կա­նո­նա­ւո­րել եւ կար­գա­ւո­րել, Ա­նոր հա­մա­ձայն ապ­րիլ, կեանք վա­րել եւ հրա­ժա­րիլ ա­մէն տե­սակ մո­լու­թե­նէ, չար գոր­ծե­րէ։ Բա­րու­թեան ճամ­բան ընտ­րել, կը նշա­նա­կէ «լոյ­սի որ­դի» ըլ­լալ։ Ան­շուշտ ա­սի­կա, դժբախ­տա­բար կրնայ «միամ­տու­թիւն», «պար­զամ­տու­թիւն» հա­մա­րուիլ «աշ­խար­հի որ­դի»նե­րու կող­մէ։ Չէ՞ որ կեան­քի մէջ երբ մէ­կը ի­րա­պէս «բա­րի» է, քիչ մը «միա­միտ» կը հա­մա­րուի ընդ­հան­րա­պէս։ Ուս­տի կեան­քի մէջ մարդ քիչ մը խո­րա­մանկ, քիչ մը հնա­րա­գէտ ըլ­լա­լու, մէկ խօս­քով՝ «աչ­քը բաց» վա­րուե­լու է, կ՚ը­սեն ա­նոնք՝ որ կեան­քը միայն «պայ­քար» մը կ՚ըն­դու­նին։

Ո­րոշ չա­փով ի­րա­ւա­ցի կա­րե­լի է նկա­տել այդ­պէս մտա­ծող­նե­րը, քա­նի որ ա­մէն պայ­քա­րէ միշտ ուղ­ղամ­տու­թեամբ կա­րե­լի չէ յաղ­թա­կան ել­լել, պէտք է խո­րա­մանկ ըլ­լալ, չա­փել, կշռել ու­ժե­րը եւ ըստ այնմ շար­ժիլ։ Եւ այս գոր­ծըն­թաց­ը, իր ընդ­հա­նուր ա­ռու­մով կը կո­չուի «տնտե­սե՛լ»։ Մարդ որ­քան լաւ տնտե­սէ կեան­քը, այն­քան շատ կը հաս­նի իր նպա­տա­կին։

Հո­գե­ւոր կեան­քի մէջ ալ նոյնն է պա­րա­գան։

Հո­գե­ւոր-երկ­նա­յին կեանքն ալ մարդ պէտք է լաւ տնտե­սէ, լաւ վա­րէ, այն­պէս որ կա­րե­նայ օգ­տա­կա­րը վնա­սա­կա­րէն, բա­րին չա­րէն, գե­ղե­ցի­կը տգե­ղէն զա­տել, ո­րո­շել եւ ըստ այնմ կշռել կեան­քը, վա­րել կեան­քի պայ­քա­րը։ Եւ ե­թէ կեան­քը «կռիւ» մըն է, ա­պա ու­րեմն պէ՛տք է ու­ժե­րը լաւ օգ­տա­գոր­ծել, այ­սինքն չա­փա­ւոր տնտե­սել, հա­ւա­սա­րակշ­ռե՛լ։

Եւ երբ «լոյ­սի որ­դի»ներ Յի­սու­սի ճշմա­րիտ լոյ­սը ըն­դու­նող­ներ, ա­նով լու­սա­ւո­րուող­ներ են, «աշ­խար­հի որ­դի»ներն ալ, ընդ­հա­կա­ռա­կը, կը նա­խընտ­րեն խա­ւա­րը, ա­սոր հա­մար կը նա­խընտ­րեն կեան­քի վա­յելք­ներ ձեռք ձգել, ի­րենց կեան­քը ըստ վա­յելք­նե­րու վա­րել ու ապ­րիլ։

Ա­ւե­տա­րա­նի պատ­մու­թեան մէջ՝ ա­նի­րաւ, խար­դախ տնտես մը՝ որ կը ներ­կա­յաց­նէ «աշ­խար­հի որ­դի»ն, զա­նա­զան հնա­րամ­տու­թիւն­նե­րով կը խա­բէ իր տէ­րը։ Տէ­րը կ՚անդ­րա­դառ­նայ եւ զայն կը հե­ռաց­նէ իր պաշ­տօ­նէն։

Բայց տնտե­սը կը շա­րու­նա­կէ իր խար­դա­խու­թիւն­նե­րը, տե­ղե­կա­նա­լով որ պի­տի զրկուի իր դիր­քէն, խո­րա­գէտ կը գտնուի, կը սկսի ճա­րեր ու ճամ­բա­ներ, մի­ջոց­ներ խոր­հիլ իր ա­պա­գան ա­պա­հո­վու­թեան տակ առ­նե­լու հա­մար եւ ա­ռիթ­ներ կը ստեղ­ծէ։ Եւ ան կը գտնէ մի­ջոց մը. կը սկսի գոր­ծադ­րել իր «ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւ­նը»՝ մ­տա­ծու­մէ գործ­նա­կա­նի վե­րա­ծե­լով զայն։

Եւ ի­րեն մեղ­սա­կից-գոր­ծա­կից կը դարձ­նէ իր տի­րոջ պար­տա­կան­նե­րը՝ զեղ­չե­լով ա­նոնց պար­տա­մուր­հակ­նե­րու մէջ ար­ձա­նագ­րուած գու­մար­նե­րը՝ շա­հե­լու հա­մար ա­նոնց իբր թէ «բա­րե­կա­մու­թիւն»ը՝ շա­հա­գոր­ծե­լու հա­մար ա­նոնք։ Երկ­կող­մա­նի այս յան­ցան­քը ե­րե­ւու­թա­պէս կը գո­հաց­նէ թէ՛ ա­նի­րաւ տնտե­սը եւ թէ՛ պար­տա­կան­նե­րը։ Այս­պէս, ա­նի­րաւ տնտե­սը ա­պա­հո­ված կ՚ըլ­լայ իր ա­պա­գան, քա­նի որ ան այ­լեւս ա­նարգ է եւ ա­նաշ­խատ եւ դա­սա­լիք մը։

Ա­ռա­ջին ակ­նար­կով եւ ընդ­հան­րա­պէս սխալ եւ ա­նըն­դու­նե­լի է ա­նի­րաւ տնտե­սին ա­րար­քը, քա­նի որ խար­դա­խու­թեան եւ խա­բէու­թեան վրայ հիմ­նուած «սուտ» մըն է ը­րա­ծը։

Բայց ըն­դու­նե­լու­թիւն կը գտնէ ա­րար­քը եւ Տէ­րը կը գո­վէ ա­նի­րաւ բայց նաեւ «ի­մաս­տուն» ծա­ռա­յին գոր­ծե­լա­կեր­պը։

Ա­հա­ւա­սիկ, հոս կը տես­նենք բա­ցա­սա­կան-գէշ օ­րի­նա­կի մը «լաւ օ­րի­նակ» ըլ­լա­լու ե­րե­ւոյ­թը, հա­կա­ռակ որ ո­մանք կը պնդեն, թէ գէշ օ­րի­նա­կը՝ «օ­րի­նակ» չի կրնար ըլ­լալ։ Ա­ւե­տա­րա­նա­կան այս ի­րա­դար­ձու­թիւ­նը եւ Յի­սուս Քրիս­տո­սի եզ­րա­կա­ցու­թիւ­նը մե­զի ցոյց կու տայ, թէ եր­բեմն «գէշ օ­րի­նակ»ներ ալ կրնան «լաւ օ­րի­նակ» ըլ­լալ, բաւ է որ մարդ ան­կէ կա­րե­նայ դաս քա­ղել եւ օգ­տուիլ։ Զոր օ­րի­նակ, տղու մը ծոյլ մարդ մը ցոյց տա­լով՝ կա­րե­լի է լաւ օ­րի­նակ մը տալ, թէ՝ երբ ծոյլ ըլ­լայ տղան, այդ ծոյլ մար­դուն կը նմա­նի՝ ա­նօ­գուտ, ա­մուլ, ա­նաշ­խատ եւ որ շատ բա­նե­րու կա­րօ­տին մէջ անն­պա­տակ կ՚ապ­րի եւ ա­նի­մաստ կեանք մը կը վա­րէ, ե­թէ կա­րե­լի է այդ ապ­րա­ծին «կեանք» ը­սել…։

Ու­րեմն, ա­նի­րաւ եւ խար­դախ տնտե­սին ը­րածն ալ պէտք է օ­րի­նակ ըլ­լայ հո­գե­ւոր կեան­քը ա­ճեց­նե­լու, ա­պա­հո­վե­լու, տե­ւա­կա­նաց­նե­լու հա­մար. մարդ մի­ջոց­ներ պէտք է ո­րո­նէ հո­գին ա­ւե­լի եւս ազ­նուաց­նե­լու, հո­գե­ւոր կեան­քը զար­գաց­նե­լու, ճո­խաց­նե­լու հա­մար։ Խո­րա­մանկ ըլ­լալ ան­պայ­ման գէշ ըլ­լալ չի նշա­նա­կեր, ար­դար նպա­տա­կի մը հաս­նե­լու հա­մար մարդ կրնայ ի­րա­ւա­ցի մի­ջոց­ներ փնտռել եւ կա­տա­րե­լա­գոր­ծուիլ, կա­տա­րե­լա­գոր­ծել իր ըն­թաց­քը։

Ար­դա­րեւ, հոս նրբե­րան­գի մը ու­շադ­րու­թիւն պէտք է ը­նել՝ «գէշ օ­րի­նակ»ը նոյն ձե­ւով եւ բնու­թեամբ ո՛չ թէ ըն­դօ­րի­նա­կել, այլ՝ «գէշ օ­րի­նակ»էն օգ­տա­կար, նպաս­տա­ւոր, լաւ դա­սեր քա­ղել եւ օգ­տա­գոր­ծե՛լն է կա­րե­ւո­րը, թէ ոչ՝ Յի­սուս ալ եր­բեք չ՚ը­սեր լոյ­սի որ­դի­նե­րուն աշ­խար­հի որ­դի­նե­րուն նման ե­ղէ՛ք, այ­լա­պէս չա­րը՝ բա­րիէն, գէ­շը՝ լա­ւէն, վնա­սա­կա­րը՝ օգ­տա­կա­րէն զա­նա­զա­նել կա­րե­լի չ՚ըլ­լար եւ մարդ հա­կադ­րու­թիւն­նե­րու մէջ ա­նո­րոշ կեանք մը կ՚ապ­րի։

Ար­դէն կեան­քի մէջ հա­կա­դիր ար­ժէք­նե­րը ի­րար­մէ զա­նա­զա­նե­լու, կա­րե­նալ ո­րո­շե­լու չա­փով մարդ կրնայ կա­տա­րեալ ըլ­լալ, հաս­նիլ իր նպա­տա­կին։

Յի­սուս չ՚ը­սեր՝ խո­րա­գէտ ըլ­լալ ստա­խօ­սու­թեան մէջ, խա­բէու­թեան մէջ, այլ՝ նոյն­քան խո­րա­գէտ՝ ճշմար­տու­թեան մէջ։ Ո՛չ թէ խո­րա­գէտ՝ ան­հա­ւա­տար­մու­թեան մէջ, այլ՝ հա­ւատ­քի, հա­ւա­տար­մու­թեան եւ պար­տա­ճա­նա­չու­թեան մէջ, ո՛չ թէ ա­նի­րա­ւու­թեան, այլ՝ ի­րա­ւա­վա­րու­թեան, ի­րա­ւունք հաս­տա­տե­լու մէ՛ջ։

Այս ի­մաս­տով, կեան­քը ա­ւե­լի՛ դիւ­րա­տար եւ ա­մէն ինչ շատ ա­ւե­լի լաւ կ՚ըն­թա­նար, երբ «լոյ­սի որ­դի­ներ» աշ­խար­հի որ­դի­նե­րու նման ե­ռանդ, հաս­տա­տա­կա­մու­թիւն, հաս­տա­տամ­տու­թիւն եւ խո­րա­գի­տու­թիւն ու­նե­նա­յին եւ մա­նա­ւանդ գոր­ծադ­րէին այդ յատ­կու­թիւն­նե­րը։ Ուս­տի ա­նաշ­խատ, ան­գործ բա­րին ո­րե­ւէ ար­ժէք չ՚ու­նե­նար, «բա­րի» չ՚ա­նուա­նուիր այդ որ չար չէ, չէ­զոք կամ մի­ջակ է, այլ «բա­րի՛» է իս­կա­պէս այն՝ որ բա­րիք կը գոր­ծէ, օգ­տա­կար է իր շուր­ջին, իր մի­ջա­վայ­րին։ Ամ­լու­թիւ­նը, ա­նաշ­խա­տու­թիւ­նը օ­գու­տէ ա­ւե­լի վնա՛ս կը պատ­ճա­ռէ մար­դուն՝ թէ՛ ան­հա­տա­պէս եւ թէ՛ հա­ւա­քա­կան կեան­քի մէջ…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարտ 13, 2017, Իս­թան­պուլ