ԻՄԱՍՏԱԼԻՑ ԱՆԱԿՆԿԱ՛Լ ՄԸ

Ա­ռա­ւօտ կա­նուխ բա­ցի հա­ցի պա­հա­րա­նը՝ տե­սայ որ հոն, հա­ցին քով, կայ ե­րեք հատ, հո­գե­ւոր նիւ­թեր պա­րու­նա­կող գիրք։ Օրս հա­ճե­լի՜ ա­նակն­կա­լով մըն էր սկսած։ Պահ մը շուա­րած՝ դի­տե­ցի այդ հրա­շա­լի՜ տե­սա­րա­նը. «հաց» եւ «գի՛րք»։ Եւ ան­մի­ջա­պէս յի­շե­ցի Յի­սու­սի խօս­քը. «Մարդ միայն հա­ցով չ՚ապ­րիր, այլ բո­լոր այն խօս­քե­րով, որ Աս­տուած խօ­սած է» (ՄԱՏԹ. Դ 4)։ Օ­րէն­քի գիր­քէն մէջ­բե­րում մըն էր այս խօս­քը, որ մարդ­կա­յին մա­նա­ւանդ հո­գե­ւոր կեան­քի հա­մար անհ­րա­ժեշտ ու­ղե­ցոյց մը, պատ­գա՛մ մըն է։ Այն՝ որ կը յի­շեց­նէ, թէ՝ մար­մին չէ՛ միայն մարդ, այլ նաեւ՝ հո­գի եւ մի՛տք։

Այդ հա­ճե­լի եւ ի­մաս­տա­լից ա­նակն­կա­լով զիս շուա­րու­մի մատ­նող եւ ան­շուշտ ու­րա­խաց­նո­ղը՝ սի­րե­լի Ա­նէթն էր։ Կրկնա­պա­տիկ ու­րա­խու­թիւն պատ­ճա­ռեց ին­ծի Ա­նէ­թին ա­նակն­կա­լը, քա­նի որ ե­րեք հո­գե­ւոր պա­րու­նա­կու­թեամբ գիր­քեր նուի­րած էր եւ մա­նա­ւանդ հո­գե­ւոր, հա­ճե­լի եւ ի­մաս­տա­լից կերպ մը գոր­ծա­ծած էր, ցոյց տա­լով իր ի­մաս­տու­թիւ­նը եւ հմտու­թիւ­նը։ Ա­նակն­կալ ը­նել, ար­դա­րեւ, որ­քան նրբա­միտ, նո՛յն­քան ալ հմուտ մար­դու գործ է։ Ա­նակն­կա­լը պէտք է խոր­հուրդ մը, ի­մաստ մը ու­նե­նայ, այ­լա­պէս ո՛չ թէ օ­գուտ, այլ վնաս կը պատ­ճա­ռէ, ինչ­պէս ա­մէն ա­նի­մաստ եւ անն­պա­տակ ա­ռա­ջադ­րու­թիւն եւ գործ։

Ի­մաս­տու­թիւն եւ հմտու­թիւն՝ ա­հա­ւա­սիկ այս բա­րե­մաս­նու­թիւն­ներն են որ մարդս կը բարձ­րաց­նեն իր կո­չու­մին մէջ, ա­ռա­քի­նի եւ ազ­նիւ մարդ կ՚ը­նեն եւ կը տա­նին դէ­պի կա­տա­րե­լու­թիւն։

Ուս­տի, մարդ երբ կը խոր­հի, երբ կը խօ­սի, եւ մա­նա­ւանդ երբ կը գոր­ծէ, պէտք է որ իր մտա­ծում­նե­րուն, խօս­քին եւ գոր­ծին մէջ ի­մաստ մը, բա­նա­ւոր նպա­տակ մը ըլ­լայ։ Ուս­տի գործ մը կա­տա­րած ա­տեն «բան մը ը­սէ, խոր­հուրդ մը փո­խան­ցէ», թէ ո՛չ խօս­քը եւ գոր­ծը ժա­մա­նա­կի վատ­նում մը կ՚ըլ­լայ միայն։

Ա­հա­ւա­սի՛կ, սի­րե­լի Ա­նէ­թը, իր այս հա­ճե­լի եւ ի­մաս­տա­լից ա­նակն­կա­լով, խո­հա­կան շըր-ջա­հա­յե­ցու­թեամբ ա­ռիթ ըն­ծա­յեց մե­զի ան­գամ մը եւս անդ­րա­դառ­նա­լու եւ խորհր­դա­ծե­լու մար­մի­նի եւ հո­գիի մա­սին, նիւ­թա­կա­նի եւ ան­նիւ­թա­կա­նի, մարմ­նա­կան եւ ֆի­զի­քա­կան ար­ժէք­նե­րու ա­ռըն­թեր՝ հո­գե­ւոր եւ մտա­ւոր ար­ժէք­նե­րու անհ­րա­ժեշտ մաս­նակ­ցու­թեան մա­սին՝ մար­դուս կա­տա­րե­լա­գործ­ման եւ եր­ջան­կու­թեան նկատ­մամբ։

Ար­դա­րեւ, մարդ երբ կ՚ու­զէ, եւ ան­շո՛ւշտ որ կ՚ու­զէ, կա­տա­րեալ ըլ­լալ, եր­ջա­նիկ ըլ­լալ՝ պէտք է որ ըն­դու­նի, թէ ինք միայն «մար­մին» չէ՛, այլ՝ մար­մին ե՛ւ հո­գի ե՛ւ մի՛տք։ Ա­հա­ւա­սիկ հո՛ս է կա­րե­ւո­րու­թիւ­նը Օ­րէն­քի խօս­քին, թէ՝ մարդ միայն հա­ցով չէ՛ որ կ՚ապ­րի, այլ Աս­տու­ծոյ խօս­քով նաեւ։

Գա­լով ա­նակն­կա­լին։ Ը­սինք, որ ա­նակն­կալ­նե­րը պէտք է սկզբնա­կան, իւ­րա­յա­տուկ մտա­ծու­մի մը ար­դիւնք ըլ­լան եւ ի­մաստ ու նպա­տակ ու­նե­նան։

Ար­դա­րեւ բա­նա­կա­նու­թեան պա­հանջքն է՝ բա­նա­ւոր ըլ­լալ եւ խու­սա­փիլ ա­մէն տե­սակ ա­նի­մաս­տու­թե­նէ եւ անտ­րա­մա­բան ա­րարք­նե­րէ։ Եւ ի­րա­պէ՛ս խոր­հի­լը՝ դա­տե­լը եւ ո­րո­շե­լը բա­նա­ւոր էա­կին՝ մար­դուն տրուած շնորհ մըն է, եւ ան պէտք է, պար­տա­ւոր է օգ­տա­գոր­ծել այդ բա­րե­մաս­նու­թիւն­նե­րը ի նպաստ մարդ­կու­թեան։

Մար­դուն հա­մար ի՜նչ ար­ժէք կը ներ­կա­յաց­նէ յա­ջո­ղու­թիւն, յաղ­թա­նակ եւ եր­ջան­կու­թիւն, երբ այդ հո­գե­վի­ճակ­նե­րը չի բաժ­ներ իր նման­նե­րուն հետ՝ իր շուր­ջին­նե­րուն եւ մեր­ձա­ւոր­նե­րուն հետ։ Ի՜նչ կ՚ար­ժէ եր­ջա­նիկ ըլ­լալ, եւ շուր­ջը ո՛չ մէ­կը ու­նե­նալ, ի՜նչ կ՚ար­ժէ յա­ջող ըլ­լալ եւ մի­նակ մնալ բազ­մու­թեան մէջ։ Յաղ­թա­կան ըլ­լալ եւ այդ պար­ծան­քը յայտ­նե­լու հա­մար իր շուր­ջը ո՛չ մէ­կը ու­նե­նալ։ Ուս­տի ա­մէն զգա­ցում, ա­մէն մտա­ծում եւ գի­տու­թիւն՝ ար­ժէք կը ստա­նան տա­րա­ծուե­լով՝ բաժ­նե­կից ը­նե­լով ու­րիշ­նե­րը ա­նոնց։

Երբ, զոր օ­րի­նակ, յա­ջո­ղու­թեան մա­սին կը խօ­սինք, կը մտա­բե­րենք ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րու մէկ խօս­քը, որ կ՚ը­սէ. «Ե­թէ կեան­քի մէջ յա­ջո­ղիլ, ե­րե­ւե­լի մէ­կը ըլ­լալ կ՚ու­զես. նա­խա­պէս ո՛չ մէ­կուն ը­րած մէկ գոր­ծը ը­րէ՝ սկզբնա­կան, տա­րա­խոհ, ինք­նա­տիպ ար­տադ­րու­թիւն մը, գործ մը կա­տա­րէ, իսկ ե­թէ չես կրնար սկզբնա­կան, ան­նա­խըն­թաց կամ անն­ման գործ մը ը­նել՝ սո­վո­րա­կան գործ մը ը­րէ, բայց լա­ւա­գո՛յ­նը ը­րէ»։ Ու­րեմն, սի­րե­լի՜ բա­րե­կամ­ներ, մարդ գործ մը կա­տա­րած ա­տեն, պէտք է այդ գոր­ծին խառ­նէ, գոր­ծին բա­ղադ­րէ իր սե­փա­կան հմտու­թիւ­նը, ի­մաս­տու­թիւ­նը, այ­լա­պէս ա­նի­կա պարզ, սո­վո­րա­կան գործ մը կա­տա­րած պի­տի ըլ­լայ եւ ա­ռա­ւե­լու­թիւն մը պի­տի չու­նե­նայ ու­րիշ­նե­րէն։

Մարդ ըն­դօ­րի­նա­կե­լով եւ կրկնե­լով կամ կապ­կե­լով նա­խորդ­նե­րը եւ նա­խըն­թաց ա­րարք­նե­րը չի՛ կրնար կա­տա­րեալ յա­ջո­ղու­թեան մը հաս­նիլ, բայց միայն՝ տեղ­քայլ, այ­սինքն՝ չյա­ռա­ջա­ցող քայ­լա­փոխ­ներ կ՚ը­նէ, ինչ որ ամ­լա­ցում է՝ ան­շար­ժու­թիւն եւ լճա­ցո՛ւմ։ Մինչ­դեռ մարդ­կա­յին միտ­քը եւ հո­գին պատ­րաստ են միշտ նո­րը, միշտ ան­նա­խըն­թա­ցը ար­տադ­րե­լու, քա­նի որ մարդ­կա­յին ե­րե­ւա­կա­յու­թիւ­նը եւ ա­նոր ան­մի­ջա­կան գոր­ծա­կի­ցը՝ բա­նա­կա­նու­թիւ­նը սահ­ման չու­նի՛ն։

Մարդ պէ՛տք է իր բա­նա­կա­նու­թեան պա­հանջ­նե­րուն հա­մե­մատ շար­ժի. միշտ նո­րո­գ-ւի, նոր բան ար­տադ­րէ՝ խոր­հի եւ գոր­ծէ, բա­նա­կա­նու­թեան շնորհ­նե­րէն օգ­տուի եւ միշտ «նոր»ին հե­տա­մուտ ըլ­լայ։ Այ­լա­պէս մար­դուն կո­չու­մը ինչ­պէ՞ս կա­րե­լի կ՚ըլ­լայ ի­րա­կա­նաց­նել։ Մարդ, ինչ­պէ՞ս կրնայ հա­ւա­տա­րիմ մնալ իր բարձ­րա­գոյն եւ բնա­տուր կո­չու­մին՝ թէ պէ՛տք է միշտ յա­ռա­ջա­դէմ ըլ­լայ, միշտ պէ՛տք է ձգտի լոյ­սին, ա­ւե­լի լոյ­սին, ինչ­պէս ը­սաւ ի­րա­պէս մեծ միտք մը՝ Եո­հան Վոլֆ­կանկ Ֆոն Կէօ­թէ. «Լո՛յս, ա­ւե­լի լոյս…»։­

Ուս­տի մարդ պէտք չէ եր­բեք յու­սա­խա­բու­թեան մատ­նուի, յու­սալ­քուի պա­տա­հա­կան ձա­խո­ղու­թիւն­նե­րու պատ­ճա­ռով՝ յա­րա­տեւ եւ անվ­հատ աշ­խա­տան­քը անհ­րա­ժեշտ պայ­ման­ներն են յա­ջո­ղու­թեան, մա­նա­ւանդ երբ ա­նոնք կը միա­նան ի­մաս­տու­թեան, հմտու­թեան եւ գի­տու­թեան հետ։

Մարդ ձա­խո­ղու­թեան մա­սին կան­խա­կալ ըլ­լա­լու չէ՛. կեան­քը եր­բեք չի կեդ­րո­նա­նար ո­րե­ւէ յա­ջո­ղու­թեան կամ ձա­խո­ղու­թեան վրայ, այ­լա­պէս մարդ պէտք է վստա­հի իր իսկ ու­ժե­րուն, կա­րո­ղու­թեան եւ տա­րո­ղու­թեան, ինչ որ կ՚են­թադ­րէ՝ ինք­նավս­տա­հու­թի՛ւն։ Ո­րե­ւէ ձա­խո­ղու­թիւն պէտք չէ սրտա­բե­կու­թեան պատ­ճառ դառ­նայ։

Ուս­տի, վստա­հիլ եւ գոր­ծադ­րել սե­փա­կան ու­ժե­րը՝ ի­մաս­տու­թիւն, հմտու­թիւն եւ գի­տու­թիւն, եւ ըստ այնմ ըն­թացք տալ կեան­քին, եւ կեան­քի խոր­հուր­դը այս ի­րո­ղու­թեան մէջ է ա­հա­ւա­սիկ։

Եւ կեան­քի մէջ միշտ պատ­րա՛ստ ըլ­լա­լու է ա­նակն­կալ­նե­րու՝ ի­մաս­տա­լից եւ հմտու­թեան ար­դիւնք գե­ղե­ցիկ ա­նակն­կալ­նե­րու…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մա­յիս 13, 2017, Իս­թան­պուլ