ԲԱ­ՒԱ­ԿԱ­ՆՈՒ­ԹԵԱՆ ՄԱ­ՍԻՆ

«Ար­դա­րին քիչ քա­նը ամ­բա­րիշտ­նե­րու ա­ռատ ստա­ցուած­քէն ա­ղէկ է» կ՚ը­սէ Սաղ­մո­սեր­գուն (ՍԱՂՄ. ԼԷ 16)։­

Ար­դա­րեւ «բա­ւա­կա­նա­նալ» ա­ռա­քի­նու­թիւն մըն է՝ որ կ՚ազ­նուաց­նէ մարդս։ Աս­տուած­պաշ­տու­թեան կող­մէ շահ կ՚ա­պա­հո­վէ բա­ւա­կա­նու­թեան զգա­ցու­մը. Իսկ մեծ վնաս­նե­րու ա­ռիթ կ՚ըն­ծա­յէ ան­յա­գու­թիւ­նը, եւ մա­նա­ւանդ՝ ա­գա­հու­թիւ­նը։ Պար­կեշ­տու­թիւն է բա­ւա­կա­նու­թիւ­նը, գրուա­ծով գո­հա­ցո­ղը։ Ա­ւե­լին ու­զել, ա­ռա­տու­թեան ձգտիլ՝ մարդս ի վեր­ջոյ յու­սա­խա­բու­թեան եւ դժբախ­տու­թեան կը տա­նի։ Ան­շուշտ որ մարդ պէտք չէ ա­մուլ եւ ծոյլ ըլ­լայ, պէտք է ջա­նա­սէր եւ աշ­խա­տա­սէր ըլ­լայ, բայց ա­մէն ինչ չա­փա­ւոր եւ իր կա­րե­լիու­թեան սահ­ման­նե­րուն մէջ պէտք է ըլ­լայ։ Մարդ երբ չափն ու սահ­մա­նը կ՚անց­նի, ա­ւե­լին, շատ աե­լին կ՚ու­զէ, ա­նոր հե­տե­ւան­քը յու­սալ­քում է, եւ դժբախ­տու­թիւն։ Ե­ղա­ծով գո­հա­նալ, բա­ւա­կա­նա­նալ մարդս կ՚եր­ջան­կաց­նէ, գո­նէ դժբախտ չ՚ը­ներ։

Կը պատ­մուի, թէ ժա­մա­նա­կին շատ հա­րուստ մարդ մը թէեւ ա­մէն ինչ ու­նէր, բայց եր­ջան­կու­թիւն չու­նէր։

Ի­րեն յանձ­նա­րա­րե­ցին եր­ջա­նիկ մար­դու մը շա­պի­կը հագ­նիլ։ Հա­րուստ մար­դը բո­լոր երկ­րի վրայ չկրցաւ եր­ջա­նիկ մարդ մը գտնել՝ ո­րուն շա­պի­կը հագ­նե­լով եր­ջա­նիկ ըլ­լալ։ Ա­ւե­լի եւս յու­սալ­քուե­ցաւ եւ ա­ւե­լի դժբախտ ե­ղաւ։ Վեր­ջա­պէս ի­րեն լուր բե­րին՝ թէ լե­րան մը գլու­խը իր ու­զա­ծին պէս եր­ջա­նիկ մարդ մը կ՚ապ­րի։ Ան­մի­ջա­պէս մարդ ղրկեց, որ այդ եր­ջա­նիկ մար­դուն շա­պի­կը բե­րեն ի­րեն։ Գա­ցին, ի­րա­պէս շատ եր­ջա­նիկ, ու­րախ-զուարթ, եր­գող մար­դը գտան եւ իր շա­պի­կը ու­զե­ցին։ Մար­դը նոյն զուար­թու­թեամբ պա­տաս­խա­նեց. «Շա­պիկ չու­նիմ, որ ձե­զի տամ»։­

Ապ­շե­ցու­ցիչ էր այս պա­տաս­խա­նը, բայց նաեւ ի­մաս­տա­լից, քա­նի որ ը­սել կ՚ու­զէր, թէ եր­ջան­կու­թեան հա­մար «ու­նե­նալ» պէտք չէ՛…։

Իր չքա­ւո­րու­թեան մէջ եր­ջա­նիկ ըլ­լալ՝ ի­մաս­տուն միտ­քե­րու գործ է, իսկ չքա­ւո­րու­թեամբ դժբախտ զգալ՝ տկար նկա­րագ­րի նշան է։

Մարդ ե­թէ նոյ­նիսկ բան մը չու­նի՝ կեանք մը ու­նի, կեանք մը ապ­րե­լու, ա­յո եր­բեմն նե­ղու­թիւն­ներ, դժուա­րու­թիւն­ներ, տա­ռա­պա­լից պա­հեր կրնայ ու­նե­նալ այդ կեան­քը, ինչ­պէս զրկանք­ներ, ա­նար­դա­րու­թիւն­ներ, ա­նի­րա­ւու­թիւն­ներ կրնայ պա­տա­հիլ այդ կեան­քին մէջ, կո­րուստ­ներ, լքում­ներ կրնայ ըլ­լալ, մարդ կրնայ շատ մը ար­ժէք­նե­րու պա­կա­սը զգալ կեան­քի մէջ, բայց ե­թէ չկորսնց­նէ յոյ­սը, չկորսնց­նէ սէ­րը՝ կեան­քին հան­դէպ, ե­թէ գո­հու­թիւն յայտ­նէ, որ ա­ւե­լի ծանր ի­րո­ղու­թիւն­նե­րէ փրկուած է, ա­հա­ւա­սիկ, այն ա­տեն պատ­րա՛ստ է եր­ջան­կու­թիւ­նը դի­մա­ւո­րե­լու եւ վա­յե­լե­լու զայն մեծ ու­րա­խու­թեամբ։

Բա­ւա­կա­նա­նալ՝ ա­ւե­լին չու­զել, կը կան­խէ դժբախ­տու­թիւ­նը եւ դուռ կը բա­նայ եր­ջան­կու­թեան։

Պօ­ղոս ա­ռա­քեալ ի­րա­ւա­ցիօ­րէն կ՚ը­սէ. «Կրօն­քը շահ մեծ աղ­բիւր է, ա­յո՛, իր ու­նե­ցա­ծով գո­հա­նալ, բա­ւա­րա­րուիլ գիտ­ցո­ղին հա­մար» (Ա. ՏԻ­ՄՈԹ. Զ 6)։

«Սուրբ» ըլ­լա­լու նա­խա­պայ­ման­նե­րէն մին է՝ բա­ւա­կա­նու­թեան զգա­ցու­մը, գո­հա­նա­լու ո­գին լիու­լի ու­նե­նա­լով՝ դի­մադ­րել ա­մէն նե­ղու­թեան եւ չքա­ւո­րու­թեան։

«Բայց իւ­րա­քան­չիւ­րը ի՛նչ վի­ճա­կի մէջ էր երբ Աս­տուած զինք կան­չեց՝ թո՛ղ նոյն վի­ճա­կին մէջ մնայ» (Ա. ԿՈՐՆԹ. Է 20)։Ա­սի­կա մե­զի կը յի­շեց­նէ սա ի­րո­ղու­թիւ­նը՝ թէ երբ մէ­կը դիր­քի մը տի­րա­նայ կամ աս­տի­ճան մը ստա­նայ, պէտք է ա­նով բա­ւա­րա­րուի եւ ան­մի­ջա­պէս ա­ւե­լի վե­րի դիր­քե­րու, ա­ւե­լի մեծ աս­տի­ճան­նե­րու, գո­նէ ո­րոշ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նի մը մէջ, չձգտի։ Մարդ ի­րեն տրուած դիր­քը, ստա­ցած աս­տի­ճա­նը պէտք է գիտ­նայ վա­յե­լել եւ ար­ժա­նի ըլ­լայ իր դիր­քին եւ աս­տի­ճա­նին, եւ յե­տոյ ե­թէ ար­ժա­նի նկա­տուի ա­ւե­լի բարձր դիր­քե­րու կամ ա­ւե­լի մեծ աս­տի­ճան­նե­րու հաս­նե­լու փա­փա­քը ու­նե­նայ։

Եւ ու­րիշ մարդ­կա­յին տկա­րու­թիւն մը, կամ թե­րու­թիւն մը՝ ո­մանք երբ կը տի­րա­նան դիր­քի մը, շատ ան­գամ ի­րենց դիր­քին սահ­ման­նե­րէն շատ ա­ւե­լի ի­րա­ւա­սու­թիւն­ներ գոր­ծա­ծել կը փոր­ձեն եւ ընդ­հա­նարպ­սէ չեն մնար ի­րենց դիր­քին  ի­րա­ւա­սու­թիւն­նե­րու սահ­մա­նին մէջ։ Ու­րիշ­ներ ալ նոյն սխա­լը գոր­ծե­լով՝ ի­րենց աս­տի­ճա­նէն շատ վեր գոր­ծեր կա­տա­րել կ՚ու­զեն, ի­րենք զի­րենք շատ ա­ւե­լի վեր ու բարձր կը կար­ծեն եւ դժբախ­տա­բար կը սխա­լին, եւ կը վնա­սեն հա­սա­րա­կա­կան ներ­դաշ­նա­կու­թեան եւ ի­րենք ալ կը վնա­սուին, վարկ ու յարգ կը կորսնց­նեն։ Ա­նոնք, ա­հա­ւա­սիկ բա­ւա­րա­րու­թեան զգա­ցու­մէն զո՛ւրկ ան­ձեր են։

Չափ ու  կշիռ գիտ­նալ, ի­րա­ւա­սու­թեան սահ­մա­նը լա՛ւ ո­րո­շել, պար­կեշտ, վե­հանձն, ազ­նիւ հո­գի­նե­րու գործ է. ան­յագ ու դժգոհ մար­դիկ, մարդ­կա­յին թե­րու­թիւն­նե­րու եւ տկա­րու­թիւն­նե­րու հո­սանք­նե­րէ տա­րուող, ան­կա­յուն ան­հատ­ներ են՝ ո­րոնց­մէ կը պակ­սի ի­մաս­տու­թիւն, մտա­յին հա­սու­նու­թիւն եւ կա­տա­րե­լու­թեան ա­մէն վա­յելք։

Ինք­զինք ճանչ­նալ՝ իր տե­ղը գիտ­նալ ու­րիշ կա­րե­ւոր ա­ռա­քի­նու­թիւն մըն է, որ քի­չե­րու տրուած է դժբախ­տա­բար։ Շա­տեր, ընդ­հան­րա­պէս «տար­բեր» ըլ­լալ, «ու­րիշ ձեւ»ի տակ ե­րե­ւիլ կը փա­փա­քին, եւ գոհ չեն ըլ­լար ի­րենց ներ­կայ վի­ճա­կէն։ Բա­ւա­րա­րուիլ չեն գի­տեր, միշտ պայ­քա­րի մը մէջ են ի­րենք ի­րենց հետ։ Ու­նայ­նամ­տու­թիւն չէ՞ ա­սի­կա։ Մարդ ի՛նչ որ է, ան է։ Եւ ա­հա­ւա­սիկ ան­կեղծ ըլ­լա­լու քա­ջու­թիւ­նը՝ որ կը պակ­սի շատ ան­գամ  ըն­կե­րա­յին կեան­քի մէջ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու ըն­թաց­քին։ Եւ ա­նոնք, որ չեն գի­տեր բա­ւա­կա­նա­նալ, գո­հա­նալ ի­րենց ու­նե­ցա­ծով՝ դիրք, աս­տի­ճան, հարս­տու­թիւն, ստա­ցուածք, յարգ ու պա­տիւ, ար­ժա­նա­ւո­րու­թիւն, պէտք է լա՛ւ գիտ­նան, թէ գու­ցէ կրնան կորսնց­նել այն ի՛նչ որ ու­նին։

Ո­մանք երբ դիր­քը մը կը տի­րա­նան, ան­մի­ջա­պէս «հո­վե՜ր» կ՚առ­նեն, ա­մե­նա­կա­լի, ա­մե­նա­գէ­տի, ա­մէն ի­րա­ւունք եւ ի­րա­ւա­սու­թիւն ու­նե­ցած կը կար­ծեն, եւ եր­բեք գոհ չեն ըլ­լար ի­րենց դիր­քէն եւ միշտ ի­րենց աչ­քը վե՛րն է՝ ա­ւե­լի՛ բարձ­րը, ա­ւե­լի՛ ե­րե­ւե­լին, բայց չեն գի­տեր, որ երբ չբա­ւա­կա­նա­նան ու չգո­հա­նան ի­րենց դիր­քէն եւ շա՜տ բարձր նա­յին, գու­ցէ ի­րենց ոտ­քը կը կառ­չի քա­րի փոքր կտո­րի մը եւ բո­լո­րո­վին կը տա­պա­լին…։

Ա­մէն մարդ իր ար­ժա­նի տե­ղը ու­նի, հոն՝ ուր կը գտնուի, ա­ւե­լին ու­զել, չբա­ւա­րա­րուիլ, մարդս կը մա­շեց­նէ, եւ ա­ռիթ կ՚ըլ­լայ, որ ու­նե­ցածն ալ կորսնց­նէ։

Ուս­տի դիր­քեր ու աս­տի­ճան­ներ կը տրուին եւ ա­նոնք, որ ա­նի­րա­ւուած ըլ­լալ կը կար­ծեն, պէ՛տք է նախ ի­րենք զի­րենք քննեն, ճանչ­նան ինք­զինք եւ ըստ այնմ ըն­թացք տան ի­րենց կեան­քին։ Բայց ա­նոնք, որ ար­ժա­նի են դիր­քի մը կամ աս­տի­ճա­նի մը, ա­նոնց զլա­նան այդ դիր­քը կամ աս­տի­ճա­նը՝ ա­նի­րա­ւու­թի՛ւն է եւ ա­նար­դա­րու­թի՛ւն…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Նո­յեմ­բեր 19, 2015, Իս­թան­պուլ