ՉԱՐԻՆ ԲԱՐԻ ՊՏՈՒՂՆԵՐԸ

Չա­րէն բա­րիք յա­ռաջ կու գա՞յ։ Ե­թէ ժո­ղովր­դեան ի­մաս­տու­թեան հա­մա­ձայն խօ­սինք, բա­րիք կու գա՛յ չա­րէն, քա­նի որ կ՚ը­սուի, թէ «չկա՛յ չա­րիք որ չծնի բա­րիք»։ Ու­րեմն կեան­քի ընդ­հա­նուր փոր­ձա­ռու­թեան եւ վկա­յու­թեան հե­տե­ւե­լով կա­րե­լի է ը­սել, թէ չա­րէն բա­րիք յա­ռաջ կու գայ, եւ թէ՝ օգ­տա­կա՛ր բա­րիք։

Ան­շուշտ պի­տի ը­սէք. ա­մէն բա­րիք օգ­տա­կա՛ր է, ու­րեմն ա­ւե­լորդ է ը­սել՝ «օգ­տա­կար բա­րիք»։ Ո՛չ, սի­րե­լի­նե՜ր, կան բա­րիք­ներ՝ ո­րոնք ալ, պատ­ճառ կ՚ըլ­լան չա­րի­քի, ինչ­պէս չա­րի­քը պատ­ճառ կ՚ըլ­լայ, եւ ըն­դու­նուած է, բա­րի­քի։

Ուս­տի կան շատ մար­դիկ՝ ո­րոնք ընդ­հա­նուր նկա­րագ­րով, ընդ­հան­րա­պէս հո­գիով հիւ­ծեալ, բա­րո­յա­պէս ա­պա­կա­նած եւ ա­նար­ժէք մար­դիկ են։ Կը կար­ծուի, թէ «բա­րի» չեն ա­նոնք, նոյ­նիսկ կա­րե­լի է ա­նուա­նել զա­նոնք՝ չա՛ր։

Բայց այդ նկա­րագ­րով ընդ­հան­րա­պէս չար մար­դիկ եր­բեմն «բա­րի» պտուղ­նե­րով օրհ­նած են ի­րենց շուր­ջը, ի­րենց շրջա­նա­կը։ Աս­կէ հե­տեւց­նե­լով կ՚ը­սուի, թէ՝ միայն «բա­րի» քրիս­տոս­նեան չէ՛ որ բա­րիք կ՚ը­նէ։ Կամ սա­պէս ը­սենք. մարդ քրիս­տո­նեայ ըլ­լա­լուն հա­մար «բա­րի» չէ, այլ՝ բա­րի ըլ­լա­լուն պատ­ճա­ռով քրիս­տո­նեայ կեանք կ՚ապ­րի, քրիս­տո­նեա­յի պէս կը վա­րուի։ Ար­դա­րեւ կան «հե­թա­նոս» մար­դիկ՝ ո­րոնք բա­րիք կ՚ը­նեն եւ թէ՝ շա՛տ բա­րիք։

Ուս­տի երբ ընդ­հա­նուր ակ­նարկ մը նե­տենք եւ քննենք մարդ­կա­յին պատ­մու­թիւ­նը՝ պի­տի տես­նենք, որ ա­մէն շրջա­նի մէջ, միշտ գտնուած են մար­դիկ՝ ո­րոնք բա­րիք ը­րած եւ իր լայն ա­ռու­մով «բա­րի մար­դիկ» կո­չուած են։

Եւ դար­ձեալ, պատ­մու­թեան զա­նա­զան հա­տուած­նե­րուն մէջ, կա­րե­լի է տես­նել մե­ծա­գու­մար դրա­մագ­լուխ­ներ հաս­տա­տուած զա­նա­զան բա­րե­գոր­ծու­թիւն­նե­րուն՝ կրթա­կան, բա­րե­սի­րա­կան եւ նոյ­նիսկ գի­տա­կան նպա­տակ­նե­րու հա­մար, հո­գե­ւոր եւ բա­րո­յա­կան չա­փա­նիշ­նե­րով՝ զա­նոնք հաս­տա­տող­նե­րը ա­մէն­քը յար­գար­ժան ու «բա­րի» մար­դիկ չէին, գո­նէ մէկ մա­սը։

Ընդ­հա­նուր բնա­կան օ­րէնք է՝ ա­ւե­լի քան փտած ծա­ռի մը վրայ՝ «փտած-ա­պա­կա­նած մարդ»ու մը վրայ եր­բեմն ա­ռատ կ՚ըլ­լայ պտու­ղը։ Բայց եւ այն­պէս պտու­ղի ա­ռա­տու­թիւ­նը գո­հա­ցու­ցիչ ա­պա­ցոյց չէ՛. ո՛չ ծա­ռին եւ ոչ ալ մար­դուն հո­գե­ւոր եւ բա­րո­յա­կան ա­ռող­ջու­թեան եւ կա­տա­րե­լու­թեան։

Մարդ մը՝ որ անշ­նորհք եւ ան­պի­տան կեանք մը ապ­րած է, ան­գամ մը եւս, մէյ մըն ալ կը մեռ­նի եւ ա­հա՛, երբ ա­նոր կտա­կը կը բա­ցուի, կը տես­նուի որ իր հարս­տու­թիւ­նը մա­սամբ կամ ամ­բող­ջո­վին յատ­կա­ցու­ցած ու տղա­մադ­րած է մար­դա­սի­րա­կան նպա­տա­կնե­րու։ Եւ ինչ­պէ՞ս կա­րե­լի է հասկ­նալ եւ բա­ցատ­րել այս ի­րո­ղու­թիւ­նը։ «Չար»ը վեր­ջին պա­հուն «բա­րի»ի վե­րա­ծուա՞ծ պէտք է նկա­տել, թէ ինչ­պէս կա­րե­լի է մեկ­նա­բա­նել այս ե­րե­ւոյ­թը՝ որ իս­կա­կան հա­կա­սու­թիւն մը կը ներ­կա­յաց­նէ։

Ի՛նչ կ՚ու­զէ ըլ­լայ մեկ­նու­թիւ­նը այս ի­րո­ղու­թան, սա մէ­կը ցոյց կու տայ, թէ եր­բեմն չա­րէն բա­րիք կ՚ել­լէ, ու­րիշ խօս­քով՝ չարն ալ եր­բեմն բա­րի պտուղ կրնայ տալ, թէեւ հա­զուա­գիւտ բայց ստո՛յգ։

«Զար­մա­նա­լի» կը կար­ծուի, սա­կայն պատ­մու­թիւ­նը կը վկա­յէ այս­պի­սի «հա­կա­սու­թիւն»նե­րու։ Թէեւ բա­ցատ­րե­լի ի­րո­ղու­թիւ­նը այն է, թէ սա մեր ապ­րած օ­րե­րուն մա­նա­ւանդ, ինչ­պէս ան­ցեա­լի մէջ, յա­ռաջ տա­րուած բա­րե­սի­րու­թիւն­նե­րուն եւ բա­րե­գոր­ծու­թիւն­նե­րուն մեծ մա­սը՝ կտա­կի մի­ջո­ցով, մե­ռած մար­դոց հայ­թայ­թած մի­ջոց­նե­րով է։

Շա՜տ մը բա­րե­գոր­ծա­կան ու մար­դա­սի­րա­կան յատ­կա­ցում­ներ մե­ռած մար­դոց կտակ­նե­րուն մի­ջո­ցով կա­տա­րուած եւ ի­րա­կա­նա­ցած են, ընդ­հան­րա­պէս։

Ար­դա­րեւ «պտուղ»ը առ­նե­լու եւ ի նպաստ մար­դոց գոր­ծա­ծե­լու ենք՝ ա­ռանց «պա­տիւ ըն­ծա­յել»ու փտած ծա­ռին կամ ը­սենք՝ նկա­րագ­րով ա­նար­ժէք մար­դուն։ Եր­բեմն մե՜ծ բա­րե­գոր­ծու­թիւն­ներ կը կա­տա­րուին պզտիկ մար­դոց կող­մէ. «գոր­ծը մե՛ծ, կա­տա­րո­ղը՝ պզտիկ…»։ Փ­տած ծա­ռը եր­բեմն ա­ռողջ փայտ պէտք է նկա­տել, քա­նի որ փտածն ալ ի­րեն ար­ժա­նի նպա­տա­կին կրնայ ծա­ռա­յել՝ կեր­պով մը օգ­տա­կա­րու­թիւն ու­նե­նալ, «գործ»ի ծա­ռա­յել…։

Ուս­տի բա­րե­րա­րը՝ «բա­րե­րար» կը ճանչ­ցուի, «բա­րե­րար» կ՚ա­նուա­նուի, բայց ո՛չ թէ ո­րով­հե­տեւ ի­րա­պէս «բա­րե­րար» է ա­նի­կա, այդ­պէս չկար­ծուի, ան բա­րե­րա՛ր է, բա­րե­գործ է, բա­րե­սէր է՝ քա­նի որ նոյն ա­տեն ա­մէն տե­սակ ա­ռա­քի­նու­թիւն­նե­րով օժ­տուած «ազ­նիւ» մա՛րդ է։ Բայց, «ծառ»ի օ­րի­նա­կով, ա­սոր հա­կա­ռակն ալ կը պա­տա­հի յա­ճախ. ծա­ռը ի՛նք ա­ռողջ կ՚ըլ­լայ, բայց պտուղ չի տար, ինչ­պէս մար­դը՝ բա­րի կը կար­ծուի, բայց բա­րիք չ՚ը­ներ։

Սի­րե­լի՜ բա­րե­կամ­ներ, ի՞նչ է ձեր կար­ծի­քը այս մա­սին. ո՞ր մէ­կը նա­խընտ­րե­լի է. բա­րի մար­դը՝ որ բա­րիք չ՚ը­ներ, թէ չար մար­դը՝ որ բա­րիք կ՚ը­նէ։

Ընդ­հան­րա­պէս կ՚ը­սու, թէ՝ ծա­ռը իր պտու­ղո­վը կը ճանչ­ցուի. ա­յո՛, բայց ո՛չ միշտ, ինչ որ ը­սել կ՚ու­զենք «չա­րին բա­րի պտուղ­նե­րը» վեր­նագ­րով։

Ա­սոր նման է Ա­ւե­տա­րա­նի «Եր­կու որ­դի­նե­րուն ա­ռա­կը»՝ ուր կը պատ­մուի պա­տուէ­րը «չմեր­ժող բայց չկա­տա­րող» եւ «պա­տուէ­րը մեր­ժող բայց յե­տոյ զղջա­լով կա­տա­րող» եր­կու որ­դի­նե­րու պատ­մու­թիւ­նը։

«Արդ, ի՞նչ է ձեր կար­ծի­քը», կը հարց­նէ Յի­սուս եւ կը շա­րու­նա­կէ. «Մարդ մը եր­կու զա­ւակ­ներ ու­նէր։ Ա­ռա­ջին զա­ւա­կին գնաց ու ը­սաւ.- Տղա՛ս, այ­սօր այ­գի գնա՛ աշ­խա­տե­լու։ Ա­նի­կա պա­տաս­խա­նեց, ը­սե­լով.- Կ՚եր­թամ, հայ­րիկ։ Բայց չգնաց։ Ա­պա հայ­րը միւս զա­ւա­կին գնաց եւ նոյ­նը ը­սաւ։ Երկ­րորդ զա­ւա­կը պա­տաս­խա­նեց.- Չե՛մ եր­թար։ Բայց յե­տոյ զղջաց ու գնաց։ Արդ, այս եր­կու­քէն ո՞ր մէ­կը իր հօ­րը կամ­քը կա­տա­րած ե­ղաւ։

«Երկ­րո՛ր­դը,- պա­տաս­խա­նե­ցին։

«Եւ Յի­սուս ը­սաւ.

«Կ՚ը­սեմ ձե­զի, թէ մաք­սա­ւոր­ներն ու պոռ­նիկ­նե­րը պի­տի կան­խեն ձեզ եւ ձեզ­մէ ա­ռաջ պի­տի մտնեն Աս­տու­ծոյ ար­քա­յու­թիւ­նը։ Ո­րով­հե­տեւ Յով­հան­նէս ե­կաւ եւ ձե­զի ար­դար կեան­քի մը ճամ­բան ցոյց տուաւ, բայց դուք չհա­ւա­տա­ցիք ա­նոր, մինչ մաք­սա­ւոր­ներն ու պոռ­նիկ­նե­րը հա­ւա­տա­ցին։ Նոյ­նիսկ ա­սի­կա տես­նե­լէ ետք չզղջա­ցիք ու չհա­ւա­տա­ցիք ի­րեն» (ՄԱՏԹ. ԻԱ 28-32)։­

Աս­կէ կը հե­տե­ւի, թէ չա­րը եր­բեմն կը փո­խուի բա­րիի եւ բա­րիք կը գոր­ծէ, ու­րիշ խօս­քով չա­րէն, ձե­ւով մը բա­րի պտուղ կը հաս­նի։ Այն որ բա­րի է իր ար­դիւն­քով, այն որ օգ­տա­կար է հե­տե­ւան­քով, ա­պա ու­րեմն կրնայ բա­րիէն եւ կամ չա­րէն ե­լած ըլ­լալ։ Ուս­տի կա­րե­ւո­րը նպա­տա՛կն է. բա­րի նպա­տա­կով կա­տա­րուած ա­մէն գործ բա­րի՛ է եւ օգ­տա­կար, ե­թէ զայն բա­րի նպա­տա­կով օգ­տա­գոր­ծուի։ Եւ պահ մը խոր­հինք, սի­րե­լի՜­ներ, բա­րի ճանչ­ցուած մէ­կը երբ բա­րիք չ՚ը­ներ, կա­րե­լի՞ է զայն «բա­րի» կո­չել։ Քա­նի որ մար­դուս իս­կա­կան ար­ժէ­քը կ՚ո­րո­շուի իր գոր­ծո՛­վը եւ ո՛չ թէ ի­րեն տրուած կո­չու­մով կամ ա­նուա­նու­մով։ Մարդ բա­րի է՝ երբ բա­րիք կ՚ը­նէ իս­կա­պէ՛ս…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Օ­գոս­տոս 4, 2016, Գնա­լը կղզի