ԱՆՁ ԻՆՔՆՈՒԹԻՒՆ ԵՒ ԱՆՈՒՆ - Գ -

 

Ա­նու­նը ինք­նու­թի՛ւն է, այս պատ­ճա­ռով, ա­նու­նը մարդ­կա­յին թէ՛ ան­հա­տա­կան եւ թէ՛ հա­ւա­քա­կան կեան­քին մէջ կեն­սա­կան դեր մը կը խա­ղայ եւ մեծ կա­րե­ւո­րու­թիւն ու­նի։ Այս ի­մաս­տով եւ այս տե­սան­կիւ­նէն դի­տե­լով «ա­նուն»ը, կը շա­րու­նա­կենք ներ­կա­յաց­նել ա­նուն­նե­րու նշա­նա­կու­թիւ­նը՝ օգ­տուե­լով Հրա­չեայ Ա­ճա­ռեա­նի, Ար­տա­շէս Տէր Խա­չա­տու­րեա­նի եւ André-Marie Gerard-ի բա­ռա­րան­նե­րէն։

Գի­սա­նէ= գէս՝ մազ հա­յե­րէն բա­ռէն ա­նուն

Գիւտ= «գտնուած բան» հա­յե­րէն բա­ռը

Գիւ­տիկ= «Գիւտ»ին գգուա­կան ձե­ւը

Գնդիկ= «գնդիկ» բա­ռը՝ թմբլիկ, գի­րուկ, կլո­րիկ, ճար­պոտ ի­մաս­տով ա­նուն

Գո­հար= «գո­հար»՝ ա­կունք հա­յե­րէն բա­ռը՝ որ պարս­կե­րէ­նէ հա­յա­ցած բառ մըն է

Գո­հա­րի­նէ= «Գո­հար» ա­նու­նէն կազ­մուած ա­նուն

Գո­հա­րիկ= «Գո­հար» ա­նուան գգուա­կան ձե­ւը

Գո­հար­նազ= «գո­հար» եւ «նազ» հա­յե­րէն բա­ռե­րէ կազ­մուած ա­նուն

Գո­հար­վարդ= գո­հա­րան­ման վարդ

Գո­րամ= Վռամ ա­նուան վրա­ցա­կան ձե­ւը

Գորգ= Գէորգ ա­նուան կրճատ ձեւն է

Գոր­գին= Գուր­գէն= գայ­լան­ման

Գու­լաք= փոք­րիկ վարդ

Գու­լի­զար= Կիւ­լի­զար= հո­գիի վարդ

Գուլ­խանդ= վար­դաժ­պիտ, վար­դի նման ժպտող

Գու­սան= եր­գիչ (ի­րա­նա­կան ծա­գու­մով ա­նուն)

Գուր­գէն= «գայլ» բա­ռէն՝ գայ­լի նման քաջ, գայ­լե­ղէն, գայ­լան­ման

Գրի­գոր= ար­թուն՝ ար­թուն մնալ, հսկել, (Գրի­գո­րիս, Grigor, Grégoire)

Գրի­գո­րա­տուր= Գրի­գո­րի տուա­ծը

Գրի­գո­րիկ= Գրի­գոր ա­նուան փա­ղաք­շա­կան ձե­ւը

Դա­լար= «դա­լար», «կա­նաչ» հա­յե­րէն բա­ռը նա­խա­պէս ա­րա­կան ա­նուն ե­ղած է, յե­տոյ ի­գա­կան ա­նուան վե­րա­ծուած է

Դա­մոն= «դա­մոն» հա­յե­րէն բառ. սա­լո­րի տե­սակ մը, ժո­ղովր­դա­կան լե­զուի մէջ «չար մարդ» ի­մաս­տը ստա­ցած է. գոր­ծա­ծա­կան ա­նուն մը չէ ե­ղած ընդ­հան­րա­պէս

Դա­նիէլ= թա­գա­ւոր իմ, Տէր իմ Աս­տուած, (եբ­րա­յե­րէն «Daniel»)

Դա­ւիթ= սի­րե­լի, սի­րե­ցեալ (եբ­րա­յե­րէն «Davit») սի­րե­լի բա­րե­կամ. «Դաւ­թակ», «Դաւ­թիկ», «Դաւ­թուք»՝ փա­ղաք­շա­կան ձե­ւերն են

Դե­ղին= դեղ­նա­գոյն

Դեղ­ծուն= «դեղ­ձան» հա­յե­րէն բա­ռէն ա­ղա­ղուած ձե­ւով. («դեղ­ձան» կը նշա­նա­կէ՝ բաց դե­ղին, խար­տեաշ մա­զեր ու­նե­ցող)

Դեղ­ձա­նիկ= «դեղ­ձա­նիկ» հա­յե­րէն բա­ռը՝ դե­ղին գոյ­նով եր­գե­ցիկ փոքր թռչուն

Դե­մետր= երկ­րա­գոր­ծու­թեան չաս­տուա­ծու­հի. (լա­տի­նե­րէն՝ «Ceres»՝ մայր երկ­րի)

Դե­րե­նիկ= «Դե­րէն»՝ վան­քի որ­դի, ուխ­տա­կան զա­ւակ, «դե­րի». վանք ար­մա­տէն, փա­ղաք­շա­կան ձեւն է

Դի­լան= սիրտ (պարս­կե­րէն՝ «dil» բա­ռին յոգ­նա­կի ձե­ւը՝ «dilan»)

Դիլ­դար= գե­ղե­ցիկ (պարս­կե­րէն ա­նուն)

Դի­լի­ջան= հո­գիին սիր­տը, ո­գին

Դիլ­շադ= ու­րա­խա­սիրտ, ու­րախ ո­գի

Դխտիկ= աղ­ջիկ, դուստր

Դշխոհ= թա­գու­հի, «դշխոյ» հա­յե­րէն բառ

Դո­լան= պար­տէ­զի հա­մեղ պտուղ

Դո­խիկ= «դոխ» բա­ռի փա­ղաք­շա­կա­նը. ա­ղաւ­նի, ա­ղաւ­նեակ. «pigeon», «pigeonne», «colombe» վա­րու­ժան

Դո­մի­նի­կոս= տէ­րու­նա­կան, տէ­րու­նի. (լա­տի­նե­րէն՝ «dominicus»)

Դուխ­թար= աղ­ջիկ զա­ւակ, դուստր, դխտիկ

Եար= սի­րե­լի, բա­րե­կամ

Ե­դուարդ= «Edouard» ա­նու­նէն

Եզ­դան= ա­րա­րիչ Աս­տուած, ստեղ­ծող Աս­տուած, կրճատ ձեւն է «Եզ­դան­բախղ» ա­նու­նին. ուղ­ղա­կի «Աս­տուած» ա­նու­նը կա­րե­լի չէ՛ տալ

Եզ­նիկ= «եզ» հա­յե­րէն բա­ռէն

Եզր= «օգ­նել» բա­յի ար­մա­տէն (եբ­րա­յե­րէն՝ «Ezra»)

Ե­կաւ= հա­յե­րէն՝ ե­կաւ ի­մաս­տով

Եղ­բայր= հա­յե­րէն՝ եղ­բայր բա­ռը

Եղ­բայ­րիկ= «Եղ­բայր»ին փա­ղաք­շա­կան ձե­ւը

Ե­ղէոն= ձէթ, իւղ, Ձի­թե­նեաց լեռ

Ե­ղիա= Աս­տուած, Ե­հո­վա. «Ե­հո­վան է իմ Աս­տուա­ծը». (եբ­րա­յե­րէն՝ «Eliyya»)

Ե­ղիա­զար= Աս­տուա՜ծ իմ. օգ­նու­թի՜ւն իմ (եբ­րա­յե­րէն՝ «Eli'ezer»)

Ե­ղի­շէ= «Աս­տուած» բա­ռէն (եբ­րա­յե­րէն՝ «Elisa»), նաեւ՝ «Ե­ղի­սէ», «Ե­ղի­շա» ձե­ւե­րը

Ե­ղի­սա­բէթ= Աս­տուած է ա­նոր եր­դու­մը. (եբ­րա­յե­րէն՝ «Eliseba»)

Եղ­վարդ= «եղ» եւ «վարդ» բա­ռե­րով

Ե­նովս= մարդ, մար­դիկ (եբ­րա­յե­րէն՝ «Enos»)

Ե­նովք= նուի­րեալ

Ե­պի­փան= Քրիս­տո­սի Աս­տուա­ծա­յայտ­նու­թիւ­նը

Ե­սա­դար= Յի­սուս կրող, ու­նե­ցող, ան որ իր մէջ Յի­սու­սը կը կրէ. (պարս­կե­րէն՝ «isadar»)

Ե­սա­յի= ա­զա­տող, փրկող. «փրկու­թիւն Տեառն» (եբ­րա­յե­րէն՝ «İsa a yahu» կամ «is-ya»)

Ես­թէր= աստղ (եբ­րա­յե­րէն՝ «Esther» եւ պարս­կե­րէն՝ «Sitara»)

Ե­րազմ= պա­տե­րազմ

Ե­րա­նեալ= «ե­րա­նեալ» հա­յե­րէն բառ. (յու­նա­րէն՝ «Մա­կար»)

Ե­րա­նեակ= ե­րա­նի, եր­ջա­նիկ, «Macarius», (Felix, Beate, Fortunatus) Ե­րա­նու­հի, Եր­ջա­նիկ. ա­մե­նա­հին հա­յե­րէն ա­նուն­նե­րէն

Ե­րա­նի= եր­ջա­նիկ, բախ­տա­ւոր

Ե­րա­նիկ= եր­ջա­նիկ

Ե­րա­նոս= խա­ղա­րա­րար, խա­ղա­ղա­սէր (յու­նա­րէն խա­ղա­ղու­թիւն բա­ռէն)

Ե­րա­նու­հի= ե­րա­նի, եր­ջա­նիկ

Ե­րե­միա= Ե­րե­մէն= խա­բել, դա­ւա­ճա­նել, լքա­նել, թո­ղուլ, թշնա­միին մատ­նել (եբ­րա­յե­րէն՝ «İremaya», «İremeyahu»)

Ե­րե­ւում= ե­րե­ւում, «Ե­րեւ­ման Ս. Խաչ»

Ե­րէց= անդ­րա­նիկ, ե­րէց

Եր­մո­նէ= պատ­գա­մա­բեր՝ չաս­տուած­նե­րու հրա­ման­նե­րը մար­դոց բե­րող

Ե­րուանդ= քա­ջըն­թա­ցիկ, ա­րա­գըն­թաց. բուն ի­մաստն է՝ ա­րա­գա­ձի, այն որ ա­րա­գըն­թաց ձի ու­նի (պահ­լա­ւե­րէն՝ «arvand»)

Եր­ջա­նիկ= հա­յե­րէն «եր­ջա­նիկ» բա­ռը

Ե­ւա= կեանք

Ե­ւագր= լաւ որ­սորդ

Եւ­գի­նէ= բա­րեծ­նունդ, ազ­նուա­կան, ազ­նուա­տոհմ. (ֆրան­սե­րէն՝ «Էօ­ժէ­նի»)

Եւ­դո­կիա= բա­րի կամք, բա­րի կա­մե­ցո­ղու­թիւն, գոհ մնալ, գնա­հա­տել, հա­ճիլ, հա­մա­ձայ­նիլ, լաւ ե­րե­ւալ. (ֆրան­սե­րէն՝ «Eudocie»)

Եւպ­րաք­սիա= բա­րե­բախ­տու­թիւն, յա­ջո­ղու­թիւն, բա­րի վար­մունք, լաւ գործ, բա­րի

Եւ­փի­մէ= բա­րի բախտ բե­րող, բա­րի խօսք ա­ւան­դող, կրօ­նա­կան լռու­թիւն, բա­րե­ձայ­նու­թիւն, ա­ղօթ­քի լռու­թիւն

Եփ­րեմ= պտղա­բեր, փար­թամ, ճոխ, ա­ռատ, պտղա­ւէտ, շատ պտուղ ար­տադ­րող. (եբ­րա­յե­րէն՝ «Efraim», ֆրան­սե­րէն՝ «Ephraim»)

Զա­պէլ= Աս­տու­ծոյ եօթ­նե­րեկ. «Isabella» ա­նու­նէն՝ որ Ե­ղի­սա­բէթ ա­նու­նի փա­ղաք­շա­կան ձեւն է

Զա­բու­ղոն= բնա­կու­թիւն, բնակ­չու­թիւն կամ բնա­կա­րան (եբ­րա­յե­րէն՝ «Zebulun»)

Զա­յանդ= ծնա­նող

Զա­նա­զան= տե­սակ տե­սակ. Ոս­կե­դա­րեան հա­յե­րէ­նով՝ գե­ղե­ցիկ, չքնաղ

Զա­տիկ= Յա­րու­թեան տօն (յու­նա­րէն՝ «Anastas», ֆրան­սե­րէն՝ «Pascal», հա­յե­րէն՝ «Տօ­նա­կան», ա­րա­բե­րէն՝ «İd»)

Զար­դա­գուն= դեղ­նա­գոյն

Զար­դար= «զար­դար» հա­յե­րէն բառ, ո­րուն կրճատ ձեւն է՝ «զարդ»

Զա­րեհ= ի­րա­նա­կան «Zarah» ա­նու­նը

Զամ­բաղ= շու­շան ծա­ղի­կը

Զար­մայր= զար­մա­նա­լի այր, մարդ

Զար­մա­նա­զան= զար­մա­նա­լի ցեղ

Զար­մե­լիք= ոս­կի հրեշ­տակ

Զար­միհր= «Միհր» չաս­տուա­ծը

Զար­մու­հի= «Զար­մայր» ա­նուան ի­գա­կան ձե­ւը

Զա­րու­հի= «ոս­կի» բա­ռէն ի­գա­կան ա­նուն

Զա­ւէն= օգ­նող, օգ­նա­կան, բա­րե­սէր

Զափ­րան= քրքում. դե­ղին. (քրքում= մա­նու­շա­կա­գոյն եւ ա­նու­շա­հոտ ծա­ղիկ­նե­րով թրա­տե­րեւ բոյս, որ իբր հա­մեմ եւ գու­նա­ւո­րող-դե­ղին ներկ կը գոր­ծա­ծուի. «zafran»)

Զա­քա­րիա= յի­շա­տակ Տեառն (եբ­րա­յե­րէն՝ «Zekhariya»). ընդ­հան­րա­պէս կը գոր­ծա­ծուի նաեւ՝ «Զա­քար»

Զա­քէոս= Զակ­քէոս= ան­մեղ, ար­դար

Զգօն= խո­հեմ, ի­մաս­տուն, խե­լա­ցի

Զե­բե­դէոս= Աս­տու­ծոյ պար­գե­ւը, ըն­ծան

Զե­նոբ= «կեանք», «Ա­րա­մազդ», «Զեւս», «Դիոս»

Զե­նո­բիա= Աս­տուա­ծա­զօր

Զե­նոն= լա­տի­նե­րէն՝ «Zenon». հիմ­նա­դիր ստո­յի­կեան փի­լի­սո­փա­յու­թեան

Զե­րի­թա= ոս­կե­հատ

Զեւս= չաս­տուած­նե­րու հայ­րը՝ Զեւս

Զե­փիւռ= քաղց­րա­շունչ քա­մի՝ հով (հա­յե­րէն)

Զի­բա= Զի­պա= գե­ղե­ցիկ, վա­յե­լուչ

Զոհ­րաբ= կարմ­րա­փայլ

Զո­յէ= կեանք

Զո­սի­մէ= կո­րո­վի, կեն­սու­նակ

Զուար= սպա­սա­ւոր

Զուարթ= զուարթ, ու­րախ

Զու­սա= տե­սակ մը ար­ծա­թէ դրամ

Զու­լալ= մա­քուր, վճիտ, յստակ, պարզ (ա­րա­բե­րէն՝ «zulal», պարս­կե­րէն՝ չհա­լող ձեւն՝ քաղց­րա­համ ջուր)

Զրուանդ= ժա­մա­նակ

Զօ­րա­բա­բել= Բա­բե­լո­նի սե­րունդ

Զօ­րա= փոքր

Զօ­րա­վար= Ս. Սար­գի­սի եւ Վար­դա­նի վե­րա­դիր. «զօ­րա­վար» բա­ռէն

Է­բաթ= սար­սափ, ահ, վախ, պատ­կա­ռանք

Էգ­նա= կրակ, բոց, լոյս. «Իգ­նա­տիոս», «Իգ­նա»։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

­Նո­յեմ­բեր 18, 2016, Իս­թան­պուլ