ԱՆՁ ԻՆՔՆՈՒԹԻՒՆ ԵՒ ԱՆՈՒՆ - Դ -

«Ա­նուն» եզ­րին կա­րե­ւոր­ու­թիւ­նը յայտ­նե­լէ ետք, ա­մէն մէկ ա­նու­նի նշա­նա­կու­թիւ­նը գիտ­նալ «անձ»ին ար­դար եւ բնա­կան ի­րա­ւունքն է. ան­ձը իր կրած ա­նու­նին ի­մաս­տը ե­թէ գիտ­նայ ա­ւե­լի կը նոյ­նա­նայ ա­նոր հետ եւ ա­ւե­լի գի­տա­կից կը վա­րուի, եւ ի­րա­ւո՛ւնք է եւ պարտք՝ գիտ­նալ իր կրած ա­նուան նշա­նա­կու­թիւ­նը։

Ու­րեմն կը շա­րու­նա­կենք գոր­ծա­ծա­կան ա­նուն­նե­րու ի­մաստ­նե­րը ներ­կա­յաց­նել՝ օգ­տուե­լով Հրա­չեայ Ա­ճա­ռեա­նի, Ար­տա­շէս Տէր Խա­չա­տու­րեա­նի եւ André-Marie Gerard-ի բա­ռա­րան­նե­րէն։

Է­դիլ= ար­դար

Է­լիազ= Ե­ղիա

Է­լիզ= Է­լի­զա= Ե­ղի­սա­բէթ. Աս­տուած է ա­նոր եր­դու­մը. «Elisabeth»

Էլ­պիս= յոյս

Է­միր­զա= Ա­միր­զա­տէ. իշ­խա­նա­ծին. նաեւ կը գոր­ծա­ծուի՝ «Է­միր­զէ» ձե­ւով

Է­մի­րէն= Կղե­մէս= քաղցր, հեզ, հնա­զանդ, ո­ղոր­մած (ֆրան­մե­րէն՝ «Clément», լա­տի­նե­րէն՝ «Clemens»)

Էմ­մա= Ման­տէ­գաց­ցա­յի «Հի­ւանդ Սէր» վէ­պի հե­րո­սի ա­նու­նէն տա­րա­ծուած ա­նուն

Էմ­մա­նուէլ= Աս­տուած մե­զի հետ է

Էպ­րուկ= Էպ­րու­հի= Եւպ­րաք­սիա= բա­րե­բախ­տու­թիւն, յա­ջո­ղու­թիւն, բա­րի վար­մունք

Է­սիլ= ազ­նուա­կան, ազ­նիւ, ազ­նուա­տոհմ

Է­վազ= Այ­վազ= խո­հա­րար

Էր­մի­նա= Ար­մե­նակ (ա­րա­բե­րէն՝ «ermeni»)

Էփ­րիկ= Եփ­րեմ= պտղա­բեր, բեր­րի

Էօ­ժէն= Եւ­գի­նէ= բա­րեծ­նունդ

Էֆ­լան= գոյնզ­գոյն, երփ­նե­րանգ

Էֆ­տիկ= Եւ­թի­միա= քա­ջու­թիւն, վստա­հու­թիւն, ու­րա­խու­թիւն, վե­հանձն, քա­ջե­ռան­դուն, հո­գի, սիրտ, ո­գի, կամք, փա­փաք

Էֆ­րազ= ու­րա­խու­թիւն

Ըն­ծայ= «նուէր» հա­յե­րէն բառն է, որ կ՚ակ­նար­կէ՝ «Ըն­ծա­յումն Ս. Աս­տուա­ծած­նի տօն»ին

Ըն­ձակ= «ինձ» բա­ռէն, որ կը նշա­նա­կէ՝ վագր

Ըն­ձեր= «ինձ» բա­ռի յոգ­նա­կի ձե­ւէն

Ըն­ձուղ= ծիլ՝ «ըն­ձիւղ» հա­յե­րէն բա­ռէն

Ըն­ջուղ= ե­րինջ՝ «ըն­ջուղ» հա­յե­րէն բա­ռէն

Ը­ռա­նա= սի­րուն, շատ լաւ, գե­ղե­ցիկ. (ա­րա­բե­րէն՝ «rána»)

Թա­բա­ռուկ= օրհ­նու­թիւն ստա­ցած

Թա­գոս­կի= այն որ ոս­կի թագ ու­նի գլու­խը

Թա­գու­հի= «թա­գու­հի» հա­յե­րէն բա­ռէն. (լա­տի­նե­րէն՝ «Regina», յու­նա­րէն՝ «Վա­սի­լիկ», ա­րա­բե­րէն՝ «Մլքէ», «սուլ­թան», հա­յե­րէն՝ «դշխոյ» հո­մա­նիշ ա­նուն­ներ)

Թագ­ւոր= թա­գա­ւոր, նաեւ՝ «Ար­քայ» եւ «Խոս­րով» ա­նուն­ներ, (յու­նա­րէն՝ «Վա­սիլ»)

Թա­դէոս= ի­մաս­տուն, ու­նի՝ «Թա­դէ» ձե­ւը

Թաթ= «թաթ»՝ ձեռք հա­յե­րէն բա­ռէն, որ­մէ կազ­մուած է՝ «Թա­թուլ» ա­նու­նը

Թա­թիկ= Թաթ ա­նու­նի փա­ղաք­շա­կան ձե­ւը

Թա­թուլ= «թա­թուլ» հա­յե­րէն բա­ռէն՝ որ կը նշա­նա­կէ՝ ա­նա­սուն­նե­րու առ­ջե­ւի ոտ­քը

Թահ­մազ= ու­ժեղ ձի՝ ու­ժե­ղա­ձի. ան որ ու­ժեղ ձիեր ու­նի. (պարս­կե­րէն՝ «Tahmasp»)

Թա­ղի= բա­րե­պաշտ, եր­կիւ­ղած, աս­տուա­ծա­վախ

Թա­մար= ար­մա­ւե­նի (եբ­րա­յե­րէն՝ «Tamar»), ար­մա­ւե­նի՝ «հուր­մա ա­ղա­ճը»

Թամ­րազ= այն՝ ո­րուն խոր­հուր­դը կա­տա­րեալ է

Թանգ= Թանկ= թան­կա­գին, ար­ժէ­քա­ւոր

Թան­գուլ­չի­չի= ար­շա­լոյ­սի վար­դա­ծա­ղիկ

Թան­սուխ= հա­զուա­գիւտ, հրա­շա­լի, զար­մա­նա­լի

Թե­րե­զա= Կրե­տէի մօտ կղզի եւ քա­ղա­քի ա­նու­նէն. (ֆրան­սե­րէն՝ «Thérèse», լա­տի­նե­րէն՝ «Therasia»)

Թեւ= «թեւ» հա­յե­րէն բա­ռէն

Թէո­դոս= աս­տուա­ծա­տուր (ֆրան­սե­րէն՝ «Théodose»)

Թէո­դո­րոս= աս­տուա­ծա­նուէր (ֆրան­սե­րէն՝ «Théodore»)

Թէո­փի­լոս= աս­տուա­ծա­սէր

Թէո­ֆա­նօ= աս­տուա­ծա­յայտ­նու­թիւն

Թո­դիկ= «Թէո­դոս» ա­նու­նի կրճատ ձե­ւը

Թոդ­րոս= «Թէո­դո­րոս»ի կրճատ ձե­ւը (յու­նա­րէն՝ Thodori). ա­ւե­լի կրճատ ձեւն է «Թո­րոս» ա­նու­նը

Թով­մաս= եր­կուո­րեակ, կրկնակ. (ֆրան­սե­րէն՝ «Thomas». կը գոր­ծա­ծուի նաեւ՝ «Թո­մաս», «Թով­մա» ձե­ւե­րը

Թո­րա­ման= գե­րուկ, թմբլիկ

Թոր­գոմ= Նո­յի որ­դի Յա­բէ­թի որ­դի Գա­մե­րի եր­րորդ որ­դին. (եբ­րա­յե­րէն՝ «Thogarma». Սուրբ Գիր­քի մեկ­նիչ­ներ «տուն Թոր­գո­մայ» ը­սե­լով հասկ­ցած են Հա­յաս­տա­նը

Թո­րիս= Թո­րոս ա­նուան ու­րիշ մէկ ձե­ւը

Թու­թակ= «թու­թակ» թռ­­չու­նի ա­նու­նէն

Թու­լագ= հա­մեստ, պար­կեշտ, խա­ղաղ

Թու­խայր= թուխ տղա­մարդ

Թախ­ծամ= սե­ւա­հեր, սեւ մա­զե­րով

Թուխ­մա­նուկ= թուխ մա­նուկ. նաեւ՝ նոր յայտ­նուած կամ ա­նա­նուն սուր­բի գե­րեզ­ման՝ ո­րուն վրայ փոքր տնակ շի­նուած է՝ որ­պէս ուխ­տա­տե­ղի. կրճատ ձեւն է «Թուխ­ման»

­Թու­ման= տա­սը հա­զար. «Թու­մա­նեան»

Թու­մա­ճան= Թու­մա­ջան= Թով­մա= հո­գեակ

Թրաղն= խո­ցա­դեղ, ա­մե­նա­բուժ դեղ

Թւօ= Դա­ւիթ ա­նուան կրճատ ձեւն է

Թփիկ= «թուփ» հա­յե­րէն բա­ռի գգուա­կան ձե­ւը

Ժամ­խա­թուն= ե­կե­ղե­ցա­սէր կին

Ժամ­հայր= ե­կե­ղե­ցա­սէր այր մարդ

Ժե­նիա= Եւ­գի­նէ ա­նուան ծա­գու­մը ու­նի (ռու­սե­րէն բառ)

Ժի­րայր= աշ­խոյժ, ժիր, աշ­խա­տա­սէր տղա­մարդ

Ժորժ= Գէորգ, (ֆրան­սա­կան՝ «George»)

Իգ­նա­տիոս= բոց, լոյս, կրակ՝ հրե­ղէն, լու­սա­ւոր. (լա­տի­նե­րէն՝ «Ignatius», ֆրան­սե­րէն՝ «Ignace», գեր­մա­նե­րէն՝ «Ignatius», «Ignaz», լա­տի­նե­րէն՝ «Igniz». կրակ, բոց ար­մա­տէն) կրճատ ձե­ւը՝ «Իգ­նա»

Ի­լա­րիոն= ու­րախ. (ֆրան­սե­րէն՝ «Hilaire»)

Ի­մաս­տու­հի= ի­մաստ(ուն) հա­յե­րէն բա­ռէն. թարգ­մա­նու­թիւն՝ «Սո­փիա» ա­նուան

Ի­միր­զա= իշ­խա­նա­ծին

Ի­նախ= խորհր­դա­կան, նա­խա­րար, բա­րե­կամ, իշ­խա­նի ա­մե­նա­մօ­տիկ անձ, վստա­հե­լի անձ­նա­ւո­րու­թիւն

Ին­տիր= «ըն­տիր» հա­յե­րէն բա­ռէն

Իշ­խան= «իշ­խան» հա­յե­րէն բա­ռէն ա­նուն. հա­մա­զօր ա­նուն­ներ՝ «Ար­քայ», «Մե­լիք», «Խոս­րով», «Վա­սիլ»

Իշ­խա­նու­հի= Իշ­խան ա­նուան ի­գա­կան ձե­ւը

Ի­սա­յի= «Ե­սա­յի» ա­նու­նի տար­բեր ձե­ւը

Իս­կու­հի= իս­կա­կան, ճշմա­րիտ, տի­րու­հի. Ս. Աս­տուա­ծած­նի եօթ ա­նուն­նե­րէ մին. միւս ա­նուն­ներ՝ «Մաք­րու­հի», «Տի­րու­հի», «Սրբու­հի», «Թա­գու­հի», «Դշխոյ» եւ «Մա­րիամ»

Իս­մա­յէլ= Աս­տուած լսէ

Իս­րա­յէլ= աս­տուա­ծա­մարտ

Ի­րա­ւա­փառ= «ի­րաւ» եւ «փառք» հա­յե­րէն բա­ռե­րէն՝ որ կը նշա­նա­կէ. օ­րէն­քի փառ­քը, կամ ի­րա­ւունք, լուր տա­րա­ծող, համ­բա­ւա­ւոր. (ան­ցեա­լի մէջ, Ե­րե­ւան, փաս­տա­բան մը գոր­ծա­ծած է այս ա­նու­նը)

Ի­րե­նէ= խա­ղա­ղու­թիւն. խա­ղա­ղու­թեան չաս­տուա­ծու­հի

Ի­ւա­նէ= Ի­վա­նէ= Ի­վան= Յով­հան­նէս

Իւղ= «իւղ» հա­յե­րէն բա­ռէն. (յու­նա­րէն՝ «Ե­ղէոն» եւ կամ «Միւ­ռոն»)

Իւ­ղա­բեր= իւղ, եղ, բե­րող. գոր­ծա­ծուած է նաեւ «Օ­ղա­բեր» ձե­ւով

Ի­փակ= «մե­տաքս» բա­ռէն ա­նուն

Իփ­րիմ= «Եփ­րեմ» ա­նուան ա­ղա­ւա­ղուած ձե­ւը

Լա­զար= իմ Աս­տու­ծոյ օգ­նու­թիւ­նը. (եբ­րա­յե­րէն՝ «Ե­ղիա­զար»ին կրճա­տը. ֆրան­սե­րէն՝ «Lazare», լա­տի­նե­րէն՝ «Lazarus»)

Լա­ւօ= «լաւ» հա­յե­րէն բա­ռէն ծա­գած ա­նուն

Լե­ւոն= ա­ռիւծ. (ֆրան­սե­րէն՝ «Léon»)

Լիա= յոգ­նած, պար­տա­սած, վաս­տա­կեալ. տե­սակ մը քա­րայ­ծի ա­նուն. (եբ­րա­յե­րէն՝ «Lea» ա­նու­նէն)

Լի­կոս= գայլ. հա­մե­մա­տե­լով՝ Գուր­գէն ա­նու­նով՝ մեր­ձի­մաստ են

Լիւ­սի= Լիւ­սիա= Լու­կիա= ֆրան­սե­րէն՝ «Lucie» ա­նու­նէն. նաեւ՝ «Լու­ցիք»

Լոյս= «լոյս» հա­յե­րէն բա­ռէն

Լո­ռիս= «Լո­ռի» գա­ւա­ռի «Լո­ռիս» ձե­ւը

Լո­րե­տա= նուրբ ե­րի­տա­սարդ կին. ծա­գում ա­ռած է Բա­րի­զի «Notre-Dame de Lorette» թա­ղի ա­նու­նէն, նաեւ՝ Loretta ի­տա­լա­կան քա­ղա­քի ա­նու­նէն՝ ուր նշա­նա­ւոր ե­կե­ղե­ցի մը կը գտնուի

Լո­րիկ= «լոր» թռչու­նի ա­նու­նէն՝ ինչ­պէս է Ա­ղաւ­նի, Ար­ծուիկ, Սի­րա­մարգ, ե­ւայլն

Լուդ­վիկ= Լու­դով­կիոս= նշա­նա­ւոր մար­տիկ. (հին ֆրան­սե­րէն՝ «Hlotavigus», ֆրան­սե­րէն՝ «Louis», ան­գե­րէն՝ «Lewis»)

Լու­թեր= գեր­մա­նա­կան «Luther» ա­նու­նը

Լու­լու= մար­գա­րիտ

Լու­սա­բեր= լոյս բե­րող՝ ակ­նար­կու­թեամբ Ա­րու­սեա­կի

Լու­սա­նոյշ= լոյս եւ ա­նոյշ բա­ռե­րէն

Լուս­դի­հի= հուն­գա­րա­հա­յե­րու գոր­ծա­ծած ա­նուն՝ լոյս բա­ռէն

Լու­սե­ղէն= լոյ­սէ շի­նուած

Լու­սե­րես= լոյս ե­րե­սով

Լու­սե­րէց= լոյս եւ ե­րէց բա­ռե­րով

Լու­սիկ= լոյս բա­ռի գգուա­կան ձե­ւը

Լու­սին= հա­յե­րէն լու­սին բա­ռէն ա­նուն

Լուս­նայ= լու­սին բա­ռէն ա­նուն

Լուսն­թագ= «լուսն­թագ» մո­լո­րա­կը

Լու­սոտ= լու­սա­ւոր

Լու­ցի­քա= Լիւ­սի

Լսու­տար= լոյ­սի տէր

Լօ­րէն= լայն ա­ռու­մով «հռով­մա­յե­ցի» կը նշա­նա­կէ. (ֆրան­սե­րէն՝ «Laurent»)

Խա­բար= «Խոշ­խա­բար»՝ բա­րի լուր, կրճա­տուած ձե­ւը. նմանն է՝ «Ա­ւե­տիք»

Խադ կամ Խաթ= «սուր», «թուր» հա­յե­րէն բառ

Խա­դամ= բա­րի յա­ջո­ղու­թիւն բե­րող ոտք

Խա­թուն= Հա­թուն= ազ­նուա­կան տի­կին

Խա­ժիկ= «խաժ»=«բաց կա­պոյտ» հա­յե­րէն բա­ռէն, աչ­քե­րու գոյ­նի նկատ­մամբ

Խա­լաս= ա­զա­տու­թիւն, փրկու­թիւն

Խա­լաֆ= ա­նու­շա­հոտ ու­ռե­նի

Խա­լիլ= բա­րե­կամ. հայր Աբ­րա­հա­մի տիտ­ղո­սը։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Նո­յեմ­բեր 18, 2016, Իս­թան­պուլ