ԱՐԹՈՒՆ ՔՆԱՆԱԼ…

Աշխոյժ մէկուն համար քունը վայելք ըլլալու չէ, ինչպէս է շատերու համար, այլ՝ միայն անհրաժեշտ միջոց մը յոգնած մկաններ եւ ջիղեր հանգչեցնելու։

Եւ առեղծուածաբար, անոնք՝ որ քունի շատ պէտք չունին, աւելի երկա՜ր ժամեր կը քնանան, քան թէ ուրիշներ՝ որոնք աշխատութեամբ իրաւունք շահած են քնանալու եւ վերանորոգուելու յաջորդ օրուան աշխատութեան համար։ Այսպէս, ուրեմն, ծուլութեան ապացոյց մըն է քնամոլութիւնը։

Արդարեւ, ամէն բանի մէջ չափազանցութիւնը վնասակար է մարդուս համար։ Եւ այս իմաստով, չափաւորութիւնը օգտակար է ամէն գործի մէջ։

Ուստի քունով ժամեր վատնել կը նշանակէ թանկագին կեանքը վատնել, քանի որ վատնուած կեանքը երբեք ետդարձ չունի, ինչպէս հոսող ջուրը։

Քունը՝ ինքնին ժխտականութիւն մըն է մարդկային կազմական կեանքին մէջ։ Քունը՝ միջոց մը ըլլալու է միայն դրական եւ օգտակար նպատակի մը ծառայելու, եւ ո՛չ թէ ըստ ինքեան «նպատակ» մը ըլլալու։ Կեանքի մէջ «միջոց»ը եւ «նպատակ»ը զանազանել շատ կարեւոր է կատարելութեան համար։

Կեանքը կը վկայէ շատերու՝ որոնք երբ քնանալու էին՝ արթո՛ւն են, իսկ երբ արթննալու էին՝ կը քնանան։ Ահաւասիկ, մարդոց աշխատասիրութեան, պատասխանատուութեան գիտակցութեան եւ ծուլութեան, անպատասխանատուութեան ստուգանիշ մը՝ արթո՛ւն քնանալ եւ քունի մէջ ըլլալ արթուն եղած ժամանակ։ Կարգի այս շրջումը՝ միա՛յն մարդ էակին մէջ է որ կը տեսնուի, բայց ո՛չ միւս կենդանի՝ ապրող էակներու մէջ, որոնք կը շարժին բնազդով։

Այն որ մարմնական քունի համար, ի՛նչ որ ճշմարիտ է ֆիզիքապէս հանգչելու համար, ճշմարիտ է նաեւ «հոգեւոր» եւ «մտաւոր» քունի համար։

Ասիկա սա կը նշանակէ՝ սխալականներու, մեղաւորներու համար միշտ յոյս կայ փըր-կութեան, բայց ո՛չ՝ ծոյլերուն համար։ Ուստի իմացականապէս կը նշանակէ մեռնի՛լ, անդամալուծուիլ մտապէս։ Եւ կեանքի բազմաթիւ միջադէպեր եւ դրուագներ կը վկայեն թէ՝ ո՜րքան փայլուն եւ արդիւնաբեր միտքեր՝ ծուլութեան պատճառով, ամլութեամբ ժանգոտած, լճացած եւ շտկէ շիտակ մեռա՛ծ են։

Արդարեւ, որքան ճիշդ է այն խօսքը՝ որ կ՚ըսէ. «Լա՛ւ է մաշիլ, քան՝ ժանգոտիլ»։ Ուստի այն որ կ՚աշխատի, թերեւս կը մաշի, բայց այն որ ծոյլ է եւ չ՚աշխատիր, կը ժանգոտի, եւ մինչեւ իսկ հոգեպէս եւ մտապէս կը մեռնի, կ՚ոչնչանայ ի վերջոյ…։

Կեանքի մէջ եւ մանաւանդ հոգեւոր եւ մտաւոր կեանքի մէջ, ինչպէս նաեւ եկեղեցիներու մէջ հոգիին եւ ընդհանրապէս կեանքի ուտիչը՝ յաճախ «ծուլութի՛ւն»ն է՝ անտարբերութիւն եւ անպատասխանատուութիւն, որոնք կը փճացնեն կեանքը, կ՚ամլացնեն ամէն գործունէութիւն եւ օգտակար ամէն ինչ կը վերածեն վնասակարի։

Ամէն կարելիութիւն, ամէն միջոց եւ ամէն աղբիւր ունենալով հանդերձ, որոնք առոյգ գործունէութեամբ եւ յառաջդիմութեամբ կայունացած են՝ բայց դժբախտաբար ի վերջոյ կազմալուծուած եւ բարոյապէս մեռա՛ծ են պարզապէս անտարբերութեան, անպատասխանատուութեան, եւ անոնց արդիւնք՝ ծուլութեան պատճառով։

Անտարբերութիւն, պարտազանցութիւն, անպատասխանատուութիւն եւ վերջապէս՝ ծուլութիւն ախտեր են, որոնք կը վնասեն թէ՛ անհատը եւ թէ՛ ամբողջ ընկերութիւնը։ Արդարեւ անհատական ծուլութիւնը կը վարակէ ամբողջ հաւաքականութիւնը, կը փճացնէ ամէն անհատական եւ ընկերային, հասարակական գործունէութիւն եւ աշխատութեան արդիւնք։ Ուստի, պէտք է հեռո՛ւ պահել ծուլութեան ախտը մարդկային ամէն փոխյարաբերութիւններու մէջ։

Նախանձիլ պէտք է աշխատասէրներուն, արդիւնաբեր կերպով, օգտակարութեամբ աշխատողներուն, որոնք կը նպաստեն ընկերութեան եւ ապագային։

Բայց ինչո՞ւ համար նախանձի ոեւէ մարդ այս պատճառով, քանի որ ամէն մէկը կրնայ աշխատիլ իր կարողութեան եւ տարողութեան չափով։ Ուստի, փոխանակ նախանձելու, նախընտրելի է աշխատիլ, կարելին ընել մարդկութեան համար։ Արդարեւ, աշխատութեան քանակէն աւելի անոր որա՛կն է կարեւորը, օգտակար եւ արդիւնաւոր աշխատանք մը միշտ շահաբեր է։

Անտարբերութիւնը ախտ մը, թոյն մըն է, ինչպէս պարտազանցութիւնը, անպատասխանատուութիւնը եւ ծուլութիւնը անշուշտ։ Սա անուրանալի ճշմարտութիւն է, որ մարմինին եւ հոգիին միջեւ կենսական սերտ կապ մը կայ եւ ուստի ինչ տեսակ թոյն որ կ՚ազդէ մարմինին, եւ կ՚եղծանէ զայն, կ՚ազդէ նաեւ հոգիին, ինչպէս եւ անպատճառ՝ մտքին, եւ հետզհետէ կը թունաւորէ, կը տկարացնէ զանոնք, եւ կամ, ըսենք, բոլորովին կը փճացնէ։ Կեանքի մէջ կան ֆիզիքական եւ գաղափարական թոյներ։ Կան նաեւ այն թոյները՝ որոնք մարդկային բնութեան մէջ կը ծնին եւ կ՚աճին եւ իրենց աւերիչ դերը կը կատարեն։ Եւ ահաւասիկ, անտարբերութիւնը այդ աւերիչ թոյներէն մէկը եւ գլխաւորներէն մի՛ն է։

Յիսուս կ՚ըսէ. «Բերնէն մտածը չէ՛ միայն որ կը պղծէ, այլ՝ ինչ որ բերնէն կ՚ելլէ», այսինքն, թէ թոյնի աղբիւրը մարդէն դո՛ւրսը չէ ամէն ատեն, այլ յաճախ, մարդուն մէ՛ջն է՝ իր մտածումներուն, իր արտայայտութիւններուն, խօսքերուն, գործածներուն եւ չգործածներուն մէջ, եւ այն ամէնը որ վնասակար են թէ՛ իրեն եւ թէ մարդկութեան ընդհանրապէս։

Զոր օրինակ, չարախօս կամ ստախօս լեզուն, որ «սրտին աւելցուքը դուրս կու տայ»։ Եթէ մարդու մը սիրտը՝ թոյնի սրուակ մը չըլլայ, լեզուն ալ թոյնի մէջ չի թաթխուիր։ Թունաթաթախ նետը, արդարեւ, ամենէն մահացու զէնքն է, բայց կրկնապատիկ մահացու է լեզու մը, որ թաթխուած է ստութեան, ատելութեան եւ անէծքի թոյնին մէջ։ Ուստի վնասակար հետեւանքի մը համար միայն բան մը ընել պէտք չէ, այլ չընել, այսինքն անտարբեր ըլլալ, ծուլութիւն ընել, անշարժ մնալն ալ պատճառ կրնան ըլլալ վնասակար հետեւանքներու։ Օրինակի համար, անօթի մը տեսնել եւ անտերբեր գտնուիլ անոր նկատմամբ եւ տակաւին ուրիշ անգործութիւններ։

Ուրեմն, մարդ ինչո՞ւ չի ծառայեցնէ իր կարողութիւնները, կարելիութիւնները կեանքի ճոխացման, փոխանակ անտարբերութեան, փոխանակ ծուլութեան՝ փոխանակ չարիքի, մեղքի եւ մահուան գործիք ընելու։

Եւ վերջապէս մարդուս սրտին նախանձն ալ այնքա՜ն ահաւոր թոյն մըն է, որքան իժի մը ժանիքին մէջ մթերուած թոյնը։ Նախանձը մահացու ախտ մըն է, որ կը սպաննէ նախ՝ նախանձողը եւ յետոյ՝ նախանձի առարկան։ «Նախանձը ոսկորներուն փտութիւն է», կ՚ըսէ Առակախօսը։ Ան «ներքին թշնամի՛» մըն է մարդուն համար…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Փետրուար 26, 2019, Իսթանպուլ