ԲԱՐՈՅԱԿԱՆ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒԹԻՒՆ

Այն պա­հուն երբ մարդ կը տես­նէ եւ կը հասկ­նայ բա­րիին ար­դա­րու­թեան եւ ի­մաս­տու­թեան կա­րե­ւո­րու­թիւ­նը, բա­րո­յա­կան կա­տա­րե­լու­թեան հաս­նե­լու հա­մար ար­դէն ա­ռա­ջին քայ­լը նե­տած կ՚ըլ­լայ։ Այդ լու­սա­ւոր եւ եր­ջա­նիկ պա՛հն է՝ որ մար­դուս մտքին կը տի­րա­պե­տէ «բա­րո­յա­կան կա­տա­րե­լու­թեան» գա­ղա­փա­րը։ Ուս­տի այս կա­տա­րե­լու­թեան հաս­նե­լու կարճ ճամ­բան է՝ ինք­նա­ճա­նա­չու­մը, մար­դուս ինքն իր էու­թեան անդ­րա­դար­ձու­մը։ Մարդ երբ կ՚անդ­րա­դառ­նայ իր նե­րաշ­խար­հին, այ­լեւս կը սկսի ճամ­բոր­դու­թիւ­նը դէ­պի կա­տա­րե­լու­թիւն։ Տպա­ւո­րիչ եւ սրտա­բուխ խօս­քեր, հո­գե­բուխ եր­գեր մար­դուս մեծ մա­սամբ կ՚օգ­նեն իր կա­տա­րե­լու­թեան ա­ռա­ջա­ցող քայ­լե­րուն մէջ…։

Մարդ, ար­դա­րեւ ըն­թեր­ցում­նե­րով եւ եր­գե­րով սնուե­լու եւ ծաղ­կե­լու է, կա­րե­նալ օգ­տուե­լու հա­մար ա­ղօթ­քի եւ խո­կու­մի պա­հե­րէն։ Եւ ա­հա­ւա­սիկ, հո՛ս է կա­րե­ւո­րու­թիւ­նը հո­գեմ­տա­ւոր պատ­րաս­տու­թեան, այ­սինքն հո­գին ազ­նուաց­նե­լու եւ միան­գա­մայն միտ­քը զար­գաց­նե­լո՛ւ։

Ար­դա­րեւ, քա­ռաս­նօ­րեայ շրջա­նը պա­տեհ ա­ռիթ մըն է՝ յա­ռա­ջի­կայ օ­րե­րուն ար­դիւ­նա­բե­րու­թեա­նը հա­մար։

Քա­ռաս­նօ­րեայ շրջա­նի լա­ւա­գոյն օ­րի­նա­կը կա­րե­լի է տես­նել՝ Քրիս­տո­սի քա­ռաս­նօ­րեայ ա­ռանձ­նա­ցու­մին եւ ծո­մա­պա­հու­թեան մէջ։ Ուս­տի Քրի­ստոս, մկրտու­թե­նէն ան­մի­ջա­պէս ետք, լքե­լով ա­մէն գե­ղեց­կու­թիւն եւ վա­յելք ա­ռանձ­նա­ցաւ ա­նա­պա­տին մէջ։

Ա­ռանձ­նու­թիւ­նը, ինչ­պէս յա­ճախ կը յի­շենք, «մի­նա­կու­թիւն»է տար­բեր բան մը, տար­բե՛ր վի­ճակ մըն է։

Ա­ռանձ­նու­թիւ­նը՝ մար­դուս ինքն ի­րեն հետ ըլ­լալ, ինք­զինք ճանչ­նա­լու վի­ճակ մըն է, ինք­նամ­փոփ կեր­պով ճշմար­տու­թեան ուղ­ղուե­լու, հո­գե­պէս աշ­խոյժ ըլ­լա­լու, գոր­ծող եւ ար­տադ­րող ապ­րում մըն է։ Իսկ մի­նա­կու­թիւ­նը՝ ա­մուլ, ան­գործ եւ ա­նար­դիւն վի­ճակ մըն է, այ­լա­պէս անն­պա­տակ ապ­րում մը։ Այս ի­մաս­տով մի­նա­կու­թիւ­նը ո՛չ մէկ օ­գուտ ու­նի մար­դուս հո­գե­ւոր կեան­քին, նոյ­նիսկ եր­բեմն վնաս իսկ կրնայ պատ­ճա­ռել, քա­նի որ ամ­լու­թիւ­նը վնա­սա­կար է։ Եւ կար­ծեմ, «լա՛ւ է մա­շիլ, քան ժան­գո­տիլ» խօս­քը ճիշդ այս պա­րա­գա­յին հա­մար ը­սուած է։

Ու­րեմն ա­ռանձ­նու­թիւ­նը, քա­նի որ ար­դիւ­նա­բեր է, եր­ջան­կու­թիւն կը ստեղ­ծէ, մարդ ա­ռանձ­նու­թեան մէջ՝ հո­գե­պէս նո­րո­գուած ու կազ­դու­րուած՝ նոր կեան­քի մը կրնայ սկսիլ եւ եր­ջա­նիկ ըլ­լալ։ Ուս­տի, մա­նա­ւանդ, ժո­ղո­վուր­դի բազ­մու­թե­նէն հե­ռու, ա­ռան­ձին կեանք մը, մար­դուս ա­ւե­լի լաւ խոր­հե­լու, մա­քուր հո­գիով նոր եւ նո­րո­գուած կեան­քի մը սկսե­լու ա­ռի­թը կու տայ։

Ինչ­պէս ը­սինք, ա­ռանձ­նու­թիւ­նը մար­դուս հա­մար ինքն ի­րեն ամ­փո­փուե­լու, ինք­զինք գտնե­լու եւ ճանչ­նա­լու մի­ջոց մըն է։ Ա­ռանձ­նու­թեան մէջ է որ կը զգայ սի­րոյ ար­ժէ­քը, կա­րօտն ու պա­հանջ­քը իր նմա­նին, կ՚անդ­րա­դառ­նայ իր նմա­նին գե­ղեց­կու­թեա­նը, բա­րու­թեա­նը եւ վե­հու­թեա­նը եւ կը սկսի սի­րել զայն, քա­նի որ միշտ կը կրկնենք՝ սի­րե­լու հա­մար պէ՛տք է նախ ճանչ­նալ, ա­ռանց ճանչ­նա­լու, ա­ռանց ի­րեր­հաս­կա­ցո­ղու­թեան ո՛չ կա­րե­լի է սի­րել եւ ո՛չ ալ՝ ա­տել։

Մէ­կու մը նուի­րուե­լու ազ­նուու­թեան եւ ա­ռա­քի­նու­թեան ար­ժէ­քը կը հասկ­ցուի ա­ռանձ­նու­թեան մէջ եւ դար­ձեալ ա­ռանձ­նու­թեան մէջ, մարդ ա­ւե­լի նե­րո­ղա­միտ եւ ա­ւե­լի՛ հան­դուր­ժող կ՚ըլ­լայ, ա­ւե­լի՛ մար­դա­սէր, ա­ւե­լի՛ ան­կեղծ, ա­ւե­լի՛ կա­րե­կից եւ ու­րի­շին ցա­ւե­րուն մաս­նակ­ցող։ Ա­ռան­ձին մար­դը ա­ւե­լի մօտ է կա­տա­րե­լու­թեան, քա­նի որ ա­ւե­լի մօտ է ճշմար­տու­թեան, եւ կա­տա­րե­լու­թեան ճամ­բան կը սկսի ճշմար­տու­թեան անդ­րա­դար­ձու­մով, մա­նա­ւանդ ճշմար­տա­սի­րու­թեա՛մբ։ Ա­ռանձ­նու­թիւ­նը ապ­րող մար­դը ա­ւե­լի դիւ­րին կրնայ նուի­րուիլ եւ մին­չեւ իսկ զո­հել շատ բա­ներ՝ զո­հուիլ ու­րի­շի մը բա­րի­քին, օգ­տին հա­մար։

Յի­սուս մե­զի տուաւ ա­ռանձ­նու­թեան օ­րի­նա­կը՝ Իր իսկ տի­պա­րով, ո՛չ միայն խօս­քով, այլ գործ­նա­կան կեր­պով, երբ իր ա­ռա­քե­լու­թեան սկսե­լէ ա­ռաջ, քա­ռա­սուն օ­րուայ ա­ռանձ­նու­թեան շրջան մը բո­լո­րեց՝ հո­գե­պէս պատ­րաս­տուե­լու մի­ջոց մը ապ­րե­ցաւ։

Պէ՞տք էր Յի­սու­սի, որ այդ քա­ռա­սուն օ­րե­րը ապ­րէր. ե­թէ պէտք չէր՝ Իր աս­տուա­ծա­յին բնու­թեան պատ­ճա­ռով, բայց պէ՛տք էր, անհ­րա­ժեշտ էր «օ­րի­նակ» ըլ­լա­լու հա­մար, գործ­նա­կա­նա­պէս հաս­տա­տե­լու հա­մար ճշմար­տու­թեան վար­դա­պե­տու­թիւ­նը եւ ա­նոր պա­հանջ­նե­րը մար­դուս հա­մար։ Եւ ար­դէն Ան ալ ա­ռանձ­նա­ցաւ որ­պէս «կա­տա­րե­լա­պէս մա՛րդ»։­

Եւ Յի­սուս իր ա­ռանձ­նու­թեան շրջա­նը բո­լո­րեց ա­ղօթ­քով, այ­սինքն Աս­տու­ծոյ հետ՝ Հօ­րը հետ միա­նա­լով։ Ու­րեմն ա­ռանձ­նու­թիւ­նը՝ որ­քան ինքն իր հետ ըլ­լալ, բայց նո՛յն­քան Աս­տու­ծոյ հետ ըլ­լալ կը նշա­նա­կէ։

Ա­ղօթ­քը, մա­նա­ւանդ ա­ռանձ­նու­թեան մէջ ուժ ստա­նա­լու կա­րե­ւոր մէկ մի­ջոց մըն է միշտ։ Ուս­տի, Յի­սուս իր փոր­ձու­թեան ժա­մա­նակ, սա­տա­նա­յին կը յաղ­թէ իր ան­ձին մէջ։ Իսկ ա­ւե­լի վերջ ա­ռա­քե­լու­թեա­նը ըն­թաց­քին սա­տա­նան պար­տու­թեան կը մատ­նէր բազ­մու­թեան ներ­կա­յու­թեան՝ ի վկա­յու­թիւն աս­տուա­ծա­յին ա­մե­նա­զօ­րու­թեան։ Եւ ամ­բողջ կեան­քը ա­ւե­լի եւս կը գե­ղեց­կա­նար այդ յաղ­թու­թիւն­նե­րով՝ ո­րոնք հրա­պա­րա­կաւ կը կա­տա­րուէին եւ կ՚ա­ւելց­նէին ժո­ղո­վուր­դին վստա­հու­թիւ­նը։ Ար­դա­րեւ «օ­րի­նակ» ըլ­լալ, գործ­նա­կան խրատ­ներ, խօս­քէն շա՜տ ա­ւե­լի ազ­դե­ցիկ եւ տպա­ւո­րիչ կ՚ըլ­լան։

Աս­տուա­ծա­յին ազ­նիւ ու­ժի զօ­րու­թեան շնոր­հիւ միայն մարդ կրնայ ճանչ­նալ եւ գնա­հա­տել յաղ­թու­թեան մեծ նշա­նա­կու­թիւ­նը եւ փրկու­թեան ի­մաս­տը։

Մարդ կո­չուած է կա­տա­րե­լա­գոր­ծուե­լո՛ւ, ուս­տի ան կը ձգտի կա­տա­րե­լու­թեան։ Ա­սի­կա բնա­կան է, քա­նի որ ամ­բողջ բնու­թիւ­նը ե՛ւ մար­դը են­թա­կայ է բա­րեշր­ջու­մի մը, որ զինք կ՚ա­ռաջ­նոր­դէ կա­տա­րե­լու­թեան։

Մար­դուն կո­չու­մը եւ նպա­տա­կը կա­տա­րե­լու­թեան հաս­նիլ է։ Եւ քրիս­տո­նեայ մար­դուն ամ­բողջ կեան­քը կը պսա­կուի, կա­տա­րե­լու­թեան հաս­նե­լու ըն­թաց­քին տրուած ար­ժէ­քով եւ կա­րե­ւո­րու­թեամբ։

Կա­րե­լի է մարդ ու­նայ­նու­թիւն, անն­պա­տակ եւ ա­նի­մաստ զբա­ղում հա­մա­րէ շատ բա­ներ ի­րեն հա­մար եւ ո՛­չինչ նկա­տէ ինք­զինք ան­հուն տիե­զեր­քի ան­սահ­մա­նու­թեան մէջ։ Բայց ա­մե­նա­փոքր մաս­նիկ, որ ստեղ­ծուած է Աս­տու­ծոյ կող­մէ, ան­պայ­ման ու­նի իր կա­րե­ւո­րու­թիւ­նը, անհ­րա­ժեշ­տու­թիւ­նը՝ կա­տա­րե­լա­գոր­ծե­լու հա­մար աս­տուա­ծա­յին ստեղ­ծա­գոր­ծու­թեան ընդ­հա­նուր ծրա­գի­րը։ Ուս­տի ա­մե­նա­փոքր տարր մը, մաս­նիկ մը, իր դե­րը ու­նի այդ ծրագ­րին ի­րա­կա­նաց­ման մէջ։ Ա­ւե­լի եւս մար­դը, ամ­բողջ մարդ­կու­թեան ա­մէն մէկ ան­դա­մը, անխ­տիր, կա­րե­ւոր ար­ժէք կը ներ­կա­յաց­նէ այդ մեծ ծրագ­րին ի­րա­գործ­մա­նը մէջ։ Ուս­տի քրիս­տո­նեայ վար­դա­պե­տու­թեան վեհ գա­ղա­փար­նե­րը եւ սկզբունք­նե­րը ճի՛շդ ըմբռ­նու­մը կու տան մար­դուն ինք­նա­ճա­նաչ­ման, կա­տա­րեա­լին ձգտե­լու ի­մա­ցու­թեան։ Եւ այդ կէ­տին, ա­ղօթ­քը եւ մա­նա­ւանդ ա­ռան­ձին ա­ղօթ­քը մեծ դեր կը խա­ղայ մար­դուն հա­մար։

Ա­ղօթ­քը մար­դուն հա­մար Աս­տու­ծոյ հետ հա­ղոր­դակ­ցե­լու, խորհր­դակ­ցե­լու եւ գոր­ծակ­ցե­լու կա­րե­ւոր մի­ջոց մըն է եւ մա­նա­ւանդ ա­պա­հով եւ վստա­հե­լի մի­ջոց մը։ Ա­ռան­ձին ա­ղօթ­քը, մար­դուն սրտի խօսքն է առ Աս­տուած։ Եւ ա­ղօթ­քով է որ մարդ կը վա­յե­լէ Աս­տու­ծոյ ներ­կա­յու­թիւ­նը՝ իր ա­ռանձ­նու­թեան մէջ։ Այս ի­մաս­տով «ա­ռան­ձին մարդ»ը՝ «մի­նակ մարդ» չէ՛, քա­նի որ ա­ռանձ­նու­թեան մէջ մարդ կը խորհր­դակ­ցի նախ ինք ի­րեն հետ եւ յե­տոյ Աս­տու­ծոյ հետ, կը վա­յե­լէ միաս­նու­թեան օ­գուտ­նե­րը, հոգ չէ, թէ ան հե­ռու ըլ­լայ բազ­մու­թե­նէ, ժխո­րէ եւ ա­մէն տե­սակ ըն­կե­րու­թիւն­նե­րէ։ Եւ մարդ երբ ա­ռան­ձին է, ա­ւե­լի լաւ կրնայ շփուիլ, մտեր­մա­նալ Աս­տու­ծոյ հետ եւ ներշն­չուիլ այդ պա­տե­հու­թե­նէն։

Եւ վեր­ջա­պէս, մարդ ա­ռանձ­նու­թեան մէջ, ա­ղօթ­քի մի­ջո­ցով, ի՛ր մէջ շա­րու­նակ կը զգայ Աս­տու­ծոյ ներ­կա­յու­թիւ­նը. ա­ռան­ձին մար­դուն սրտին մէջ շա՜տ ա­ւե­լի լայն տեղ կը գտնուի Աս­տու­ծոյ ներ­կա­յու­թիւ­նը ըն­դու­նե­լու հա­մար։ Ուս­տի գիտ­նա՛նք ա­ռանձ­նու­թեան ար­ժէ­քը մեր հո­գե­ւոր կեան­քին մէջ…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Փետ­րուար 24, 2017, Իս­թան­պուլ