Ա­ՆՈ­ԽԱ­ԿԱ­ԼՈՒ­ԹԻՒՆ

«Ո­խա­կա­լու­թիւն». ա­հա­ւա­սի՛կ մո­լու­թիւն մը՝ հո­գե­կան ախտ մը, վատ սո­վո­րու­թիւն մը, կիրք մը, որ դժբախ­տա­բար մարդս գե­րի կը դարձ­նէ, իր ճի­րան­նե­րուն մէջ բան­տար­կե­լով զայն։ «Ո­խա­կա­լու­թիւն» կը նշա­նա­կէ՝ քէն, քի­նախնդ­րու­թիւն, քէ­նէ մղուած վրէժխնդ­րու­թիւն։ Եւ այս կիր­քը կ՚ար­ծար­ծէ, կը հրահ­րէ թշնա­մու­թիւն­նե­րը, հա­կա­ռա­կու­թիւն­նե­րը, կը տե­ւա­կա­նաց­նէ կռի­ւը, պայ­քա­րը։

Մինչ­դեռ խա­ղա­ղու­թիւ­նը, հաշ­տու­թիւ­նը, ան­դոր­րու­թիւ­նը կ՚եր­ջան­կաց­նէ մար­դը՝ հան­գիստ կեանք մը ա­պա­հո­վե­լով ա­նոր։ Բայց մարդ­կա­յին բնու­թիւ­նը միշտ հա­կա­մէտ է խռո­վու­թեան, թշնա­մու­թեան, խառ­նա­կու­թեան եւ քէ­նի։

Մարդ­կա­յին ամ­բողջ պատ­մու­թիւ­նը կը վկա­յէ, թէ մարդս միշտ նա­խընտ­րած է կռի­ւը, թշնա­մու­թիւ­նը, փո­խա­նակ ան­դոր­րու­թեան։ Ո՜վ գի­տէ, բա­նի մը ար­ժէ­քը հասկ­նա­լու հա­մար զայն կորսնց­նե՞լ պէտք է, քա­նի որ մար­դիկ երբ կը կորսնց­նեն խա­ղա­ղու­թիւ­նը եւ կը սկսին կռուիլ կամ գժտուիլ, ան­մի­ջա­պէս ճար մը կը փնտռեն։ Եւ դար­ձեալ քա­ղա­քա­կան ընդ­հա­նուր պատ­մու­թիւ­նը լե­ցուն է պա­տե­րազմ­նե­րով՝ ո­րուն կը յա­ջոր­դեն խա­ղա­ղու­թեան ո­րո­նում­ներ, ո­րոնք ընդ­հան­րա­պէս կը յան­գին խա­ղա­ղու­թեան դա­շինք­նե­րու։

Ո­խա­կա­լու­թիւ­նը կամ վրէժխնդ­րու­թիւ­նը մարդ­կա­յին տկա­րու­թիւն մըն է, եւ այն­պէս տկա­րու­թիւն մը են­թա­կա­յին մեծ վտանգ կը սպառ­նայ եւ վնաս­նե­րու պատ­ճառ կը դառ­նայ։ Ա­յո, սի­րե­լի՜ բա­րե­կամ­ներ, ո­խա­կա­լու­թիւ­նը կամ վրէժխնդ­րու­թիւ­նը տկար նկա­րագ­րի տէր մար­դու զգա­ցում մըն է. կիրք մը, որ եր­բեք օ­գուտ չի խոս­տա­նար ա­նոր՝ որ այդ կիր­քով կը շար­ժի եւ կեան­քը դժո­խա­յին կա­ցու­թեան մը կը վե­րա­ծէ։

Ա­նո­խա­կա­լու­թիւ­նը՝ որ հա­կա­դիր վի­ճակն է ո­խա­կա­լու­թեան, ա­ռա­քի­նու­թիւն է ե՛ւ ազ­նուու­թիւն։

Ոխ չպա­հող, ա­նո­խա­կալ մար­դը՝ նկա­րագ­րով զօ­րա­ւոր վե­հանձն ու ան­յի­շա­չար մարդ է. մեծ­հո­գի, աս­պե­տա­կան է։ Ան դէպ­քե­րը կը դի­տէ վե­րէն՝ հե­ռուէն եւ եր­բեք չ՚ազ­դուիր ա­նոնց­մէ, ինչ որ «զօ­րա­ւոր նկա­րագ­րի յատ­կա­նիշ» մըն է։ Ա­նո­խա­կալ մար­դը միշտ նե­րո­ղա­միտ է՝ համ­բե­րա­տար եւ հան­դուր­ժող, ող­ջա­միտ եւ զգօն։ Եւ հա­կա­ռակ բո­լոր այս բա­րե­մաս­նու­թիւն­նե­րուն, զար­մա­նա­լի՜ է որ մար­դոց մե­ծա­մաս­նու­թիւ­նը կը նա­խընտ­րէ ո­խա­կալ ըլ­լալ եւ վրէժխնդ­րիր, ո­խա­կալ։

Պահ մը խոր­հինք սի­րե­լի՜ բա­րե­կամ­ներ, ո­խա­կա­լու­թիւ­նը կամ վրէժխնդ­րու­թիւ­նը ի՞նչ օ­գուտ կ՚ա­պա­հո­վէ են­թա­կա­յին։ Կեան­քի ընդ­հա­նուր փոր­ձա­ռու­թիւ­նը ցոյց կու տայ, թէ ո­խա­կալ կամ վրէժխն­դիր մէ­կը միա՛յն վնաս կը պատ­ճա­ռէ՝ թէ՛ ի­րեն, եւ թէ ա­նոր՝ ո­րուն հան­դէպ ոխ եւ վրէժխնդ­րու­թեան կիր­քով լե­ցուած է։ Բայց ա­մե­նա­մեծ վնա­սը ինքն ի­րեն կը հասց­նէ։

Վնաս մը փո­խա­դար­ձե­լու տրա­մադ­րու­թեան մէջ ըլ­լա­լու չափ ա­նի­մաստ, տմար­դի՝ մարդ ա­րա­րա­ծի ան­վա­յել, բիրտ ու վատ զգա­ցում մը կա­րե­լի՞ է խոր­հիլ։ Այ­լա­պէս մարդ­կա­յին ար­ժա­նա­ւո­րու­թեան ու ար­ժա­նա­պա­տուու­թեան չի՛ հա­մա­ձայ­նիր, կա­րե­լի չէ՛ պատ­շա­ճեց­նել այդ­պի­սի զգա­ցում մը՝ որ ի վեր­ջոյ կը յան­գի ո­խա­կա­լու­թեան կամ վրէժխնդ­րու­թեան։

Ա­մէն պե­տու­թիւն, այ­սինքն կազ­մա­ւո­րուած ու կազ­մա­կեր­պուած ա­մէն հա­ւա­քա­կա­նու­թիւն, «ըն­կե­րա­յին հա­մա­ձայ­նու­թեամբ» մը վնա­սը հա­տու­ցա­նել տա­լու, պատ­ժե­լու, վնա­սը կամ յան­ցան­քը փո­խա­րի­նե­լու հա­մար պե­տա­կան իշ­խա­նու­թիւ­նը ի­րա­ւա­սու կար­գած է, այ­սինքն պաշ­տօ­նա­տար նշա­նա­կած է։ Եւ այ­լեւս ան­հա­տա­պէս վրէժ լու­ծե­լու ի­րա­ւուն­քը, ա­ւե­լի ճիշդ է ը­սել՝ հա­տու­ցում պա­հան­ջե­լու ար­դար սե­փա­կա­նու­թիւ­նը փո­խան­ցուած է պե­տա­կան իշ­խա­նու­թեան, քա­նի որ ան ի­րա­ւա­սո՛ւ է պաշտ­պա­նե­լու ա­մէն ի­րա­ւունք եւ պա­հան­ջե­լու՝ ա­մէն­քը, բո­լոր ըն­կե­րու­թիւ­նը հե­տաքրք­րող պարտ­քը։ Ի­րա­ւուն­քը՝ որ «օ­րի­նա­ւո­րուած պա­հանջք» մըն է՝ կա­րո­ղու­թիւն մը, կը վե­րա­բե­րի իշ­խա­նու­թեան եւ ա­նոր օ­րի­նա­կան պաշ­տօ­նա­տար­նե­րուն։

Ե­կէք սի­րե­լի՜­ներ, շա­րու­նա­կենք ա­ռա­կով մը։

Ա­ռա­կը քա­ղուած է՝ «Հա­յե­լի Վա­րուց Բա­րո­յա­գի­տա­կան Պա­տում­ներ. Սուրբ Էջ­միա­ծին, 2007»էն։

Սուրբ Յով­հան Ոս­կե­բե­րան իր քա­րոզ­նե­րէն մէ­կուն մէջ կ՚ը­սէ, թէ երբ չա­րա­բա­րոյ մար­դոց­մէ ո­մանք կը քար­կո­ծէին ե­րա­նե­լի Կոս­տան­դիա­նոս ինք­նա­կա­լի պատ­կե­րը, եւ շա­տեր ա­նոր կը խրա­տէին ու կը յոր­դո­րէին վրէժխն­դիր ըլ­լալ իր նկա­րը ա­նար­գող­նե­րուն նկատ­մամբ, եւ ոչն­չաց­նել այս­պի­սի ար­հա­մար­հա­կան վե­րա­բեր­մունք­նե­րը ի­րա­գոր­ծող­նե­րը, ա­ւելց­նե­լով նաեւ, թէ կայ­սեր ամ­բողջ դէմ­քը քա­րե­րով չա­րա­չար եւ անխ­նայ վի­րա­ւո­րուած էր։

Կոս­տան­դիա­նոս ձեռ­քը դէ­պի ե­րե­սը տա­նե­լով եւ ծի­ծա­ղե­լով կ՚ը­սէր.

«Ո՛չ խոց կը տես­նեմ ե­րե­սիս, դէմ­քիս վրայ, ո՛չ ալ ցաւ կը զգամ. գլուխս ա­ռողջ է, եւ ե­րեսս ո՛չ մէկ վէրք կայ, ողջ եւ ամ­բողջ է»։­

Իսկ ա­նոնք, որ կը յոր­դո­րէին վրէժխն­դիր ըլ­լայ, ա­մօ­թա­հար ե­ղած էին եւ հրա­ժա­րե­ցան ի­րենց չար խրատ­նե­րէն։

***

Սուրբ Յով­հան Ո­ղոր­մած եղ­բօ­րոր­դի մը ու­նէր, որ պան­դո­կա­պե­տի մը հետ կռուե­լով՝ ա­նոր կող­մէ մե­ծա­գոյն ա­նար­գան­քի մը են­թար­կուած էր եւ քա­նի որ այս բա­նը յայտ­նա­պէս կա­տա­րուե­ցաւ, եւ մա­նա­ւանդ որ ա­նարգ մար­դու մը կող­մէ. ինքն ալ ա­ռա­ւե­լա­բար պատ­րիար­քի եղ­բօ­րոր­դին էր, այս իսկ պատ­ճա­ռով վի­րա­ւո­րուած սիր­տով, կա­րե­վեր, այ­սինքն խոր վէրք ստա­ցած, ծան­րա­պէս վի­րա­ւո­րուած, սաս­տիկ լա­ցով ե­կաւ ա­նոր սե­նեա­կը։ Պատ­մեց ման­րա­մաս­նու­թեամբ պա­տա­հա­ծը։

Հե­զա­հո­գի պատ­րիար­քը, ա­նի­կա այդ­պի­սի զայ­րոյ­թի մէջ տես­նե­լով՝ դար­ձեալ հար­ցուց թէ ինչ­պէս պա­տա­հե­ցաւ դէպ­քը, քա­նի որ եղ­բօ­րոր­դին շատ տրտմած էր։

Բայց պատ­րիար­քի եղ­բօ­րոր­դին չէր կրնար ա­ւե­լի շատ խօ­սիլ եւ մեր­ձա­ւո­րի մը օգ­նու­թեամբ դար­ձեալ պատ­մեց պա­տա­հա­ծը։ Իսկ պատ­րիար­քը՝ որ ճշմա­րիտ բժիշկ մըն էր, իր եղ­բօ­րոր­դիին բար­կու­թիւ­նը սկսաւ մեղ­մօ­րէն հան­դար­տեց­նել, ը­սե­լով.

«Ար­դա­րեւ այդ ը­սա­ծիդ պէս է, ար­դեօք կա­րե­լի՞ է որ ոե­ւէ մէ­կը հա­մար­ձա­կի քու դէմդ իր բե­րա­նը բա­նալ։ Հա­ւա­տա՛, որ­դեա՛կ, այն­պի­սի գործ կը կա­տա­րեմ այ­սօր որ բո­վան­դակ Ա­ղեք­սանդ­րիան կը զար­մա­նայ»։­

Եւ ա­նոր մա­սամբ հան­դար­տած ըլ­լա­լը տես­նե­լով, եւ կար­ծե­լով թէ պան­դո­կա­պե­տը յայտ­նա­պէս կը պատ­ժուի՝ գրկեց զայն եւ ը­սաւ.

«Որ­դեա՛կ, ե­թէ իս­կա­պէս իմ եղ­բօ­րոր­դին ես, պատ­րաս­տուէ գա­նա­կո­ծու­թեան (=սաս­տիկ ծե­ծի են­թար­կուիլ) ու ա­մէն մար­դու ա­նար­գան­քին, քան­զի ճշմա­րիտ ազ­գա­կա­նու­թիւ­նը, ա­րիւ­նակ­ցու­թիւ­նը ո՛չ թէ ա­րիւ­նէն ու մար­մի­նէն, այլ հա­րա­զատ ա­ռա­քի­նու­թե­նէն կը ճանչ­ցուի»։­

Ա­պա ու­ղար­կեց ու պան­դո­կա­պե­տը կան­չեց եւ ա­նոր ա­զա­տու­թիւն տուաւ բո­լոր տուր­քե­րէն, հար­կե­րէն։ Երբ այս բա­նը լսե­ցին, շա­տեր զար­մա­ցան եւ հասկ­ցան ա­նոր ը­սա­ծը, թէ՝ «Այն­պի­սի գործ կ՚ը­նեմ, որ բո­վան­դակ Ա­ղեք­սանդ­րիան զար­մա­նայ», քա­նի որ ո՛չ միայն վրէժխն­դիր չե­ղաւ, այ­լեւ պա­տի­ժի փո­խա­րէն ա­նոր շնորհ­ներ ը­րաւ։

Եւ սի­րե­լի՜ բա­րե­կամ­ներ, որ­քան դժուար է չա­րի­քը փո­խա­դար­ձել բա­րի­քով, ար­դա­րեւ քի­չեր կրնան ը­նել ա­սի­կա՝ մեծ­հո­գի, վե­հանձն, ազ­նուա­կան հա­զուա­գիւտ մար­դիկ միա՛յն…։

 ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարտ 21, 2016, Իս­թան­պուլ