ԼԵԶՈՒՆ ԶՍՊԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Լե­զուն զսպել, խօս­քի չա­փը գիտ­նալ ա­ռա­քի­նու­թիւն է, որ մարդս կ՚ազ­նուաց­նէ, լուրջ եւ վստա­հե­լի կը դարձ­նէ։ Լե­զուն պահ­պա­նել, լե­զուին տէ­րը ըլ­լալ կը նշա­նա­կէ, այն ի՛նչ որ ծան­րա­խոհ, խո­հեմ եւ ող­ջա­միտ մարդ ըլ­լա­լու նշան մըն է։ Ար­դա­րեւ, լե­զուն զսպել, խօս­քը կշռել հա­սուն մար­դու նկա­րա­գիր մըն է եւ վստա­հու­թիւն ներշն­չող անձ­նա­ւո­րու­թեան մը ա­պա­ցո՛յ­ցը։

Այս մա­սին կ՚ար­ժէ յի­շել Յի­սու­սի խօս­քե­րը որ կ՚ը­սէ.

«Բեր­նէն մտա­ծը չէ՛ որ կը պղծէ մար­դը, այլ ի՛նչ որ դուրս կ՚ել­լէ բեր­նէն՝ ա՛յն է որ կը պղծէ մար­դը» (ՄԱՏԹ. ԺԳ 11)։ Այս կը նշա­նա­կէ, թէ՝ մար­դուս բեր­նէն ե­լա­ծը սրտէն դուրս կու գայ եւ կ՚ա­րա­տա­ւո­րէ մար­դը (ՄԱՏԹ. ԺԳ 18)։­

Ու­րեմն մարդ պար­տի ու­շա­դի՛ր եւ զգոյշ ըլ­լալ իր լե­զուին, որ կրնայ ա­մե­նա­ծանր կեր­պով վի­րա­ւո­րել ու­րիշ­նե­րը, նոյ­նիսկ մարմ­նա­կան վի­րա­ւո­րան­քէ ալ ա­ւե­լի՛։

Թէ ի՞նչ կը նշա­նա­կէ լե­զուն զսպել, լե­զուն պահ­պա­նել եւ կամ լե­զուին տէր ըլ­լալ։

Լե­զուն զսպել կը նշա­նա­կէ՝ հե­ռու մնալ ա­նէծք­նե­րէ, բամ­բա­սանք­նե­րէ, ստա­խօ­սու­թե­նէ, սուտ վկա­յու­թիւն­նե­րէ, հայ­հո­յա­բա­նու­թե­նէ եւ պղծա­խօ­սու­թե­նէ, մէկ խօս­քով՝ լե­զուն «մա­քո՛ւր» պա­հել։

Ուս­տի, Յա­կո­բոս Ա­ռա­քեալ իր Ընդ­հան­րա­կան Նա­մա­կին մէջ սա­պէս կ՚ը­սէ.

«Նոյն­պէս ալ լե­զուն, թէեւ փոքր ան­դամ մըն է, բայց մե­ծա­մեծ բա­նե­րով կը պար­ծե­նայ։ Գի­տէք, թէ պզտիկ կայ­ծը հսկայ ան­տառ մը կրնայ հրդե­հել։ Լե­զուն ալ կրակ է։ Ա­նի­րա­ւու­թեան աշ­խարհ մըն է ա­նի­կա։ Թէեւ պարզ մէկ ան­դամն է մար­մի­նին, բայց ամ­բողջ մար­դը կ՚ա­պա­կա­նէ, եւ գե­հե­նի կրա­կով բռնկած՝ մեր ամ­բողջ կեան­քը կրա­կով կը վա­ռէ։

«Բո­լոր տե­սա­կի գա­զան­նե­րը, թռչուն­նե­րը, սո­ղուն­նե­րը եւ ծո­վա­յին կեն­դա­նի­նե­րը նուա­ճուած են մար­դուն կող­մէ եւ կը հնա­զան­դին ա­նոր։

«Բայց ո՛չ ոք կրնայ հնա­զան­դեց­նել մարդ­կա­յին լե­զուն, որ չար է, անզս­պե­լի եւ մա­հա­ցու թոյ­նով լե­ցո՛ւն։ Ա­նով կ՚օրհ­նենք մեր Տէ­րը եւ Հայրն Աս­տուած, եւ դար­ձեալ ա­նով կ՚ա­նի­ծենք մար­դի­կը, ո­րոնք Աս­տու­ծոյ նմա­նու­թեամբ ստեղ­ծուած են։ Այ­սինքն՝ նո՛յն բե­րա­նէն կ՚ել­լեն թէ՛ օրհ­նու­թիւ­նը եւ թէ՛ ա­նէծ­քը։

«Ա­սի­կա ճիշդ չէ՛ սա­կայն, եղ­բայր­ներս։

«Մի­թէ աղ­բիւր մը միեւ­նոյն ա­կէն քաղցր եւ դառն ջուր կը բխէ՞։ Կա­րե­լի՞ բան է, եղ­բայր­ներս, որ թզե­նին ձի­թապ­տուղ տայ, կամ որ­թա­տուն­կը՝ թուզ։

«Նմա­նա­պէս կա­րե­լի չէ՛ որ ա­ղուտ հո­ղէն քաղցր ջուր բղխի» (ՅԱ­ԿՈ­ԲՈՍ, Գ 5-12)։­

Եւ այս իսկ պատ­ճա­ռով է, որ մարդ իր խօս­քը պէ՛տք է կշռէ, եւ իր ը­սե­լի­քը ո­րո­շե­լէ ա­ռաջ՝ ո­րո­շե­լու է, թէ՝ ի՛նչ պէտք է չը­սէ։ Ու­րեմն մարդ խօ­սե­լէ ա­ռաջ պէտք է խոր­հի, մտա­ծէ եւ հա­կակշ­ռէ իր խօս­քե­րը՝ որ կը նշա­նա­կէ «զսպել լե­զուն»։ Ա­սոր հա­մար ը­սուած է, թէ մարդ պէտք է տասն ան­գամ խոր­հի եւ մէկ ան­գամ խօ­սի։

Ինչ­պէս Յի­սուս կ՚ը­սէ, մարդ­կա­յին լե­զուի աղ­բիւ­րը սի՛րտն է, մարդ կը խօ­սի իր սրտին թե­լադ­րան­քով, դրդրան­քով։ Ուս­տի մի՛ հա­ւա­տաք այն մար­դուն, որ դի­մա­ցի­նին զգա­ցում­նե­րը եւ ար­ժա­նա­պա­տուու­թիւ­նը վի­րա­ւո­րե­լէ յե­տոյ կ՚ը­սէ. «Մի՛ նա­յիք լե­զուիս, սիրտս մա­քուր է»։ Սո՛ւտ է։ Այդ­պէս ը­սող մէ­կը նախ ինք­զինք, յե­տոյ իր դի­մա­ցի­նը կը խա­բէ՝ ան­կեղծ չէ, քա­նի որ մարդ կը խօ­սի այն՝ ի՛նչ որ սրտէն կը բղխի. լե­զուն եւ սիր­տը միշտ հա­մըն­թաց են, ի­րա­րու հա­մա­ձայն կը գոր­ծեն։

Ա­պա ու­րեմն, ե­թէ լե­զուն իր պատ­գա­մը սրտէն կը ստա­նայ, անհ­րա­ժե՛շտ է, որ սիր­տը լե­ցուած ըլ­լայ ազ­նիւ մտա­ծում­նե­րով, մա­քուր զգա­ցում­նե­րով, որ­պէս­զի ան մնայ իր դաս­տիա­րա­կո­ղի եւ ու­ղե­ցոյ­ցի դե­րին մէջ։

Կը պատ­մուի, թէ օր մը Ա­թե­նա­ցի ի­մաս­տա­սէր­նե­րէն մէ­կը կը մօ­տե­նայ Սոկ­րատ ի­մաս­տա­սէ­րին եւ կը սկսի ծանր եւ վի­րա­ւո­րիչ խօս­քե­րով զրպար­տել իր ըն­կե­րա­կից­նե­րէն մէ­կուն մա­սին։ Մե­ծա­նուն յոյն ի­մաս­տա­սէ­րը, ան­մի­ջա­պէս կը մի­ջամ­տէ, որ ան իր զրպար­տու­թիւն­նե­րը դադ­րեց­նէ եւ կը կտրէ ա­նոր խօս­քը եւ կ՚ը­սէ.

«Այս բո­լոր տե­ղե­կու­թիւն­նե­րը, ո­րոնք ին­ծի կու տաս, նա­խա­պէս ե­րեք մա­ղե­րէ ան­ցու­ցի՞ր»։­

Ա­թե­նա­ցին շուա­րած կը պա­տաս­խա­նէ.

«Չեմ գի­տեր այդ ե­րեք մա­ղե­րը, ի՞ն­չեր են ա­նոնք»։

­Սոկ­րատ կը սկսի բա­ցատ­րել.

«Լսէ՛, ա­ռա­ջին մա­ղը ՃՇՄԱՐ­ՏՈՒ­ԹԵԱՆ մաղն է։ Քա­ղած տե­ղե­կու­թիւն­ներդ ստու­գե­ցի՞ր, ստա­ցած լու­րերդ ճի՞շդ են»։

«Ո՛չ, միայն լսածս փո­խան­ցե­ցի ձե­զի», կը պա­տաս­խա­նէ Ա­թե­նա­ցի ի­մաս­տա­սէ­րը։

Սոկ­րատ կը շա­րու­նա­կէ, բար­կա­ցած.

«Երկ­րորդ՝ Ա­ՌԱ­ՔԻ­ՆՈՒ­ԹԵԱՆ մա­ղէն ան­ցու­ցի՞ր, թէ ի՞նչ օ­գուտ պի­տի տան քե­զի եւ կամ ի՞նչ վնաս պի­տի պատ­ճա­ռեն այդ զրպար­տու­թիւն­նե­րը»։­

Ա­ւե­լի շատ շուա­րած էր Ա­թե­նա­ցին, ը­սաւ.

«Դժբախ­տա­բար չմտա­ծե­ցի այդ մա­սին»։

­Սոկ­րատ շա­րու­նա­կեց իր խօս­քը.

«Եր­րորդ՝ ԱՆՀ­ՐԱ­ԺԵՇ­ՏՈՒ­ԹԵԱՆ մա­ղէն ան­ցու­ցի՞ր, թէ այդ լսած տե­ղե­կու­թիւն­ներդ պէ՞տք էր որ հրա­պա­րա­կէիր կամ ո՛չ»։­

Ա­թե­նա­ցիին պա­տաս­խա­նը դար­ձեալ ժխտա­կան էր, ան չէր խոր­հած նաեւ այդ մա­սին։

Ուս­տի Սոկ­րատ կ՚ը­սէ. «Քա­նի որ այս ե­րեք մա­ղե­րը չգոր­ծա­ծե­ցիր, որ ճշդես տա­րա­ձայ­նու­թիւն­նե­րու աղ­բիւ­րը, բառ մը իսկ ա­ւե­լի լսել չեմ ու­զեր այ­լեւս…»։­

Ո՜ր­քան պատ­շաճ եւ ար­դար կ՚ըլ­լար, ե­թէ մենք ալ Սոկ­րա­տի ի­մաս­տու­թեամբ դի­մագ­րա­ւէինք կեան­քի բո­լոր փոր­ձու­թիւն­նե­րը եւ մա­ղէ ան­ցը­նէինք տա­րա­ձայ­նու­թիւն­նե­րը, զրպար­տու­թիւն­նե­րը եւ մե­ղադ­րանք­նե­րը՝ ո­րով շատ ան­գամ կը մրո­տենք ան­մեղ ու պար­կեշտ մար­դոց ա­նու­նը. զա­նոնք ա­նի­րաւ կեր­պով մրո­տե­լէ ա­ռաջ պէտք է ստու­գենք խօ­սուած­նե­րուն ճշդու­թիւ­նը։

Աս­տուած, հա­կա­ռակ որ մար­դուս տուած է եր­կու աչք, եր­կու ձեռք, եր­կու ոտք՝ որ ե­թէ մէ­կը վնա­սուի, միւ­սը կա­րե­նայ գոր­ծա­ծել, բայց ո՜ր­քան հե­տաքրք­րա­կան է, որ տուած է եր­կու ա­կանջ եւ մէ՛կ լե­զու, որ­պէս­զի շա՛տ լսենք եւ քի՛չ խօ­սինք։

Ար­դա­րեւ Ա­ռա­կա­խօ­սը կ՚ը­սէ.

«Խա­ղա­ղա­սէր լե­զուն կեան­քի ծառ է, բայց խռո­վա­րար լե­զուն սիրտ կը կոտ­րէ» (Ա­ՌԱԿ. ԺԵ 4)։­

Ու­րեմն, ջա­նանք զսպել մեր լե­զուն, կշիռ դնենք մեր խօս­քին, աշ­խա­հինք մա­քուր եւ ա­նա­րատ պա­հել մեր սիր­տը՝ որ աղ­բիւրն է լա­զուին։ Եւ ան­կեղ­ծու­թեամբ վա­րուինք մեր շուր­ջին­նե­րուն հետ։ Քաղցր լե­զուն սրտե­րու մխի­թա­րու­թիւն եւ սփո­փանք է։

«Մեղմ պա­տաս­խա­նը սրտմտու­թիւ­նը կ՚ի­ջեց­նէ, բայց խիստ խօս­քը բար­կու­թիւ­նը կը գրգռէ» (Ա­ՌԱԿ. ԺԵ 1)։

­Խօս­քով չվի­րա­ւո­րե՛նք զի­րար…։

- Մա­սամբ օգ­տուե­ցանք Յով­սէփ Ա. Քա­հա­նայ Յա­կո­բեա­նի քա­րոզ­նե­րէն։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Փետ­րուար 27, 2017, Իս­թան­պուլ