ՍՈՒՐԲ ԳՐՈՑ ՄԷՋ ԲՈՅՍԵՐ - Ա -

Բոյ­սե­րու տե­սակ­նե­րը միշտ կա­րե­ւոր տեղ մը գրա­ւած են մարդ­կա­յին կեան­քին մէջ՝ թէ՛ որ­պէս սնունդ եւ թէ խորհր­դա­նիշ այլ եւ այլ գա­ղա­փար­նե­րու, խոր­հուրդ­նե­րու։

Սուրբ Գիր­քե­րու մէջ ալ յի­շուած են բոյ­սեր, ո­րոնք ընդ­հան­րա­պէս գոր­ծա­ծուած են որ­պէս խորհր­դա­նիշ­ներ։

Ուս­տի օգ­տա­կար հա­մա­րե­ցինք յի­շուած զա­նա­զան բոյ­սե­րու մէկ ցան­կը ներ­կա­յաց­նել՝ Այ­բու­բե­նի կար­գով։

1) ԱԼ­ՄՈՒԿ.- Այս ծա­ռը կը յի­շուի (Գ Թա­գա­ւո­րաց Ժ 11-12), (Բ Մ­նա­ցոր­դաց Բ 8), (Թ 10-11) հա­մար­նե­րուն մէջ։ Կը կար­ծուի, թէ դե­ղին կամ ճեր­մակ հո­տա­ւէտ փայտ էր՝ որ հի­մա ծա­նօթ է «Սան­դալ» ա­նու­նով, եւ Հնդկաս­տա­նի եւ Խա­ղա­ղա­կան ով­կիա­նո­սի կղզի­նե­րուն մէջ կը գտնուի եւ կը գոր­ծա­ծուի Սուրբ Գիր­քի մէջ յի­շուած կեր­պով։

2) Ա­ԽՈՐ­ԺԱԿ.- Ընդ­հան­րա­պէս կը կար­ծուի, թէ այս բա­ռով, որ կը յի­շուի (Ժո­ղո­վո­ղի ԺԲ 5) հա­մա­րին մէջ, կը հասկ­ցուի «Կապ­պար» տուն­կը՝ ո­րուն պտու­ղէն կը շի­նուի ա­խոր­ժակ գրգռող բարկ քաց­խուտ (=թուր­շու) մը։ («Կապ­պար»=«câpre», «քէ­պէ­րէ»)։

3) Ա­ՂԱՒ­ՆԻԻ ԱՂԲ.- Այս՝ Դ Թա­գա­ւո­րաց Զ 25 հա­մա­րին մէջ կը նշա­նա­կէ հա­ւա­նա­կա­նա­պէս սի­սեռն՝ որ հա­սա­րակ ունդ, այ­սինքն՝ հունտ, ըն­դե­ղէն է Ա­րե­ւել­քի մէջ։ Ա­րա­բե­րէ­նի մէջ «ա­ղաւ­նիի աղբ» եւ «սի­սեռ» կը նշա­նա­կուին նոյն բա­ռով։ Ո­մանք կը կար­ծեն, թէ վե­րո­յի­շեալ հա­մա­րին մէջ յի­շուած քա­ղա­քին՝ Սա­մա­րիան պա­շար­ման ժա­մա­նակ սո­վը այն­պէս սաս­տիկ էր, որ ժո­ղո­վուր­դը ստի­պուե­ցաւ ու­տել բուն ա­ղաւ­նիի աղբ։

4) Ա­ՆԱ­ՆՈՒԽ.- Այս կը յի­շուի Մատ­թէոս ԻԳ 23 եւ Ղու­կաս ԺԱ 42 հա­մար­նե­րուն մէջ։ Ա­նա­նու­խը՝ «դաղձ», «նա­նէ»՝ ա­նու­շա­հոտ խոտ մը, հա­մե­մա­բոյս մըն է, որ կե­րա­կուր­նե­րու մէջ կը գոր­ծա­ծուի իբ­րեւ հա­մեմ։

5) ԱՐ­ՄԱ­ՒԵ­ՆԻ.- Այս ծա­ռին մա­սին խօ­սուած է Սուրբ Գիր­քի մէջ յա­ճախ։ Ան կը բուս­նի Պա­ղես­տի­նի մէջ, գլխա­ւո­րա­բար Յոր­դա­նա­նի ձո­րին մէջ։ Այս պատ­ճա­ռաւ «Ար­մա­ւե­նի­նե­րու քա­ղաք» կը կո­չուէր Ե­րի­քով՝ որ կը գտնուի այն ձո­րին մէջ. (Բ Մ­նա­ցոր­դաց, ԻԸ 15). թէ­պէտ նոյն ծա­ռը ու­րիշ տե­ղեր, շատ տար­բեր վայ­րեր եւս կը գտնուէր։ «Բե­թա­նիա» ա­նու­նը կը նշա­նա­կէ «Տուն ար­մա­ւի», տրուած ըլ­լա­լով գիւ­ղի մը՝ որ կը գտնուէր Ե­րու­սա­ղէ­մի մօտ՝ Ձի­թե­նեաց լե­րան վրայ։ Ինչ որ կը ցու­ց­­նէ թէ՝ հոն ա­ռա­տու­թեամբ կը գտնուէր այս ծա­ռը։

Ուս­տի եւ այն օրն երբ Քրիս­տոս ի­շու վրայ հեծ­նե­լով մտաւ Ե­րու­սա­ղէմ, ա­նոր ըն­դա­ռաջ գա­ցող Ե­րու­սա­ղէ­մի բնա­կիչ­ներ դիւ­րու­թեամբ կրցան գտնել ա՜յն­չափ ար­մա­ւե­նիի ոս­տեր, ինչ­պէս կը վկա­յէ Յով­հան­նէս Ա­ւե­տա­րա­նիչ. (ՅՈՎՀ. ԺԲ 13)։ Այս մա­սին կ՚ար­ժէ նաեւ ու­սում­նա­սի­րել՝ Նէե­մեայ Ը 15 հա­տո­րը։

6) ԱՐՋՆ­ԴԵՂ.- Այս կը յի­շուի Ե­սա­յեայ ԻԸ 25-27 հա­մար­նե­րուն մէջ։ Ան ու­նի սեւ սերմ, որ կը գոր­ծա­ծուի հա­մե­մա­յին եւ կծու համ մը տա­լու հա­մար կե­րա­կուր­նե­րուն։ («Արջն­դեղ»=սո­նիճ, սեւ սո­նիճ, բաղջ, սեւ հնտիկ, սե­ւա­սու­նիչ, չա­ման հնդի)։

7) ԲԱԿ­ԼԱՅ.- Կը յի­շուի Բ Թա­գա­ւո­րաց ԺԷ 28, Ե­զե­կիէլ Դ 9 հա­մար­նե­րուն մէջ։ Բակ­լա­յի տե­սակ­նե­րը շատ են, բայց քիչ կը տար­բե­րին ի­րար­մէ։

8) ԲԵ­ՒԵԿ­ՆԻ.- Յի­շուած է Ե­սա­յեայ Զ 13, Ով­սեայ Դ 13 հա­մար­նե­րուն մէջ։ Այս բոյ­սը շատ կը մեծ­նայ եւ կու տայ տե­սակ մը ա­նու­շա­հոտ իւղ, որ կը կո­չուի «Բե­ւեկ­նիի իւղ»։ («Բե­ւեկ­նի»=պիս­տա­կե­նիի տե­սա­կէն ծառ. «մե­նեն­կիչ»)։

9) ԳԻ­ՀԻ.- Յի­շուած է Գ Թա­գա­ւո­րաց ԺԹ 4-5, Յո­բայ Լ 4 եւ Սաղ­մո­սաց ՃԻ 4 հա­մար­նե­րուն մէջ։ Այս ծա­ռին, որ ռետ­նա­յին մշտա­դա­լար կո­նա­բեր ծառ մըն է, փայ­տը կը վա­ռի պայ­ծառ բո­ցով, եւ շատ տա­քու­թիւն կու տայ։

Գի­հիին ար­մա­տը շատ դառն է՝ լե­ղի եւ ա­նա­խորժ, եւ կ՚ու­տուի մար­դոց յե­տին՝ վեր­ջին ծայր կա­րօ­տու­թեան ժա­մա­նակ միայն։ Ա­րաբ­ներ ա­ծուխ շի­նե­լու հա­մար յար­գի կը հա­մա­րեն այս ար­մա­տը։

Իսկ գի­հիին պտու­ղը՝ ոչ­խար­նե­րը կ՚ու­տեն։

10) ԳԻՆՁ.- Հո­վա­նո­ցա­ձեւ տունկ մըն է՝ որ պղպե­ղի հա­տի չափ սերմ կու տայ, բո­լոր­շի եւ գոր­շա­գոյն։ Ա­նու­շա­րան­ներ եւ դե­ղա­րան­ներ կը գոր­ծա­ծեն ա­սոր պտու­ղը, քա­նի որ ստա­մոք­սի օգ­տա­կար կը հա­մա­րուի։ Կը յի­շուի՝ Ե­լից ԺԶ 31 եւ Թուոց ԺԱ 7 հա­մար­նե­րուն մէջ։

11) ԴԴՄԵ­ՆԻ.- Յի­շուած է Յով­հան­նէս Դ 6-10 հա­մար­նե­րուն մէջ։ Լայն տե­րեւ­նե­րով, ա­րագ ա­ճող եւ Ա­րե­ւել­քի կող­մե­րը ա­մէ­նուն ծա­նօթ տունկն է այս «դդու­մի բոյս»ը։ Բայց ո­մանք կը կար­ծեն, թէ Յով­հան­նէ­սի գիր­քին մէջ յի­շուած տունկն է այն բո­լոր նկա­րագ­րուած բոյ­սը՝ որ ա­րագ կ՚ա­ճի դդու­մի նման եւ ո­րուն սեր­մէն կը հա­նուի հնդկաիւղ։

12) Ե­ՂԵ­ՒԻՆ.- Հա­ւա­նա­կան է թէ «ե­ղե­ւին» բա­ռը եբ­րա­յե­ցե­րէ­նի մէջ շատ ըն­դար­ձակ նշա­նա­կու­թիւն ու­նէր, եւ թէ Ղեւ­տաց­ւոց ԺԴ 4-6 հա­մար­նե­րուն մէջ յի­շուած «ե­ղեւ­նա­փայտ»ն է վե­րո­յի­շեալ գի­հի կո­չուած ծա­ռը՝ որ շատ հա­սա­րակ է Սի­նա­յի ա­նա­պատ­նե­րուն մէջ։ «Լի­բա­նա­նի ե­ղե­ւին» կո­չուածն էր ե­ղեւ­նին ազ­նիւ ու ըն­տիր մէկ տե­սա­կը։

Ե­ղե­ւի­նը ար­մա­ւե­նիի նման մշտա­դա­լար է։

13) Ե­ՂԷԳ.- Բարձր տունկ մըն է՝ սրա­ծայր տե­րեւ­նե­րով եւ եր­կար ու բազ­մա­յօդ ծղօտ­նե­րէ բաղ­կա­ցեալ։ («Ծղօտ»=բոյ­սի բուն, կոթ)։ Ե­ղէ­գը կը բուս­նի գե­տե­րու, ա­ռու­նե­րու ե­զեր­քը եւ ու­րիշ խո­նաւ տե­ղեր։ Ա­ռա­տու­թեամբ ա­ռու­նե­րու ե­զեր­քը՝ կը գտնուի Տիգ­րիս եւ Եփ­րատ գե­տե­րու մէջ­տեղ. Գ Թա­գա­ւո­րաց ԺԴ 15, Ե­սա­յի ԺԹ 6, ԼԶ 6, Ե­զե­կիէլ Խ 5 հա­մար­նե­րու մէջ յի­շուած կեր­պով։ Ե­ղէ­գը կը գոր­ծա­ծուէր չա­փե­լու եւ ձուկ որ­սա­լու հա­մար, իսկ փոքր տե­սա­կը՝ գիր գրե­լու հա­մար։

14) ԵՂ­ՋԻՒՐ.- Եղ­ջիւ­րի նման պտուղ տուող ծառ՝ եղ­ջե­րե­նի. Ղու­կաս ԺԵ 16 հա­մա­րին մէջ յի­շուած է։ Ա­սոր ծառն է մի­ջին մե­ծու­թեամբ, պտու­ղը կ՚ըլ­լայ 6-8 մատ­նա­չափ եր­կար եւ մէկ մատ­նա­չափ լայն։ Կու­տը կարծր է, դառն ու ան­պի­տան, ան­գոր­ծա­ծե­լի, բայց կե­ղեւ­նե­րը քաղցր են, եւ կը գոր­ծա­ծուին ա­նա­սուն­նե­րու, մա­նա­ւանդ խո­զե­րու, իբ­րեւ կե­րա­կուր։ Աղ­քատ­ներ եւս եր­բեմն կ՚ու­տեն զայն…։

- Պի­տի շա­րու­նա­կենք։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մա­յիս 26, 2016, Իս­թան­պուլ