ԻՍԿԱԿԱՆ ԲԱՐԻՆ

Տիե­զեր­քի բո­լոր ա­րա­րած­նե­րուն մէջ միա՛յն մարդն է որ կը բնո­րո­շուի «Աս­տուա­ծա­յի­նին զգա­ցու­մով»ը։ Աս­տուած­ճա­նա­չու­թիւն եւ կրօն­քի զգա­ցում՝ մար­դուն միայն յա­տուկ հո­գե­վի­ճակ մըն է։ Ար­դա­րեւ մարդ­կա­յին հո­գին, որ­քան ալ տա­րուի երկ­րա­ւոր վա­յելք­նե­րու հրա­պոյ­րէն, ի վեր­ջոյ չի կրնար գե­րին դառ­նալ ու մնալ ա­նոնց եւ չի թո­ղուր, որ վերջ­նա­կա­նա­պէս տի­րա­պե­տեն իր վրայ։

Մարդ որ­քան ալ հպար­տու­թիւն­նե­րէ ա­ռաջ­նոր­դուի, իր սրտին խո­րը կայ այն զգա­ցու­մը, թէ՝ Աս­տուած է իր ստեղ­ծի­չը եւ նա­խախ­նա­մը եւ Աս­տուած է իր միակ եւ գե­րա­գոյն Տէ­րը, զոր պար­տի պաշ­տել եւ չի կրնար Ան­կէ տար­բեր տի­րոջ մը ծա­ռա­յել։ Ուս­տի «Աս­տու­ծոյ զգա­ցում»ը, այ­սինքն՝ զԱյն ճանչ­նա­լու, Ա­նոր ա­ռաջ­նոր­դուե­լու եւ Ա­նոր հա­ւա­տա­լու եւ վստա­հե­լու ձգտու­մը ըն­դո­ծին զգա­ցում մըն է մար­դուն մէջ՝ ա­ռանց մէ­կէ մը սոր­ված ըլ­լա­լու, ստա­ցա­կան կեր­պով գո­յու­թիւն չէ ա­ռած, այլ բո­լո­րո­վին բնազ­դա­բար, ծնուն­դով իսկ հոգ­ւոյն մէջ տե­ղա­ւո­րուած զգա­ցում մըն է ան։ Յե­տոյ ստա­ցուած գի­տե­լիք եւ ծա­նօ­թու­թիւն­նե­րը բա­ցա­յայ­տիչ, լու­սա­բա­նող դեր մը կը խա­ղան, կը ճո­խաց­նեն միայն այդ բնա­տուր զգա­ցու­մը։

Ո­մանք կա­նու­խէն, ո­մանք ա­ւե­լի վերջ եւ ո­մանք եր­բեք չեն անդ­րա­դառ­նար այդ բնա­ծին զգա­ցու­մին։ Կա­նու­խէն անդ­րա­դար­ձող­ներ ե­րա­նե­լի՜ են, ա­ւե­լի վերջ անդ­րա­դար­ձող­նե­րը՝ ա­ռիթ­նե­րէն օգ­տուե­լու ի­մաս­տու­թիւ­նը ցոյց կու տան, իսկ ա­նոնք որ եր­բեք չեն անդ­րա­դառ­նար այդ զգա­ցու­մին, դժբախտ հո­գի­ներ են։

Ճշմար­տու­թեան անդ­րա­դառ­նալ ա­մե­նա­մեծ եր­ջան­կու­թիւն մը չէ՞. ճշմար­տու­թիւ­նը ճանչ­նալ, ճշմար­տու­թիւ­նը գիտ­նալ, ճշմար­տու­թան մաս­նա­կից եւ գոր­ծա­կից ըլ­լալ…։

Մարդ էա­կը, տա­կա­ւին մա­նուկ հա­սա­կին կը հա­ւա­տայ Աս­տու­ծոյ, կը վստա­հի Ա­նոր եւ իր տկա­րու­թեա­նը մէջ կը հասկ­նայ որ ինք կա­խում ու­նի իր­մէ զօ­րա­ւոր, կա­տա­րեալ, կա­րող «Գե­րա­գոյն Էակ»էն։ Մա­նու­կը իր միամ­տու­թեան, իր ան­մե­ղու­թեան եւ իր ան­կեղ­ծու­թեան մէջ կ՚անդ­րա­դառ­նայ Աս­տու­ծոյ գո­յու­թեան, իր մտա­յին եւ զգա­ցա­կան կա­րո­ղու­թեան սահ­ման­նե­րուն մէջ կը ճանչ­նայ զԱյն։ Ար­դա­րեւ ման­կու­թեան շրջա­նը, մարդ էա­կին ա­մե­նէն ան­մեղ, ան­կեղծ եւ մա­քուր շրջանն է։

Մա­նու­կը իր ան­մե­ղու­թեան եւ ան­կեղ­ծու­թեան մէջ՝ մա­քուր հո­գիով կ՚անդ­րա­դառ­նայ Աս­տու­ծոյ գո­յու­թեան, իր ան­կեղծ զգա­ցում­նե­րով կը ճանչ­նայ զԱյն եւ կը խօ­սի Ա­նոր հետ։ Հա­ւատ­քի ա­մե­նէն ան­կեղծ, ա­մե­նէն վճիտ եւ բիւ­րե­ղա­ցած վի­ճակն է ա­սի­կա։ Չէ՞ որ Յի­սուս կ՚ը­սէ. «Վստահ գիտ­ցէք, որ ե­թէ չփո­խուիք եւ մա­նուկ­նե­րու պէս չըլ­լաք, եր­կին­քի ար­քա­յու­թիւ­նը պի­տի չմտնէք» (ՄԱՏԹ. ԺԸ 2)։ Մա­նու­կը, դեռ բա­նա­կա­նու­թիւ­նը չհա­սած իր մէջ, դեռ խորհր­դա­ծա­կան ա­պա­ցոյց­նե­րով ա­ռա­ջին պատ­ճա­ռին գո­յու­թիւ­նը ի­րեն չբա­նա­ձե­ւուած, կը հա­ւա­տայ Աս­տու­ծոյ։ Աշ­խար­հի բո­լոր ժո­ղո­վուրդ­նե­րը՝ վայ­րե­նի կամ քա­ղա­քա­կիրթ, կը հա­ւա­տա՛ն Աս­տու­ծոյ. այն­պէս որ գի­տուն­ներ, կրօն­քը, այ­սինքն Աս­տու­ծոյ եւ մար­դուն յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն այս հաս­տա­տու­մը, կը նկա­տեն մարդ­կա­յին ցե­ղին յատ­կան­շա­կան գի­ծե­րէն մին եւ կա­րե­ւո­րա­գո՛յ­նը։ Եւ ա­սի­կա ա­մե­նէն ա­ւե­լի կը յայտ­նուի մա­նուկ­նե­րու մէջ։

Եւ երբ մարդ անդ­րա­դառ­նայ աս­տուած­ճա­նա­չու­թեան բնա­տուր զգա­ցու­մին, այ­լա­պէս չի կրնար չար ըլ­լալ, քա­նի որ Աս­տուած բա­րի է եւ բա­րու­թեան աղ­բիւ­րը եւ ու­րեմն զԱյն ճանչ­նալ կը նշա­նա­կէ բա­րի ըլ­լալ։ Աս­տուած բա­րի է եւ բա­րի են Ա­նոր ա­մէն գոր­ծը, Ան ա­մէն ինչ բա­րի կը ստեղ­ծէ։ Ար­դա­րեւ ամ­բողջ ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւ­նը կը սկսի «բա­րի»ով. «Աս­տուած ը­սաւ.- Լոյս ըլ­լայ, ու լոյս ե­ղաւ։ Աս­տուած տե­սաւ որ լոյ­սը բա­րի է ու Աս­տուած լոյ­սը խա­ւա­րէն զա­տեց» (ԾՆՆԴ. Ա 3)։ Եւ ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւ­նը այս­պէս կը շա­րու­նա­կուի՝ միշտ «բա­րի» ըլ­լա­լով։ Աս­տուած մա՛րդն ալ բա­րի ստեղ­ծեց, բա­րիի կո­չեց զայն, ու­րեմն մարդ որ­քան ալ փո­խուի, չար ըլ­լայ, իր մէջ միշտ կա՛յ բնա­ծին «բա­րի»ն, եւ կա­րե­ւո­րը, ա­հա­ւա­սիկ, այդ բա­րիին անդ­րա­դառ­նա՛լն է, իր իս­կա­կան եւ բնա­կան վի­ճա­կին վե­րա­ծուիլ եւ ի՛նք ըլ­լալ, մա­նու­կի պէս ան­մեղ, ան­կեղծ եւ ստեղ­ծուած կեր­պով՝ բա­րի՛։

Ա­մէն մար­դու մէջ բա­րիի սեր­մը գո­յու­թիւն ու­նի, նշոյլ մը, որ պէ՛տք է ե­րե­ւան բե­րուի։ Այն ա­տեն չա­րը կը խա­փա­նուի եւ բա­րին կը յայտ­նուի։

Եւ քա­նի որ «բա­րի»ն մար­դուն մէջ ի ծնէ կը գտնուի, իր ա­րար­չու­թե­նէն իսկ, ա­պա ու­րեմն մարդ­կա­յին սիր­տը բնա­կա­նօ­րէն կ՚ուղ­ղուի դէ­պի բա­րին։ Ճիշդ ինչ­պէս մար­մի­նը բնա­կա­նօ­րէն կը շնչէ եւ կը շար­ժի, քա­նի որ օգ­տա­կար եւ մա­նա­ւա՛նդ անհ­րա­ժեշտ են այդ գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րը ի­րեն հա­մար՝ իր գո­յա­պահ­պան­մա­նը եւ գո­յա­տեւ­մա­նը հա­մար։ Նոյնն է պա­րա­գան հո­գիին հա­մար, ուս­տի հո­գին բնա­կա­նօ­րէն կը ձգտի, կը ցան­կայ բա­րու­թեան, քա­նի որ բա­րին օգ­տա­կար է եւ անհ­րա­ժեշտ ի­րեն հա­մար։

Եւ այս խորհր­դա­ծու­թիւն­նե­րէն կը յան­գինք այն եզ­րա­կա­ցու­թեան, թէ՝ բո­լո­րո­վին չար մարդ գո­յու­թիւն չու­նի, ինչ­պէս՝ բա­ցար­ձակ խա­ւար չկա՛յ, այլ ա­մէն «չար» մար­դու մէջ բա­րի ջիղ մը եւ ա­մէն մու­թի մէջ լոյ­սի նշոյլ մը ան­պայ­մա՛ն կը գտնուի։ «Ան­պայ­մա՛ն» կ՚ը­սենք. քա­նի որ ա­մէն ա­րա­րած բա­րի ստեղ­ծուած է եւ յե­տոյ այ­լա­սե­րած, փո­խուա՛ծ։ Այս պատ­ճա­ռով, ա­մէն «չար»ի մէջ մնա­ցած է ծա­ծուկ «բա­րի» մը, որ կը սպա­սէ յար­մար ա­ռի­թով յայտ­նուիլ եւ դար­ձեալ վե­րա­դառ­նալ իր իս­կա­կան բնու­թեան՝ էա­կա­նի՛ն։

Երբ խօ­սե­ցանք մա­նու­կի մա­սին, ա­հա­ւա­սիկ մա­նու­կը, ա­ռանց ոե­ւէ մէ­կէ մը այդ մա­սին ո­րե­ւէ տե­ղե­կու­թիւն ստա­նա­լու, սոր­վե­լու՝ կը սի­րէ իր ծնող­քը եւ կը փա­փա­քի որ ա­ռար­կայ ըլ­լայ ա­նոնց սի­րոյն. մարդ կը փա­փա­քի իր մի­ջա­վայ­րին բար­գա­ւա­ճու­մին, կը ցան­կայ դաս­տիա­րա­կու­թեան եւ զար­գաց­ման, քա­նի որ բնազ­դօ­րէն եւ հետզ­հե­տէ, նաեւ գի­տակ­ցօ­րէն կ՚ըմբռ­նէ, թէ ի­րեն հա­մար ա­ռա­ւե­լու­թիւն­ներ եւ բա­րու­թիւն­ներ կան ա­նոնց մէջ. կը սի­րէ վեր­ջա­պէս բա­րե­կա­մը, ըն­կե­րը, քա­նի որ ի­րեն հա­մար բա­րի՛ կը կա­մե­նայ ան։

Բայց այս ա­մէ­նը բա­րի կրնան ըլ­լալ մէ­կու մը հա­մար բայց ո՛չ ու­րի­շի մը հա­մար, կրնան բա­րի ըլ­լալ այ­սօր եւ սա­կայն վա­ղը կամ ու­րիշ ան­գամ ո՛չ։ Ծնող­քը միայն իր զա­ւակն­ե­րուն հա­մար թե­րեւս բա­րի է։ Այս կը նշա­նա­կէ, որ ո­րե­ւէ դրու­թիւն կամ վի­ճակ չի կրնար ան­պատ­ճառ ա­մէ­նուն հա­մար հա­ւա­սա­րա­պէս օգ­տա­կար կամ բա­րի ըլ­լալ։ Մէ­կու մը ո­մանց հա­մար բա­րի ըլ­լա­լը գո­հու­նա­կու­թեամբ տես­նե­լով եւ ըն­դու­նե­լով հան­դերձ, հո­գին ներ­քին լուռ գնա­հա­տանք մը եւ եր­բեմն սքան­չա­ցու­մի մօ­տե­ցող հա­մակ­րու­թիւն մը ու­նի, սա­կայն այն բա­րի­նե­րուն հա­մար, ո­րոնք ընդ­հա­նու­րին օգ­տին նուի­րուած են, ո­րոնց շնորհ­նե­րը ի­րենց նեղ շրջա­նա­կէն դուրս եւս կը ծա­ւա­լի։

Բա­րին են­թա­կա­յա­կան գնա­հա­տու­մով չ՚ո­րո­շուիր, այլ՝ ա­ռար­կա­յա­կան, ընդ­հա­նու­րին նուի­րուած բա­րիք մը բա­րի է եւ այդ ի­մաս­տով պէտք է ընդ­հա­նուր ըլ­լայ. քա­նի որ բա­րին տիե­զե­րա­կան հա­սա­րա­կա­կան զգա­ցու­մի մը դրա­կան եւ գործ­նա­կան ար­տա­յայ­տու­թիւնն է։ Ու­րեմն ո­րե­ւէ բա­րիք պէտք է գնա­հա­տուի լայն տե­սան­կիւ­նէ մը նա­յուած­քով. զոր օ­րի­նակ, ի­րենց տղոց հա­մար «բա­րի» ծնողք մը կրնայ ու­րիշ­նե­րուն աչ­քին «չար» ըլ­լալ։ Բայց եր­բեք չմոռ­նանք, որ անխ­տիր, ա­մէն մար­դու մէջ «բա­րի ջիղ» մը գո­յու­թիւն ու­նի…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարտ 31, 2017, Իս­թան­պուլ