ԵՐԿԻՆՔԸ ՀՈ՛Ս Է

Բնու­թեան գե­ղեց­կու­թեան անն­կա­րագ­րե­լի գե­րադ­րա­կա­նը՝ կա­րե­լի չէ ար­տա­յայ­տել ու­րիշ ո­րե­ւէ բա­ռով, ե­թէ ո՛չ՝ «եր­կինք» բա­ռով։ Այդ գե­ղեց­կու­թիւ­նը կա­րե­լի չէ բա­ցատ­րել «եր­կինք»է զուտ ու­րիշ ո­րե­ւէ բա­ռով։

Ար­դա­րեւ, «եր­կինք» բա­ռին մէջ կը խտա­նայ ամ­բողջ գե­ղեց­կու­թեան թէ՛ ի­մաս­տա­սի­րա­կան, թէ՛ մարմ­նա­կան ան­սահ­մա­նե­լի եւ թէ սահ­մա­նե­լի ի­մաս­տը։ Ը­սել կա­րե­լի է, թէ՝ եր­կին­քը գե­ղեց­կու­թեան տե­սա­նե­լի ձեւն է՝ մարմ­նա­ցու­մը, տես­քը եւ ամ­բող­ջա­կան ներ­կա­յա­ցու­մը։

Ուս­տի կը բա­ւէ «եր­կի՜նք» ը­սել, գե­ղեց­կու­թիւ­նը պատ­մե­լու, բա­ցատ­րե­լու հա­մար՝ ան­սահ­մա­նը, ան­հա­սա­նե­լին՝ սահ­մա­նե­լու եւ հասկ­նա­լի դարձ­նե­լու հա­մար։ Եր­կի՜նք, երկ­նա­յին բա­ւա­րար է ը­սել, փո­խա­նակ ը­սե­լու՝ «երկ­նա­յին գե­ղեց­կու­թիւն», քա­նի որ եր­կինք՝ ինք գե­ղեց­կու­թիւն է, քա­նի որ հոն է որ գե­ղե­կու­թիւ­նը կը վե­րա­ծուի ֆի­զի­քա­կան էու­թեան եւ կ՚ըլ­լայ տե­սա­նե­լի…։

Եւ այս կը նշա­նա­կէ, թէ՝ եր­կին­քը հո՛ս է, երկ­րի վրայ, ան­շուշտ ա­մէն ա­նոնց հա­մար, որ կ՚անդ­րա­դառ­նան գե­ղեց­կու­թեան եւ կ՚անդ­րա­դառ­նան եր­կին­քի գո­յու­թեան, որ հե­ռու չէ, միայն կը բա­ւէ «վե՛ր նա­յիլ»։ Ուս­տի ա­մէն ա­նոնք որ գի­տեն «վե՛ր նա­յիլ» կը տես­նեն եր­կին­քը եւ ու­րեմն կը տես­նեն «գե­ղե­ցիկ»ը։ «Վե՛ր նա­յիլ»՝ ի՛նչ որ շատ ան­գամ կը պակ­սի մարդ­կա­յին ըն­թա­ցիկ կեան­քին մէջ։ «Վե՛ր նա­յիլ»՝ տես­նե­լու հա­մար հոն, ո՛չ միայն գե­ղե­ցի­կը, այլ նաեւ՝ «ճշմա­րիտ»ը եւ «բա­րի՛»ն։

«Վեր նա­յիլ», բայց ո՛չ եր­բեք՝ «վե­րէն նա­յիլ», քա­նի որ մարդս «վե­րէն նա­յել»ով չէ որ կը բարձ­րա­նայ, այլ՝ «վեր նա­յե­լո՜վ»։ Վեր նա­յո­ղը՝ հա­մեստ մարդ է, խո­նարհ, քա­նի որ գի­տէ, թէ՝ իր­մէ «վեր»ը կա՛յ, իսկ «վե­րէն նա­յող»ը՝ ինք­զինք «վեր»ը կար­ծող, ինք­նա­հա­ւան, մե­ծա­միտ եւ յա­ւակ­նոտ մէկն է, որ եր­բեք չի հաս­նիր ո՛չ գե­ղե­ցի­կին, ո՛չ ճշմա­րի­տին եւ ոչ ալ բա­րիին։

«Եր­կինք» է՝ ի՜նչ որ աչ­քով տե­սա­նե­լի է, բայց պէ՛տք է նա­յի­լը գիտ­նալ, անդ­րա­դառ­նալ եւ կա­րե­նալ հասկ­նալ ա­նոր իս­կա­կան ար­ժէ­քը։

Ար­դա­րեւ, «տե­սա­նե­լի»ին՝ տես­նուա­ծին մէջ կա՛յ նաեւ տարր մը՝ որ բնա­կան գե­ղեց­կու­թիւ­նը կը վե­րա­ծէ «եր­կինք»ի։ Ար­դէն մարդ կ՚անդ­րա­դառ­նայ այդ տար­րին եւ մէկ բա­ռով կը բնու­թագ­րէ զայն. «Աս­տուա՛ծ»։ Բ­նու­թիւ­նը երկ կը ներ­կա­յաց­նէ զԱս­տուած մար­դուս հո­գեմ­տա­ւոր զգա­ցո­ղու­թեա­նը՝ ա­հա­ւա­սիկ, այն ա­տեն կ՚ըլ­լայ ա­ւե­լի՛ քան դրախտ, այ­սինքն կ՚ըլ­լայ «եր­կի՜նք»։­

Եւ մարդ երբ անդ­րա­դառ­նայ այս ի­րո­ղու­թեան՝ «եր­կինք»ի մէջ կ՚ապ­րի Աս­տու­ծոյ հետ ա­ռան­ձի՛ն՝ «ճգնա­ւոր» հո­գիով եւ պայ­ծառ միտ­քով։

Երբ մարդ­կա­յին, աշ­խար­հա­յին ա­մէն ու­նայն փա­փա­քէ եւ նպա­տա­կէ կը մեր­կա­նայ մարդ­կա­յին հո­գին, եւ որ պէ՛տք է մեր­կա­նայ, կը մնայ սոս­կա­կան տենչ մը՝ փա­փաք մը, նպա­տակ մը՝ «ճգնա­ւո­րիլ», ա­ռանձ­նա­նալ Բնու­թեան Եր­կին­քին մէջ՝ Աս­տու­ծոյ հետ, եւ ինք­զինք ե­րա­նե­լի՜ կը զգայ հոն՝ ուր կե­ցած է։

Մարդ երբ կ՚ապ­րի երկ­րա­յին կեանք մը, ուր կա­պուած կը մնայ միայն աշ­խար-­հայի­նին, ան­շուշտ ճգնա­ւո­րու­թիւ­նը, ա­ռանձնու­թիւ­նը տա­րօ­րի­նակ եւ նոյ­նիսկ ա­նըմբռ­նե­լի եւ ա­նըն­դու­նե­լի կը նկա­տէ։

Բայց, քա­նի որ մարդ էա­կը մար­մին է ե՛ւ հո­գի, ե՛ւ միտք, ու­րեմն բա­նա­կա­նօ­րէն եւ բնա­կա­նա­բար պէտք չէ ա­ռանձ­նու­թիւ­նը, «ճգնա­ւո­րու­թիւն»ը նկա­տել իբ­րեւ անբ­նա­կան ու ան­բա­նա­ւոր ապ­րե­լա­կերպ մը՝ կեան­քի ձեւ մը։

Քրիս­տո­նէու­թիւ­նը, ար­դա­րեւ, ո՛չ միայն ըն­կե­րա­յին «կրօն» մըն է, հա­պա նաեւ՝ ըն­կե­րա­յին «դրու­թիւն» մը՝ ըն­կե­րա­յին ապ­րե­լա­կերպ մը։

Ու­րեմն պէտք է ներ­դաշ­նա­կել՝ ան­հա­տակա­նը եւ ըն­կե­րա­յի­նը՝ քրիս­տո­նէա­կան հաս­կա­ցո­ղու­թեան մէջ։ Ուս­տի, քրիս­տո­նէու­թիւ­նը հաս­տա­տուած ու կազ­մուած է այն հիմ­նա­կան ըն­կե­րա­յին սկզբուն­քին վրայ, թէ՝ մարդ՝ մար­դէ կա­խեալ է, ան­հա­տը կրնայ իր գո­յա­տե­ւու­մը ա­պա­հո­վել ու­րիշ ան­հա­տի մը օգ­նու­թեամբ եւ փո­խա­դար­ձա­բա՛ր։

Այս կը նշա­նա­կէ՝ հա­ւա­քա­կան, ըն­կե­րա­յին կեանք, ան­հա­տը «ան­հատ» է ըն­կե­րու­թեան մէջ։

Ա­սի­կա տա­րա­կու­սե­լի կամ կաս­կած պատ­ճա­ռով հարց մը չէ՛, մարդ մար­դուս պէտք ու­նի։

Բայց միւս կող­մէ կա՛յ «չա­փա­ւո­րու­թիւ­ն» ը­սուա­ծը, չէ՞ որ կ՚ը­սուի, թէ՝ «չա­փա­ւո­րու­թիւ­նը կէս Աս­տուած է…», ա­պա ու­րեմն մար­դուս մար­դէ կա­խեալ ըլ­լա­լու հարցն ալ պէտք չէ չա­փա­զան­ցել, եւ ինչ­պէս ա­մէն ինչ, ան ալ սահ­ման մը պէտք է ու­նե­նայ։ Պէտք է մարդ եր­բեմն ինք­նա­բաւ ըլ­լայ, ա­ռան­ձին, որ­պէս­զի կա­րե­նայ տես­նել «Եր­կինք»ը՝ «Վեր»ը՝ գե­ղե­ցի­կը, ճշմա­րի­տը եւ բա­րին, մէկ խօս­քով՝ Աս­տուած։

Մարդ երբ ճանչ­նայ զԱս­տուած, եւ Ա­նոր Հո­գիին հետ հա­ղոր­դակ­ցու­թեան անձ­նա­կան եւ ան­մի­ջա­կան փոր­ձա­ռու­թիւն ու­նե­նայ՝ պէտք է որ ա­ռանձ­նա­կան եւ «ճգնա­ւոր»ի հո­գիով մօ­տե­նայ՝ գտնէ զԱյն եւ մտեր­մա­նայ՝ նոյ­նա­նայ Ա­նոր հետ։

Եւ կա­րե­լի է կար­ծել՝ թէ այս է «հո­գե­ւոր կեանք»ը, քա­նի որ «հո­գե­ւոր կեանք»ը, իր իս­կա­կան ի­մաս­տով՝ Աս­տու­ծոյ Հո­գիին հետ հա­ղոր­դակ­ցու­թեան կեն­դա­նի փոր­ձա­ռու­թիւնն է, եւ ու­րեմն, ան­կա­րե­լի է «հո­գե­ւոր կեանք» ապ­րիլ ա­ռանց ա­ռանձ­նա­նա­լու՝ ա­ռանց «ճգնա­ւո­րե­լու» Աս­տու­ծոյ էու­թեան հետ, Ա­նոր Հո­գիին հետ։

Այս ի­րա­կա­նու­թիւ­նը, ա­հա­ւա­սիկ բա­ւա­րար պատ­ճառ մըն է ա­ռանձ­նա­նա­լու եւ սի­րե­լու Բնու­թիւ­նը։

Ար­դա­րեւ «Բնու­թիւն»ը մար­դուս «ճգնա­րա՛ն»ն է։

Բնու­թիւ­նը, մտեր­մու­թեան այն վայրն է, ո­րուն մէջ Աս­տուած Ի՛նք, ուղ­ղա­կի, ա­ռանց մի­ջամ­տու­թեան կ՚ըն­դու­նի «մարդ»ը ա­ռանձ­նա­պէս, յատ­կա­պէ՛ս, բո­լո­րո­վին ան­ջա­տուած ըն­կե­րու­թե­նէն, կը խօ­սի ի­րեն։

Սուրբ Գիրքն ալ կը վկա­յէ դէպ­քեր՝ ուր առանձ­նու­թեան մէջ է որ կը յայտ­նուի Աստուած մար­դուն, զոր օ­րի­նակ՝ Մով­սէ­սի փոր­ձա­ռու­թիւ­նը, որ կը կրկնուի ա­մէն մար­դու հա­մար, մին­չեւ անն­շան ան­հա­տի մը կեան­քին մէջ։

Եւ Յի­սուս։ Ան միշտ գի­տա­կից էր Աս­տու­ծոյ Հօր ներ­կա­յու­թեան։ Բայց, զոր օ­րի­նակ՝ «այ­լա­կեր­պու­թեան» փոր­ձա­ռու­թիւ­նը՝ ա­ռան­ձին, լե­րան մը վրայ միայն ի­րա­կա­նա­ցաւ։ Եւ Յի­սուս յա­ճախ կ՚ա­ռանձ­նա­նար՝ Հօ­րը հետ հա­ղոր­դակ­ցե­լու հա­մար։

Եւ ա­ռանձ­նու­թեան մէջ է, որ ճգնա­ւո­րա­կան հո­գին կը լու­սա­ւո­րուի, կ՚ար­տա­յայ­տուի եւ կ՚ի­րա­կա­նա­նայ։ Մարդ ա­ռանձ­նու­թեան մէջ է, որ կ՚այ­լա­կեր­պի։

Ու­րեմն տա­րօ­րի­նակ չէ՛ եր­բեմն Ա­ՌԱՆՁ­ՆԱ­ՆԱԼ…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Դեկ­տեմ­բեր 22, 2016, Իս­թան­պուլ