ԳԱՄԱՌ-ՔԱԹԻՊԱՅԻՆ «ՔԱՀԱՆԱՅ»Ն

«Ինչ­պէս մեր մար­մի­նը բազ­մա­թիւ ան­դամ­ներ ու­նի, ո­րոնց պաշ­տօ­նը նոյ­նը չէ սա­կայն, այն­պէս ալ Քրիս­տո­սի միա­ցած ըլ­լա­լով՝ մենք բո­լորս մէկ մար­մին ենք», կ՚ը­սէ Պօ­ղոս Ա­ռա­քեալ, հռո­մա­յե­ցի­նե­րու գրած իր նա­մա­կին մէջ. (ՀՌՈՄ. ԺԲ 4-5)։ Ան­դամ­նե­րէն ո­մանք Աս­տուծ­մէ կո­չուած են հա­սա­րա­կու­թեան յա­տուկ ծա­ռա­յու­թեան մը հա­մար՝ Ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ եւ Ե­կե­ղե­ցիին մի­ջո­ցով։ Այս կո­չուած ծա­ռա­յող­նե­րը ընտ­րուած են եւ նուի­րա­գոր­ծուած Սուրբ Խոր­հուր­դով, ո­րուն մի­ջո­ցով Սուրբ Հո­գին զա­նոնք ա­տակ կը դարձ­նէ գոր­ծե­լու յան­ձին Քրի­սոտ­սի, որ գլո՜ւխն է ամ­բողջ մարմ­նին, այ­սինքն Ե­կե­ղե­ցիին, ի սպաս ա­նոր բո­լոր ան­դամ­նե­րուն։ Ուս­տի ձեռ­նադ­րուած պաշ­տօ­նա­տա­րը կեր­պով մը «սրբան­կա՛ր»ն է Քրի­սոտ­սի Քա­հա­նա­յին։

Եւ քա­նի որ Սուրբ Պա­տա­րա­գի ըն­թաց­քին է որ Ե­կե­ղեց­ւոյ սուրբ խոր­հուր­դը լիո­վին կը բա­ցա­յայ­տուի, ուս­տի Սուրբ Պա­տա­րա­գի մէջ է որ կը յայտ­նուի քա­հա­նա­յին պաշ­տօ­նա­տա­րու­թիւ­նը։

Ար­դա­րեւ, ձեռ­նադ­րուած պաշ­տօ­նա­տա­րին ե­կե­ղե­ցա­յին ծա­ռա­յու­թեան մէ­ջէն՝ Քրիս­տո՛սն է որ ներ­կայ է Իր Ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ իբ­րեւ «Գլուխ»՝ իր Մար­մի­նին, իբ­րեւ Հո­վիւ՝ Իր հօ­տին, Քա­հա­նա­յա­պետ՝ փրկչա­գործ զո­հին, Վար­դա­պետ՝ ճշմար­տու­թեան։ Քա­հա­նան, ու­րեմն կը գոր­ծէ յան­ձին Քրի­սոտ­սի, որ է «Գլուխ»ը։

Սուրբ Թով­մաս Ա­քուի­նա­ցի, մեծ աս­տ-ւա­ծա­բա­նը կ՚ը­սէ. «Յի­սուս Քրի­ստ­­ո­սի՝ նոյն Քա­հա­նա­յին դե­րը, պաշ­տօ­նա­տար քա­հա­նան ճշմար­տա­պէս կը կա­տա­րէ։ Քա­նի որ իր ըն­դու­նած քա­հա­նա­յա­կան օ­ծու­մին պատ­ճա­ռով՝ ան ճշմար­տա­պէ՛ս կը նոյ­նա­նայ Գե­րա­գոյն Քա­հա­նա­յին հետ, ա­պա ու­րեմն իր ներ­կա­յա­ցու­ցած Քրիս­տո­սի զօ­րու­թեամբ գոր­ծե­լու իշ­խա­նու­թիւ­նը կը վա­յե­լէ զօ­րու­թեամբ եւ յան­ձին նոյն ինքն Յի­սուս Քրիս­տո­սի։ Ուս­տի Քրիս­տոս աղ­բի՛ւրն է ամ­բողջ քա­հա­նա­յու­թեան. հին օ­րէն­քին քա­հա­նան՝ պատ­կե՛րն էր Քրիս­տո­սի, իսկ նոր օ­րէն­քին՝ քա­հա­նան՝ կը գոր­ծէ յան­ձին Քրիս­տո­սի»։­

Իբ­րեւ «Գլուխ»՝ Ք­րիս­տո­սի ներ­կա­յու­թիւ­նը հա­ւա­տա­ցեալ­նե­րու հա­սա­րա­կու­թեան մէջ տե­սա­նե­լի կը դառ­նայ ձեռ­նադրուած պաշ­տօ­նա­տա­րու­թեան եւ յատ­կա­պէ՛ս քա­հա­նա­նե­րուն մի­ջո­ցով։ Ար­դա­րեւ, ըստ Սուրբ Իգ­նա­տիոս Ան­տիո­քա­ցիին գե­ղե­ցիկ եւ տպա­ւո­րիչ ար­տա­յայ­տու­թեան ե­պիս­կո­պո­սը կեն­դա­նի պատ­կերն է Հօր Աս­տու­ծոյ։ Բայց Քրիս­տո­սի պաշ­տօ­նա­տա­րին մէջ Քրիս­տո­սի ներ­կա­յու­թիւ­նը պէտք չէ՛ ըմբռնուի այն ձե­ւով՝ թէ ա­սի­կա զե՛րծ է մար­դկա­յին բո­լոր տկա­րու­թիւն­նե­րէն, թե­րու­թիւն­նե­րէն, «տի­րա­պե­տու­մի ո­գի»էն, սխալ­մուն­քէն, նոյ­նիսկ մեղ­քէն։ Ար­դա­րեւ, Սուրբ Հո­գիին Զօ­րու­թիւ­նը միա­կերպ կեր­պով, նոյն ձե­ւով չ՚ե­րաշ­խա­ւո­րեր քա­հա­նա­նե­րուն բո­լոր ա­րարք­նե­րը։ Մինչ­դեռ սուրբ խոր­հուրդ­նե­րուն մէջ այս ե­րաշ­խա­ւո­րու­թիւ­նը տրուած է այն­պի­սի ձե­ւով, որ նոյ­նիսկ քա­հա­նա­յին «մե­ղա­ւո­րու­թիւն»ը չի՛ կրնար խա­փա­նել շնորհ­քին պտու­ղը, սա­կայն եւ այն­պէս՝ գո­յու­թիւն ու­նին բազ­մա­թիւ ու­րիշ ա­րարք­ներ, ուր քա­հա­նա­յին «մարդ­կա­յին դրոշմ»ը հետ­քեր կը թո­ղու, ո­րոնք Ա­ւե­տա­րա­նին հան­դէպ հա­ւա­տար­մու­թեան նշա­նը չեն միշտ եւ ո­րոնք հե­տե­ւա­բար կրնան Ե­կե­ղեց­ւոյ ա­ռա­քե­լա­կան բեղմ­նա­ւո­րու­թեան վնաս հասց­նել։ Եւ ո­րե­ւէ մար­զի մէջ, այն որ օ­գու­տէ ա­ւե­լի վնաս կը պատ­ճա­ռէ՝ բա­րե­կար­գու­թեան պէտք ու­նի կը նշա­նա­կէ։

Եւ այս իսկ պատ­ճա­ռով, այս պա­հանջ­քով, ե­կե­ղե­ցա­կան բա­րե­նո­րո­գու­թեան ե՛ւ բա­րե­կար­գու­թեան հար­ցին մէջ՝ ընդ­հա­նուր բաղ­ձանքն է՝ Ա­ՄԵ­ՆԷՆ Ա­ՌԱՋ ԻՐ ԴԵ­ՐԻՆ ՈՒ ՊԱՐ­ՏԱ­ԿԱ­ՆՈՒ­ԹԻՒՆ­ՆԵ­ՐՈՒՆ ԳԻ­ՏԱԿ­ՑՈՒ­ԹԵԱ­ՆԸ ՄԷՋ ԲԱՐՁ­ՐԱ­ՑԱԾ ՏԵՍ­ՆԵԼ ՀԱՅ Ե­ԿԵ­ՂԵ­ՑԱ­ԿԱ­ՆԸ։

Այս մտադ­րու­թիւն­նե­րով ե՛ւ մտա­հո­գու­թիւն­նե­րով, ու­րեմն, մեր շատ սի­րե­լի՜ ըն­թեր­ցող բա­րե­կամ­նե­րուն ներ­կա­յաց­նել կ՚ու­զենք բա­նա­ստեղծ Գա­մառ-Քա­թի­պա­յի՝ որ ինքն ալ քա­հա­նա­յի զա­ւակ է ե­ղած, յու­զիչ եւ նոյն­քան տպա­ւո­րիչ մէկ քեր­թուա­ծը՝ ո­րով ի­տէալ պատ­կեր մը կը ձգէ «քա­հա­նայ»ին, ինչ­պէս որ կ՚ըմբռ­նէ ին­քը ա­նոր պաշ­տօ­նը։

Ո՜ւր էր թէ այդ վսեմ ըմբռ­նու­մին գի­տակ­ցու­թիւ­նը եւ զգա­ցու­մը ու­նե­նա­յին մեր բո­լոր քա­հա­նայ հայ­րե­րը՝ ի­րենց նուի­րա­կան եւ սրբա­զան պաշ­տօ­նին վրայ. ո՜ւր էր թէ՝ մա­նա­ւանդ՝ կրօն­քէն ու ճշմա­րիտ հա­ւատ­քէն հե­ռա­ցած եւ ա­նոր սփո­փան­քէն զրկուած ժո­ղո­վուր­դը անդ­րա­դառ­նար իր սխա­լին վրայ, պաշ­տե­լու հա­մար իր սուրբ նախ­նի­նե­րուն կրօն­քը եւ յար­գե­լու ա­նոր անձ­նուէր պաշ­տօ­նեան՝ քա­հա­նա՛ն…։

Ու­րեմն միաս­նա­բար կար­դանք Գա­մառ-Քա­թի­պա­յի «ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ» քեր­թուա­ծը։

ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ

Այն ո՛վ է կանգ­նած ամ­բիո­նի վրայ,

Դող­դո­ջուն ձեռ­քերն եր­կինք ամ­բար­ձած,

Գը­թա­ռատ աչ­քերն լի ար­տա­սուն­քով,

Բազ­մու­թեան ուշ­քը դէ­պի նա դար­ձած.

Ո­րին ա­մէ­նը ՀԱՅՐ են ա­նուա­նում,

Ծա­նօթ, ան­ծա­նօթ՝ հա­ւա­սար յար­գում,

Ո­րի լոկ խօս­քը օ­րէնք է նո­ցա,

Սրտի գաղտ­նի­քը նո­րան են յայտ­նում։

Քա­հա­նայ է նա, քա­ւող մեղ­քե­րու,

Միջ­նորդ Աս­տու­ծոյ մարդ­կան ազ­գի հետ,

Հո­վիւ եւ ան­խոնջ Քրի­ստո­սի հօ­տին,

Երկ­նա­ձիր գան­ձին նա է ար­թուն դէտ։

***

Երբ մենք թա­թա­խուած Ա­դա­մայ մե­ղօք

Ե­կանք այս աշ­խարհ՝ լրցեալ ցա­ւե­րով.

Ո՞վ սրբեց մաք­րեց մեր հին մեղ­քե­րը,

Ո՞վ մեզ սփո­փեց իւր սուրբ խօս­քե­րով.

Կամ՝ երբ ժանտխ­տած, ըն­կած մահ­ճու­մը,

Մը­տա­տանջ, ան­յոյս մահ էինք խնդրում,

Պանդխ­տի նման ա­մե­նից թո­ղած,

Ո՞վ մեզ ա­ռա­ջին հա­սաւ օգ­նու­թեան.

Կամ՝ երբ մո­լո­րած գառ­նե­րու նման

Կոյր վա­զում էինք դէ­պի խոր­խո­րատ՝

Ո՞վ ար­դեօք այն օր փրկեց մեզ մա­հից,

Դի­ւա­կան գը­բէն հա­նեց ա­նա­րատ.

Կամ՝ երբ մեղ­սա­լիր աչ­քերս բը­նաւ

Չենք հա­մար­ձա­կում եր­կինք ամ­բառ­նալ,

Ո­րի՞ն կան­չում ենք միջ­նորդ հաշ­տու­թեան,

Ո՞ւ­մով յոյս ու­նինք թո­ղու­թիւն ստա­նալ.

Եւ կամ՝ զբա­ղաց ու­նայն գոր­ծե­րով,

Մոռ­ցել ենք Աս­տուած, կը­րօն, սուրբ հա­ւատ,

Ո՞վ է մեր տե­ղը մեր մե­ղաց հա­մար

Ար­տա­սունք թա­փում աչ­քէն յոր­դա­ռատ։

***

Քա­հա­նա՛ն է այն, եւ միշտ քա­հա­նան,

Մեր միջ­նորդ, հո­վիւ քաջ եւ ա­ղօ­թիչ.

Որ­բոց հայր, եղ­բայր աղ­քատ մու­րաց­կին,

Ար­տա­սուաց սրբող, յան­ցա­նաց քա­ւիչ։

Ե՛կ պա­տուենք, եղ­բա՜յրք, այդ սուրբ քա­հա­նան,

Սի­րենք միշտ նո­րան ման­կա­կան սի­րով,

Որ ամ­բողջ գի­շեր իւր որդ­ւոց վե­րայ

Պատ­րաստ է հըս­կել ան­քուն աչ­քե­րով.

Նա բո­լոր կեան­քը զո­հեց մեզ հա­մար,

Չու­զեց փառք, պա­տիւ, զբօ­սանք աշ­խար­հի.

Քանց սուրբ քա­հա­նան էլ ո՞վ է կա­րող

Ար­դեօք մեզ հա­մար լի­նել հայր բա­րի։

ԳԱ­ՄԱՌ-ՔԱ­ԹԻ­ՊԱ

- Ծա­նօթ.- «քանց»=փո­խա­նակ, քան, քան թէ…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Դեկ­տեմ­բեր 1, 2016, Իս­թան­պուլ