Ընդունակութիւն

Թուր­քիա շուրջ տա­սը օ­րէ ի վեր ցնցիչ ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րու շա­րան մը կ­­՚ապ­րի։ Պե­տա­կան հա­րուա­ծի ձա­խող փոր­ձը ե­կած է հիմ­նո­վին փո­խել երկ­րի կլի­ման։ Ա­ռա­ջին օ­րե­րուն խու­ճա­պի եւ տագ­նա­պի տպա­ւո­րու­թիւ­նը, զգա­ցու­մը գե­րակ­շիռ էր։ Երբ ան­ցան օ­րե­րը, բա­ւա­կան կարճ ժա­մա­նա­կի ըն­թաց­քին սկսաւ գե­րակշ­ռել այն հա­մո­զու­մը, թէ երկ­րին կեան­քը պէտք է փու­թով վե­րա­դառ­նայ իր բնա­կա­նոն հու­նը։ Երկ­րորդ հիմ­նա­կան հա­մո­զումն ալ ե­ղաւ այն, որ միակ բա­լա­սանն է ժո­ղովր­դա­վա­րու­թիւ­նը։ Են­թադ­րուա­ծէն բա­ւա­կան ա­րագ նկա­տե­լի դար­ձան դրա­կան ազ­դան­շան­ներ։ Զան­գուա­ծա­յին լրա­տուու­թեան մի­ջոց­նե­րէն կը հնչեն զգու­շա­ցում­ներ, թէ վտան­գը տա­կա­ւին յաղ­թա­հա­րուած չէ հա­րիւր տո­կո­սով, սա­կայն եր­կի­րը այ­սօր շատ ա­ւե­լի ինք­նավս­տահ է ու հա­մար­ձակ։ Այն աս­տի­ճան, որ մար­դիկ հետզ­հե­տէ կը մտա­ծեն այս փոր­ձու­թիւ­նը հնա­րա­ւո­րու­թեան մը վե­րա­ծե­լու մա­սին։

Թուր­քիոյ Հան­րա­պե­տու­թիւ­նը պատ­մու­թեան ըն­թաց­քին սա­կաւ ան­գամ­ներ ե­ղած է այս­քան հա­մա­խումբ ու միաս­նա­կան։ Այս ար­դիւն­քը ա­պա­հո­վուած է, երբ բնազ­դա­յին հուժ­կու հա­կազ­դե­ցու­թիւն մը ցու­ցա­բե­րուած է՝ ժո­ղովր­դա­վա­րու­թեան դէմ ծա­գած վտան­գը չէ­զո­քաց­նե­լու հա­մար։ Սա լուրջ եւ ան­փո­խա­րի­նե­լի նա­խադ­րեալ մըն է լա­ւա­տե­սու­թեան հա­մար։ Վեր­ջին օ­րե­րու ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րը ե­կած են ա­պա­ցու­ցա­նել, որ հա­սուն ժո­ղովր­դա­վա­րու­թիւն­նե­րու պա­րա­գա­յին ան­կա­րե­լի է բռնի ու­ժով, սպառ­նա­լի­քով կամք պար­տադ­րել։ Բո­լո­րի կամ­քին նկատ­մամբ յար­գանք պէտք է ցու­ցա­բե­րուի եւ ու­ժե­րու յա­րա­բե­րակ­ցու­թիւ­նը պէտք է ծա­ռա­յէ ո՛չ թէ պար­տադ­րանք­ներ ստեղ­ծե­լու, այլ հա­մադ­րու­թեան մը հաս­նե­լու։

Քա­ղա­քա­կան օ­րա­կար­գը ո՛չ միայն յե­ղաշր­ջուած, այլ ո­րա­կա­պէս նոր հար­թու­թեան մը վրայ դրուած է այ­սօր։ Բո­լոր քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րը զի­րար վե­րա­վար­կա­ւո­րած են, ինչ որ ան­հա­ւա­տա­լի ըլ­լալ կը թուի՝ հա­շուի առ­նե­լով Յու­լի­սի 15-ին նա­խոր­դած բե­ւե­ռա­ցում­նե­րը։ Երկ­րէն ներս հռչա­կուած է ար­տա­կարգ դրու­թիւն, սա­կայն ժո­ղովր­դա­վա­րու­թեան ա­լի­քը կը մնայ կեն­դա­նի։ Նուրբ հա­ւա­սա­րակշ­ռու­թիւն­նե­րով կ­­՚ուղ­ղոր­դուի գոր­ծըն­թաց մը, ո­րու ձեռք­բե­րում­նե­րը լուրջ ազ­դե­ցու­թիւն պի­տի գոր­ծեն երկ­րի ա­պա­գա­յին վրայ։

Վեր­ջին շուրջ տա­սը օ­րե­րուն ըն­թաց­քին քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րը, ժո­ղո­վուր­դին բո­լոր խա­ւե­րը ակն­յայ­տօ­րէն դիր­քա­ւո­րուած են ժո­ղովր­դա­վա­րու­թեան հա­սա­րա­կաց յայ­տա­րա­րին վրայ։ Ի­րա­կա­նու­թեան մէջ բո­լո­րին հնչե­ցու­ցած պատ­գամ­նե­րուն ա­ռաջ­նա­հեր­թու­թիւն­նե­րը կա­րե­ւոր չա­փով մնա­ցած են ան­փո­փոխ։ Շեշ­տադ­րում­նե­րը, ըստ էու­թեան, տար­բեր չեն։ Ի՞նչ է փո­խուա­ծը։ Բնա­կա­նա­բար, ա­ռա­ջին հեր­թին ո­ճը... Սա թէեւ շատ բան կը պայ­մա­նա­ւո­րէ, սա­կայն կար­ծես կայ նաեւ ա­ւե­լի՛ն ու ա­ւե­լի կա­րե­ւո­րը։

Թուր­քիոյ մէջ ներ­կա­յիս քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ­նե­րուն ը­սած­նե­րը դար­ձեալ կ՚ը­նկա­լուին սկզբուն­քա­յին ա­ռու­մով։ Մին­չեւ Յու­լի­սի 15-ը ո՛վ, ի՛նչ որ կ՚ը­սէր՝ այդ բա­նը կ՚ըն­կա­լուէր քա­ղա­քա­կան սուր բա­նա­վէ­ճե­րու, ան­հաշտ պայ­քար­նե­րու ծի­րին մէջ։ Այ­սօր դար­ձեալ կան քննա­դա­տա­կան ակ­նար­կու­թիւն­ներ, սա­կայն քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ­նե­րուն բեր­նէն հնչա­ծը հան­րու­թեան վրայ չի գոր­ծեր այն տպա­ւո­րու­թիւ­նը, ինչ որ էր Յու­լի­սի 15-էն ա­ռաջ։ Քա­ղա­քա­կա­նու­թեան նկատ­մամբ վե­րա­կանգ­նուած է վստա­հու­թիւ­նը։ Ը­սուած­նե­րը այ­լեւս չեն դա­սուիր անձ­նա­ւո­րուած, ինք­նան­պա­տակ քար­կո­ծում­ներ, ո­րոնք կտրուած էին ժո­ղո­վուր­դի ի­րա­կա­նու­թե­նէն։ Քա­ղա­քա­կան հա­մա­կար­գը վերս­տին կը զգայ ժո­ղո­վուր­դին զար­կե­րա­կը։ Քա­ղա­քա­կան դաշ­տը, իր ամ­բող­ջու­թեան մէջ, ներ­կա­յիս այս երկ­րի քա­ղա­քա­ցի­նե­րուն վերս­տին կը ներշն­չէ հա­ւատք եւ յոյս, թէ միաս­նա­կան նպա­տակ­նե­րու ճա­նա­պար­հին կա­րե­լի է ըն­թա­նալ տար­բեր ուղ­ղու­թիւն­նե­րով՝ ա­ռանց շե­ղե­լու բո՛ւն ճա­նա­պար­հէն։ Երբ եր­կի­րը կը վե­րար­ժե­ւո­րէ իր ժո­ղովր­դա­վա­րու­թեան ճա­նա­պար­հոր­դու­թիւ­նը, այ­սօր ար­դէն կը վե­րագ­նա­հա­տուի ու կը վե­րաի­մաս­տա­ւո­րուի ընդ­հա­նուր հա­մա­ձայ­նու­թեան հաս­նե­լու բա­րի տրա­մադ­րու­թիւ­նը՝ որ­պէս ըն­դու­նա­կու­թիւն։

Թուր­քիա պար­տա­ւոր է լա­ւա­գոյնս ար­ժե­ւո­րե­լու այս պատ­մա­կան պա­հը եւ ի­րա­ւունք չու­նի սայ­թա­քե­լու կամ այս հնա­րա­ւո­րու­թիւ­նը մսխե­լու։ Տուեալ պա­հը կրնայ փո­խել հա­սա­րա­կու­թեան բո­լոր խա­ւե­րուն ճա­կա­տա­գի­րը։

Ժո­ղովր­դա­վա­րու­թիւ­նը շա­ղախն է մեր երկ­րին։

ԱՐԱ ԳՕՉՈՒՆԵԱՆ