ՏԱՐԱՆՑՄԱՆ ԼԱԲԻՒՐԻՆԹՈՍ

Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան համոզուած է, թէ տարածաշրջանային հաղորդակցութիւններու ապաշրջափակման հարցը յաճախակիօրէն կը շահարկուի Ատրպէյճանի կողմէ՝ մինչ ակնյայտ փաստը այն է, որ հաղորդակցութեան ուղիները փակ կը մնան երկու երկիրներու միջեւ։ Վարչապետը կը մատնանշէ, որ Երեւան որեւէ միակողմանի պարտաւորութիւն չունի այս հարցին շուրջ։ «Երկու կողմերն ալ պարտաւորուած են իրարու համար բանալ բոլոր փոխադրութեան ու տնտեսական հաղորդակցութիւնները։ Այսօր Ատրպէյճանի որեւէ փոխադրական կամ տնտեսական հաղորդակցութիւն բաց չէ Հայաստանի կամ Հայաստանով անցնողներու համար. ո՛չ ճանապարհ, ո՛չ երկաթուղի, ո՛չ խողովակաշար, ո՛չ ելեկտրահաղորդակցութեան գիծ, ո՛չ մալուխ», նշեց Փաշինեան։ Այս կէտէն սկսեալ վարչապետը յիշեցուցած է, որ Հայաստանի բոլոր ճանապարհները բաց են Ատրպէյճանի համար։ Այսպէս, 2022 թուականին կառավարութիւնը շրջանառութեան մէջ դրած է Հայաստան-Ատրպէյճան սահմանին վրայ երեք անցակէտ բանալու մասին որոշման նախագիծը, որպէսզի Ատրպէյճանի բեռնատար կամ մարդատար մեքենաները կարողանան մուտք գործել Հայաստանի Հանրապետութեան տարածք եւ օրինակ՝ դէպի Նախիջեւան եւ Թուրքիա երթեւեկելու հնարաւորութիւն ունենան։ Այդ որոշումները չեն ընդունուած Ատրպէյճանի մերժողական դիրքորոշման պատճառով։ Մինչդեռ, Հայաստանի կառավարութիւնը այդ որոշումները կրնայ ընդունիլ մէկ-երկու շաբթուան ընթացքին։ «Ի հարկէ, դէպի Նախիջեւան մուտքի կառուցուածքներ չկան եւ պէտք է կառուցուին, բայց, սա եւս կարելի է նոյնպէս բաւական արագ ընել», դիտել տուած է վարչապետը։

Վարչապետ Փաշինեան, որ այս նիւթերուն շուրջ յօդուած մը հրապարակած է, մանրամասնօրէն կանգ առած է տարանցիկ բեռնափոխադրումներու հարցին վրայ։ Արդարեւ, անհրաժեշտ ֆիզիքական ենթակառուցուածքը հիմա ալ պատրաստ է։ Կը մնայ իրաւական որոշում կայացնել։ «Մենք պատրաստ ենք այդ որոշումը առնելու, եթէ Ատրպէյճանի եւ Թուրքիոյ կողմէ կայ հետաքրքրութիւն։ Մենք կ՚ապահովենք բեռնափոխադրումներու անվտանգութիւնը։ Բայց եթէ ատրպէյճանցի վարորդներու եւ բեռնատարներու համար կայ հոգեբանական բարդութիւն, ապա այդ բեռնափոխադրումները կրնան կազմակերպել թրքական բեռնատարները, որոնք մշտապէս երթեւեկած են եւ այսօր ալ աշխուժօրէն կ՚երթեւեկեն Հայաստանի ճանապարհներով։ Սա կրնան ընել նաեւ այլ երկիրներու բեռնատարներ», շարունակեց վարչապետը։

Յօդուածին մէջ վարչապետը հերթական անգամ մատնանշած է հետեւեալը. «Կ՚ուզեմ պաշտօնապէս արձանագրել, որ Հայաստանը երբեք, գրաւոր կամ բանաւոր որեւէ պարտաւորութիւն չէ ստանձնած, չէ համաձայնած, նոյնիսկ չէ ակնարկած, որ սեփական տարածքէն ներս անվտանգութեան ապահովումը՝ ներառեալ միջազգային կամ Ատրպէյճանի ուղեւորափոխադրումները կամ բեռնափոխադրումները, պէտք է կամ կրնայ արտապատուիրակուիլ այլ երկրի։ Նման բան չէ եղած, չկայ պարզապէս, ընդհակառակն, Հայաստան պարտաւորուած է երաշխաւորել անցման անվտանգութիւնը, ինչ որ պատրաստ ենք ընելու։ Փոխադարձութեան սկզբունքով պատրաստ ենք անցման ընթացակարգերու որոշ պարզացումներու եւ ինքնաշխատ դրութիւններ հաստատելու։ Ինչո՞ւ, ուրեմն, Ատրպէյճան կը մերժէ մեր այս շինիչ առաջարկները»։

Փաշինեան ի շարունակութիւն դիտել տուած է, որ Հայաստան երբեք, գրաւոր կամ բանաւոր որեւէ պարտաւորութիւն չէ ստանձնած, չէ համաձայնած, նոյնիսկ չէ ակնարկած, որ կրնայ համաձայնիլ իր ինքնիշխանութեան, իրաւազօրութեան կամ տարածքային ամբողջականութեան որեւէ սահմանափակման՝ ներառեալ Արեւմտեան Ատրպէյճանէն Հայաստանի Հանրապետութեան տարածքով Նախիջեւանի Ինքնավար Հանրապետութիւն հաղորդակցութեան հարցը։ Ատրպէյճանէն Հայաստանի տարածքով դէպի Նախիջեւան հաղորդակցութիւնը տարածաշրջանի հաղորդուղիներու նիւթին մէջ ենթագլուխ մըն է եւ այստեղ ալ Հայաստան երբեք խոչընդոտ մը չէ յարուցած։ Հայկական կողմը այս հարցին մէջ ալ եղած է առաւելագոյն ստեղծագործ ու ճկուն ու կը շարունակէ ըլլալ։ «Ատրպէյճան նաեւ կը յայտարարէ, որ եթէ Հայաստան դէպի Նախիջեւան ճանապարհ չտրամադրէ, ապա Արեւմտեան Ատրպէյճան-Նախիջեւան կապը կ՚ապահովուի Իրանի Իսլամական Հանրապետութեան տարածքով։ Քաւ լիցի, մենք դէմ չենք, սա Իրանի եւ Ատրպէյճանի յարաբերութիւններու եւ անոնց որոշման հարցն է։ Բայց, յստակ ըլլալու համար նաեւ կ՚արձանագրենք, որ Հայաստանի Հանրապետութիւնը պատրաստ է Արեւմտեան Ատրպէյճանէն դէպի Նախիջեւանի Ինքնավար Հանրապետութիւն անցում տրամադրել այն նոյն իրաւական պայմաններով, որոնք Իրանի կողմէ կ՚առաջարկուին», մատնանշած է վարչապետը՝ զարմանք յայտնելով, որ ինչո՞ւ Պաքու կը մերժէ Երեւանի այս շինիչ առաջարկները։

Յօդուածի եզրափակիչ բաժնին մէջ վարչապետը գրի առած է հետեւեալը. «Իմ համոզումը յստակ է. տարածաշրջանային բոլոր տնտեսական ու փոխադրական հաղորդակցութիւններու բացումը՝ ներառեալ Հայաստանի տարածքով Ատրպէյճան-Նախիջեւանն ու հակառակ ուղղութիւնը, Հայաստանի Հանրապետութեան Մեղրիէն դէպի Երասխ Ատրպէյճանի (Նախիջեւանի Ինքնավար Հանրապետութեան) տարածքով եւ հակառակ ուղղութեամբ, ամբողջութեամբ նախապատրաստուած է ու այս մէկուն իրագործման համար անհրաժեշտ է միայն Ատրպէյճանի համաձայնութիւնը»։

Ի՞ՆՉ Կ՚ԸՍԷ ՍԻՄՈՆԵԱՆ

Միւս կողմէ, Հայաստանի Ազգային ժողովի նախագահ Ալէն Սիմոնեան երէկ լրագրողներու հետ զրուցելու ընթացքին անդրադարձաւ Անգարա-Երեւան-Պաքու առանցքի իրադրութեան։ «Ատրպէյճան Թուրքիա-Հայաստան յարաբերութիւններու կարգաւորման հարցը պատանդ առած է ու կը փորձէ ազդեցութիւն ունենալ», համոզուած է խորհրդարանի նախագահը։