«ՅԻՇԱՐԺԱՆ ՏԱՐԵԹԻՒԵՐ-2025»Ը՝ ՄԵՐ ՍԵՂԱՆՆԵՐՈՒՆ

Լոյս տեսած է Հայաստանի Ազգային գրադարանի պարբերական հրատարակութիւններէն ամենաերկարամեան՝ «Յիշարժան տարեթիւեր» օրացոյցը, որ լոյս կը տեսնէ 1947 թուականին: Այս հրատարակութիւնը միայն անունով օրացոյց է, զայն գիրքի մը բովանդակութեան չափ հարուստ նիւթ կը պարունակէ: «Յիշարժան տարեթիւեր»ը, հրատարակուելով ամէն տարի, կը ներկայացնէ ընթացիկ տարուայ նշանաւոր յոբելեանները, իրադարձութիւնները եւ անփոխարինելի օգնութիւն մըն է տարուայ հեւքին հետեւողներուն համար:

Տարուան ամենակարեւոր յիշատակութիւնները ամփոփուած կ՚ըլլան «Յիշարժան տարեթիւեր» տարեգիրքին մէջ. յոբելեաններէն զատ նշուած են նաեւ պետական եւ եկեղեցական տօները, յիշատակելի օրերը, ՄԱԿ-ի տօնացոյցը եւ այլն: Լրագրողներ, միջոցառումներու կազմակերպիչներ, մշակութային կեդրոններ, կրթական հաստատութիւններ, մամուլի աշխատողներ եւ նմանատիպ կառոյցներ մեծապէս կ՚օգտուին այս գիրքէն:

Հայաստանի Ազգային գրադարանի Մատենագիտութեան եւ գրադարանագիտութեան բաժինը կը կազմէ այս օգտակար հրատարակութիւնը: Կազմողները կը գործածեն բազմապիսի աղբիւրներ՝ համայնագիտարաններ, կենսագրական բառարաններ, ստեղծագործական միութիւններու տեղեկատուներ, համացանց եւ այլն: 77 տարուայ աշխատանքի արդիւնքին գրադարանի պահոցներուն մէջ գիրքերու կողքին կը պահուին նաեւ այս օրացոյցները, որոնք արդէն պատմութիւն են:

Այժմ պատրաստ է 2025 թուականի «Յիշարժան տարեթիւեր»ը: Զայն կազմած են գրադարանի աշխատակիցներ Անուշ Փիլոյեան եւ Գայիանէ Կարապետեան, խմբագիրն է Մհեր Ղազինեան:

Հետաքրքրական են մանաւանդ երկու հարիւր, երեք հարիւր եւ աւելի տարուայ պատմութիւն ունեցող իրադարձութիւնները, յոբելեանները, որոնք նոյնպէս ներկայացուցած են ըստ ամիսներու: Կը ներկայացնենք յունուար ամսուայ օրացոյցէն յատկանշական անուններ, որոնց յոբելանները կը լրանան այս ամիս:

1.01

ԺԱՔ ՏՈՒՎԱԼԵԱՆ (1920-2008) - 105-ամեակ

Ֆրանսահայ երգիչ, ծնած՝ Հալէպ

ԹՈՐԳՈՄ ՉՈՐԵՔՃԵԱՆ (1910-1977) - 115-ամեակ

Քանդակագործ, Խորհրդային Հայաստանի վաստակաւոր նկարիչ

ԼԵՒՈՆ ՄԱԼԽԱՍԵԱՆ (1945) - 80-ամեակ

Նշանաւոր ճազ երաժիշտ-դաշնակահար, երաժշտահան, Հայաստանի արուեստի վաստակաւոր գործիչ, Հայաստանի ժողովրդական արուեստագէտ

ՌՈՒԲԷՆ ՅՈՎՆԱԹԱՆԵԱՆ (1940-1999) - 85-ամեակ

Նկարիչ, ծնած՝ Երեւան

ՎԱՀԷ ՄԻՔԱՅԷԼԵԱՆ (1900-1967)- 125-ամեակ

Թարգմանիչ, մանկավարժ, Խորհրդային Գրողներու միութեան անդամ

2.01

ՅԱՐՈՒԹԻՒՆ ՊՈՅԱՃԵԱՆ (1945) - 80-ամեակ

Գեղանկարիչ, Հայաստանի Նկարիչներու միութեան անդամ

ՂԱՐԻԲ ԵՂԻԱԶԱՐԵԱՆ (1950) - 75-ամեակ

Նկարիչ, մշակոյթի վաստակաւոր գործիչ, Հայաստանի Նկարիչներու միութեան անդամ

ՎԱԶԳԷՆ ՉԱԼՈՅԵԱՆ (1905-1981) - 120-ամեակ

Փիլիսոփայ, գիտութեան վաստակաւոր գործիչ, ծնած՝ Աղեքսանդրապոլ

3.01

ԳՈԻՐԳԷՆ ԱՅՎԱԶԵԱՆ (1910-1991) - 115-ամեակ

Մանկավարժ, լրագրող, Խորհրդային Լրագրողներու միութեան անդամ

ՅՈՒՍԻԿ ԽԱՆԴԱՄՈՒՐԵԱՆ (ԽԱՆԴԱՄՈՒՐ) (1915-1986) - 110-ամեակ

Արձակագիր, երգիծաբան, Խորհրդային Միութեան Գրողներու միութեան անդամ, ծնած՝ Երզնկա:

4.01

ԱԼԵՔՍԱՆՏՐ ԿՐԻՊՈՅԵՏՈՎ (4.01 (15.01) 1795-1829) - 230-ամեակ

Ռուս գրող, բանաստեղծ, թատերագիր, դիւանագէտ

ՄԱՐՕ ԵՐԶՆԿԵԱՆ (ՍԱՐՈՅԵԱՆ) (1920-1990) - 105-ամեակ

Բեմագիր, ծնած Մոսկուա

ՅԱԿՈԲ ԿՐԻՄ (ԿՐԻՄ ԵՂԲԱՅՐՆԵՐԷՆ) (1785-1863) - 240-ամեակ

Գերմանացի լեզուաբան, հեքիաթագիր, գերմանական ժողովրդական մշակոյթի ուսումնասիրող, նշանաւոր Կրիմ եղբայրներ հեքիաթագիրներէն աւագը:

ՃԻՈՎԱՆՆԻ ՊԱԹԻՍՏԱ ՊԵՐԿՈԼէԶԻ (1710-1736) - 315-ամեակ

Իտալացի երաժշտահան, երգեհոնահար

5.01

ԳԱՐԵԳԻՆ ԲԷՍ (ՍԱՐԻՆԵԱՆ) (1910-1986) - 115-ամեակ

Արձակագիր, թատերագիր, թարգմանիչ

ԳԷՈՐԳ ԱՐՄԷՆԵԱՆ (1920-2005) - 105-ամեակ

Երաժշտահան, մանկավարժ, ժողովրդական արուեստագէտ, ծնած՝ Թիֆլիզ

6.01

ԱՒԵՏԻՍ ՄԵՍՈՒՄԵՆՑ (1905-1981) - 120-ամեակ

Հայ երաժշտահան, Փարիզի «Սայաթ-Նովա» ազգագրական խումբի ղեկավար, ծնած՝ Արաբկիր, Խարբերդի վիլայէթ

ՕՆՆԻԿ ՓԱՆԻԿԵԱՆ (ՕՆՆԻԿ ԶԱՐՄՈՒՆԻ) (06.01 (19.01) 1905-1975) - 120-ամեակ

Բանաստեղծ, արձակագիր, թարգմանիչ, փիլիսոփայ, ցեղակրօնութեան ազգային գաղափարախօսութեան հիմնադիրներէն, ծնած՝ Մալգարա

7.01

ԱՐՇԱԿ ՊՈՒՐՃԱԼԵԱՆ (ՊՈՒՐՃԱԼՈՎ) (1880-1946) - 145-ամեակ

Բեմադրիչ, դերասան, արուեստի վաստակաւոր գործիչ

ԱՐՍԷՆ (ՎԻՉԷՆ) ԱՅՏԸՆԵԱՆ (07.01 (19.01) 1825-1902) - 200-ամեակ

Լեզուաբան, բանասէր, թարգմանիչ, մանկավարժ, երաժիշտ, պատկերահան, Վիեննայի Մխիթարեան միաբանութեան անդամ, ծնած՝ Պոլիս

ՎԱԼԵՆԹԻՆ ՍԵՐՈՎ (7.01 (19.01) 1865-1911) - 160-ամեակ

Ռուս գեղանկարիչ, դիմանկարի նշանաւոր վարպետ

8.01

ԿԱՐԻՆԷ ՂԱԶԻՆԵԱՆ (1955-2012) - 70-ամեակ

Դիւանագէտ, քաղաքական գործիչ, Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետութեան, Մեծն Բրիտանիոյ եւ Հիւսիսային Իրլանտայի Միացեալ Թագաւորութեան մէջ Հայաստանի Հանրապետութեան արտակարգ եւ լիազօր դեսպան

ՆԻՔՈԼԱՅ ԾԱՏՈՒՐԵԱՆ (1945) - 80-ամեակ

Բեմադրիչ, թատերական գործիչ, մանկավարժ, Հայաստանի ժողովրդական արուեստագէտ

9.01

ԼԵՒՈՆ ՏէՐ-ՊԵՏՐՈՍԵԱՆ (1945) - 80-ամեակ

Քաղաքական, պետական, հասարակական գործիչ, արեւելագէտ, բանասէր, մանկավարժ, Հայաստանի Հանրապետութեան առաջին նախագահ

ՎԱՐԴԱՆ ԿՈՄԻԿԵԱՆ (1915-1998) - 110-ամեակ

Արձակագիր, գրող, մանկավարժ, ծնած՝ Ատափազար

ՕՖԵԼԻԱ ՀԱՄԲԱՐՁՈՒՄԵԱՆ (1925-2016) - 100-ամեակ

Հայ ժողովրդական երգչուհի, Հայաստանի ժողովրդական արուեստագիտուհի

ԽՈՐԷՆ ՅՈՎՀԱՆՆԻՍԵԱՆ (1955) - 70-ամեակ

Նշանաւոր հայ ֆութպոլիստ, Հայաստանի ազգային հաւաքականի մարզիչ, միջազգային կարգի մարմնամարզութեան վարպետ, Հայաստանի վաստակաւոր մարզիչ, Երեւանի «Արարատ»ի նշանաւոր խաղացողներէն (1975-1985 թուականներուն)

ՍԱՐԳԻՍ ԱԼԵՔՍԱՆԵԱՆ (1910-1942) - 115-ամեակ

Նկարիչ, «Սասունցի Դաւիթ» դիւցազներգութեան պատկերազարդող

ԼԵՒՈՆ ԶԱՔԱՐԵԱՆ (1920-2003) - 105-ամեակ

Լրագրող, «Հայրենիքի ձայն» թերթի խմբագիրներէն

ՅՈՎՀԱՆՆէՍ ԱՃԷՄԵԱՆ (1840-1895) - 185-ամեակ

Երգիչ, երաժշտագէտ-քննադատ, հրապարակախօս, հասարակական գործիչ, թերթի խմբագիր, առաջին արհեստավարժ երգիչը՝ արեւմտահայ իրականութեան մէջ, ծնած՝ Պոլիս

ՄԿՐՏԻՉ ՀԱՃԵԱՆ (1915-1985) - 110-ամեակ

Գրող, թարգմանիչ, նկարիչ, երաժշտութեան քննադատ, մանկավարժ, գիւտարար, ծնած՝ Պոլիս

12.01

ԱԼՊԵՐԹ ՇԱՀԱԶԻԶԵԱՆ (1915-1997) - 110-ամեակ

Գրադարանավար, գրող, լրագրող, Խորհրդային Հայաստանի Լրագրողներու միութեան անդամ, «Յիշարժան տարեթիւեր» առաջին օրացոյցի հրատարակիչ, վաստակաւոր գրադարանավար

ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ ՄՈՒՐԱՏԵԱՆ (1940-2005) - 85-ամեակ

Քանդակագործ, մանկավարժ, Հայաստանի Նկարիչներու միութեան անդամ

ՓԱՒԼՈՍ ՊՈՐՈՅԵԱՆ (ՊՈՏՈՍ) (1905-1979) - 120-ամեակ

Դերասան, Խորհրդային Հայաստանի վաստակաւոր արուեստագէտ, ծնած՝ Սեւեբեկ (Տիարպաքըր)

13.01

ԱՐՏԱՇԷՍ ԱՐԱՄ (ՂԱԶԱՐԵԱՆ) (1955) - 70-ամեակ

Բանաստեղծ, հրապարակախօս, բեմագիր

14.01

ԷՏԿԱՐ ՅՈՎՀԱՆՆԻՍԵԱՆ (1930-1998) - 95-ամեակ

Երաժշտահան, Խորհրդային Հայաստանի Գերագոյն խորհուրդի երեսփոխան, Խորհրդային Միութեան Գերագոյն խորհուրդի երեսփոխան, ժողովրդական արուեստագէտ

ՊՕՂՈՍ ԷՍԱՊԱԼԵԱՆ (ՓՈԼ ԷՍԱՊԱԼ) (1910-1973) - 115-ամեակ

Հայագէտ, լեզուաբան, մանկավարժ, ծնած՝ Էրպիլ, Իրաք

ՎԱՆՕ ԽՈՃԱԲԷԿԵԱՆ (1875-1925) - 150-ամեակ

Թիֆլիզահայ գծանկարիչ

15.01

ԳԱՅԻԱՆԷ ՋԱՂԱՑՊԱՆԵԱՆ (1945) - 80-ամեակ

Դաշնակահարուհի, մանկավարժ

ԼԻԱ ՕՍԻՊԵԱՆ (1930) - 95-ամեակ

Բուսաբան, սնկաբան, մանկավարժ, Նիւ Եորքի Գիտութիւններու ակադեմիայի իսկական անդամ, վաստակաւոր գիտնական

ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ ՊԵՃԱՆԵԱՆ (15.01 (28.01) 1915-1976) - 110-ամեակ

Քանդակագործ, Հայաստանի վաստակաւոր նկարիչ, հեղինակ

16.01

ԱՐՇԱՒԻՐ ԴԱՐԲՆԻ (ՄՆԱՑԱԿԱՆԵԱՆ) (1910-1980) - 115-ամեակ

Գրող, թարգմանիչ, Խորհրդային Միութեան Գրողներու միութեան անդամ

ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ ՆԱԶԼԵԱՆ ԱՐՔԵՊԻՍԿՈՊՈՍ (1875-1957) - 150-ամեակ

Հոգեւոր գործիչ, փիլիսոփայ, մանկավարժ, Տրապիզոնի թեմի հայոց հոգեւոր առաջնորդներէն

ՍԻՄՈՆ ՅՈՎՀԱՆՆԻՍԵԱՆ (1940) - 85-ամեակ

Երաժշտահան, Հայաստանի Երաժշտահաններու միութեան վարչութեան անդամ, ի ծնէ՝ կոյր երաժիշտ, Հայաստանի կոյրերու միաւորման երաժշտական խումբերու տնօրէն

ՎԱՆԻԿ (ՎԱՆՅԱՅ) ՍԱՆԹՐԵԱՆ (1935-2017) - 90-ամեակ

Արձակագիր, հրապարակագիր, գեղանկարիչ, Խորհրդային Հայաստանի Գրողներու, Նկարիչներու եւ Լրագրողներու միութիւններու անդամ, վաստակաւոր լրագրող, «Արմէնփրէս» լրատուական գործակալութեան երկարամեայ աշխատակից

17.01

ԼԵՒՈՆ ՄԵՍՐՈՊ (ՄԵՍՐՈՊԵԱՆ) (1880-1960) - 145-ամեակ

Արձակագիր, հասարակական, մշակութային գործիչ, թատերագիր, բանասէր, թարգմանիչ

ՔԵԹԵՒԱՆ ԱՐԱՄԵԱՆ (1845-1878) - 180-ամեակ

Դերասանուհի, հայ արհեստավարժ թատրոնի առաջին գործիչներէն, ծնած՝ Ղազախի գաւառի Մելիք գիւղը

18.01

ԷՎԵՐՏ ՊԱՅԱԶԱՏԵԱՆ (ՊԱՅԱԶԱՏ) (1940) - 85-ամեակ

Բեմագիր, շարժանկարի քննադատ

19.01

ԹԱՄԱՐ ՕԿԱՆԵԶՈՎԱ (19.01 (31.01) 1895-1976) - 130-ամեակ

Հայազգի դերասանուհի, Ռուսաստանի ժողովրդական արուեստագիտուհի

ՀՐԱՉԵԱՅ ՔՈՉԱՐ (ԳԱԲՐԻԷԼԵԱՆ) (19.01. (01.02.) 1910-1965) - 115-ամեակ

Արձակագիր, հրապարակախօս, խմբագիր, բեմագիր, ծնած՝ Կիւմլիւպուճախ

20.01

ԳՐԻԳՈՐ ԱՒԵՏԵԱՆ (1870-1946) - 155-ամեակ

Դերասան, թատերագիր, թարգմանիչ, ծնած՝ Իրան

21.01

ՏԻՄԻԹՐԻ ԽԱՌԱՏԵԱՆ (1960)- 65-ամեակ

Դերասան, Ռուսաստանի վաստակաւոր եւ ժողովրդական արուեստագէտ

22.01

ՄԱՐԳԱՐԻՏ ԲԱԲԱԼԵԱՆ (ՔՆԱՐԻԿ) (1880-1907) - 145-ամեակ

Դերասանուհի, թարգմանչուհի, «Քնարիկ» բեմական անունը ստացած է Սիրանոյշէն: Ծնած՝ Պաքու

ՍՈԿՐԱՏ ԽԱՆԵԱՆ (1930) - 95-ամեակ

Գրականագէտ, հրապարակախօս, բանաստեղծ, թարգմանիչ, մանկավարժ, հայագէտ, ծնած՝ Արցախ, տեղահանուած՝ 2023 թուականին:

ՍՒԵՏԼԱՆԱ ՓԱՍՔԱԼԵՒԱ (1960) - 65-ամեակ

Պուլկար բեմագիր, նկարահանող, Արցախի մասին բազում տեսանիւթերու հեղինակ

23.01

ԱՐՄԷՆ ԴԱՐԲԻՆԵԱՆ (1965) - 60-ամեակ

Քաղաքական, հասարակական, պետական գործիչ, տնտեսագէտ, Հայաստանի վարչապետ (1998-1999), Հայ-ռուսական համալսարանի տնօրէն

25.01

ԳԱԼՈՒՍՏ ԽԱՆԵՆՑ (ԽԱՆԵԱՆ) (1910-1998) - 115-ամեակ

Իրանահայ գրող

ԳՈՒՐԳԷՆ ԽԱՆՃԵԱՆ (1950) - 75-ամեակ

Արձակագիր, բեմագիր, թարգմանիչ, Հայաստանի Գրողներու միութեան անդամ, «Ոսկեայ եղեգն» պետական մրցանակի դափնեկիր

ՅԱՐՈՒԹԻՒՆ (ԳԷՈՐԳ) ԱԼԱՄԴԱՐԵԱՆ (1795-1834) - 230-ամեակ

Գրող, բանաստեղծ, մանկավարժ, հասարակական, քաղաքական, հոգեւոր գործիչ, հայ եկեղեցւոյ վիրահայոց թեմի առաջնորդ (1828-1830 թուականներուն)

26.01

ՊԵՆ ՊԱՂՏԻԿԵԱՆ (1920-2016) - 105-ամեակ

Ամերիկահայ քննադատ, լրագրող, մանկավարժ, ծնած՝ Մարաշ

ՅԱՐՈՒԹԻՒՆ ՄՐՄՐԵԱՆ (1860-1926) - 165-ամեակ

Գրող, պատմաբան, թարգմանիչ, գրչանունները՝ Յարութիւն, Ակումիտ, Ուխտաւոր, Խաչքնար, ծնած՝ Պոլիս

27.01

ԻՈՆՆԱ ԱՒԱԳԵԱՆ (1940-2011) - 85-ամեակ

Ազգագրագէտ, հայկական գորգերու փորձագէտ

28.01

ԼԻՒԹԵՐ ՃՈՐՃ (ԿԱՐԱՊԵՏ) ՍԻՄՃԵԱՆ (1905-1997) - 120-ամեակ

Ամերիկահայ գիւտարար, բազմաթիւ սարքերու եւ 200-է աւելի արտօնագրերու հեղինակ: Ան յօրինած է կանխիկ դրամ տրամադրող «ATM» մեքենաները, ինչպէս նաեւ՝ բժշկական լուսանկարչական համակարգեր, լուսանկարչական ինքնակարգաւորուող խցիկ, ինքնաշխատ երեւակման սարք, ռազմական թռիչքներու խթանիչ, փոստային սակագիններու հաշուիչ եւ այլն:

Ծնած է՝ Այնթապ

ՎԱՀԱՆ ՏէՐԵԱՆ (ՏԷՐ-ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ) (28.01 (09.02) 1885-1920) - 140-ամեակ

Հայ մեծ բանաստեղծ, քնարերգու, թարգմանիչ, հասարակական, քաղաքական գործիչ: Ծնած՝ Ախալքալաքի Գանձա գիւղը

29.01

ԱՆԹՈՆ ՉԵԽՈՎ (1860-1904) - 165-ամեակ

Ռուս գրող, թատերագիր

ՊՈՐԻՍ ՓԱՍԹԵՌՆԱԿ (29.01 (10.02) 1890-1960) - 135-ամեակ

Ռուս բանաստեղծ, գրականութեան Նոպելեան մրցանակի դափնեկիր

ՄԱՐԻՆԱ ՄԱՄԵԱՆ (1960) - 65-ամեակ

Նկարչուհի-գորգագործ, Հայաստանի նկարիչներու միութեան անդամ, ԻՒՆԷՍՔՕ-ի միջազգային անդամ, Ռուսաստանի Նկարիչներու ստեղծագործական միութեան անդամ

ՏԻԳՐԱՆ ՆԻԿՈՂՈՍՅԵԱՆ (1955) - 70-ամեակ

Խմբագիր, հրապարակախօս, արձակագիր, մանկավարժ, Հայաստանի Լրագրողներու եւ Հայաստանի Գրողներու միութիւններու անդամ, «Հայաստան» թերթի գլխաւոր խմբագիր, Հայաստանի Հանրապետութեան վաստակաւոր լրագրող

31.01

ԱՏՐՊԵՏ (ՍԱՐԳԻՍ ՄՈՒՊԱՀԵԱՃԵԱՆ) (1860-1937) - 165-ամեակ

Գրող, արձակագիր, մանկավարժ, խմբագիր, հասարակական գործիչ, Խորհրդային Հայաստանի Գրողներու միութեան անդամ

ԱՆՈՒՇ ԹՐՈՒԱՆՑ

Երեւան