ԱՆՔՈՒՆ ԳԻՇԵՐՆԵՐՈՒՆ ՄՈՒԹԸ

Գրեթէ ամէն գիշեր, լռութեան մէջ, երբ ամբողջ քաղաքը կը քնանայ, ես արթուն կը մնամ։ Ժամերն ու վայրկեանները կ՚անցնին՝ առանց աղմուկի, բայց միշտ ծանր։

Իմ սենեակս՝ մութ եւ տաք, լեցուած է յոգնածութեան ստուերներով։ Բայց զիս քունը չի գտներ։ Մարմինս կը խնդրէ հանգիստ, բայց միտքս կը մերժէ։ Մէկ յիշատակ կը բերէ միւսը, մէկ մտահոգութիւն կը ձգէ ուրիշին։ Խօսքեր, արտայայտութիւններ, ժպիտներ եւ լռութիւններ կը սկսին կրկնուիլ ներսս։ Կը մտածեմ անցեալիս մասին, ներկայիս, ապագաս, որ դեռ չէ եկած։

Անքնութիւնը՝ անլռելի ընկեր մըն է։ Իմ հետ կը նստի անկողնիս ծայրը, երբեմն կը սեղմէ սիրտս, երբեմն կը փշրէ հոգիս։ Կը սորվիմ լռութեան լեզուն, կը զրուցեմ ինքս ինծի հետ՝ բառերով, որոնք առաւօտուն պիտի մոռնամ։

Երբեմն՝ լոյսերուն դիմաց, հեռուէն հնչող ինքնաշարժներու ձայնէն ուշադիր կը լսեմ կեանքին շարժումները։ Եւ կը մտածեմ՝ արդեօք այս ժամուն քանի՞ հոգիներ ինծի պէս չեն կրնար քնանալ։ Ինչո՞ւ այս գիշերն ալ չեմ կրնար փակել աչքերս առանց կորսուելու զգացումը ունենալու։

Ու գիշերը վերջապէս անցնիլ կը թուի, բայց երբ արեւը կը ծագի, հոգիս տակաւին մութի մէջ կը մնայ։

Անքնութիւնը՝ կեանքի մը լուռ խուճապն է։ Տեղ մը, ուր ո՛չ ոք կրնայ հասնիլ քեզի, երբ միտքդ չի լռեր, երբ հոգիդ կը հիւծի ու ձայն չկայ օգնութեան։ Բայց այդ ալ ես եմ։ Ու գուցէ… այդ ալ կեանքն է։

Անքնութիւնը սոսկ քունի բացակայութիւն մը չէ։ Ան լռութեան մը ձեւն է։ Խոր լռութիւն՝ որ կը պոռայ ներսէդ, երբ ամբողջ աշխարհը կը քնանայ ու դուն կը նստիս՝ աչքդ բաց, մտքերդ փակ, բայց ծանր, անկաշկանդ եւ առանձին։

Գիշերները երկար են։ Ժամերուն մէջ ուրիշ խորութիւն կայ, երբ քուն չկայ։ Ժամացոյցը ինծի կը նայի՝ մեղադրող աչքերով։ Ամէն վայրկեան ինքզինքիս կը հարցնեմ. «Ինչո՞ւ չեմ կրնար քնանալ»: Բայց ի՞նչ պատասխանի կարիք կայ՝ երբ գիտեմ, թէ միտքս ծանրացած է չխօսուած բառերով, չլսուած աղօթքներով եւ կորսուած ակնկալութիւններով։

Սենեակս լեցուն է լռութեամբ։ Պատերուն վրայ ստուերներ կը շարժին՝ ամէն անգամ երբ ինքնաշարժի մը լոյսը դուրսէն անցնի։ Այդ անցնող լոյսերը կը փռուին դէպի առաստաղ՝ հեւքի մը պէս, յուշի մը պէս։ Կը մտաբերեմ վերջին հայեացք մը՝ որուն մէջ ինքզինքս կորսնցուցի եւ վերջին յոյս մը՝ որուն մէջ ինծի տեղ չկար։

Ամէն գիշեր, երբ անկողինս կը մտնեմ՝ կը կարծեմ, թէ գուցէ այս անգամ կը յաջողիմ քնանալ։ Բայց աչքերս կը փակեմ եւ միտքս կը բացուի՝ ճիշդ այնպէս, ինչպէս վէրք մը՝ առանց մէկու մը դպչելուն։ Ամէն գիշեր՝ մէկ ճաք եւս։

Երբեմն կը փորձեմ խաբել ինքզինքս։ Կը դնեմ լուռ երաժշտութիւն, կը կարդամ էջ մը, կը նշմարեմ տանիքէն այն կողմի աստղերը։ Բայց չեն օգներ։ Անոնք ալ գիտեն։ Անքնութիւնը չի լռեր երաժշտութեամբ, չի հանգստանար գիրքերով։ Ան հասկնալ կ՚ուզէ. կ՚ուզէ, որ դիմանամ ինքզինքիս։

Երբեմն կը դառնամ անցեալ։ Կը մտածեմ տարիներ առաջուան գիշերներուս մասին, երբ մտածելու բան չունէի։ Երբ պառկիլը բաւարար էր հանգստանալու։ Երբ անյոյս չէի։ Երբ մօտ էի ինքզինքիս ու դեռ անծանօթ չէի դարձած հայելիին։

Եւ հիմա՝ ամէն գիշեր կը հարցնեմ, ինչո՞ւ այսքան լուռ դարձայ։ Ինչո՞ւ այլեւս ոչ ոք կ՚իմանայ, թէ ինչ կ՚անցնի սրտէս։ Գուցէ որովհետեւ գիշերները ինծի սորվեցուցին լռել։ Երբ բոլորը կը քնանան, ես կը սորվիմ լռութեան լեզուն։

Երբեմն կը խօսիմ Աստուծոյ հետ։ Բայց ո՛չ աղօթքով, ո՛չ բառերով։ Ուղղակի՝ ներկայութեամբ։ Կը հարցնեմ՝ «կարօտ մը կրնա՞յ մարդը սպառել»։ Կամ՝ «արդեօք որեւէ օր պիտի արթննա՞մ առանց յոգնած ըլլալու»։ Պատասխան չկայ։ Բայց գիշերը լուռօրէն կը պատասխանէ իր ձեւով։ Սիրտդ կը սեղմէ այնքան, որ ստիպուած ես ընդունիլ՝ անքնութիւնը քու երեսդ է։

Եւ այդպէս՝ գիշերները կը դառնան թերթ մը հոգիդ հասկնալու։ Ամէն գիշեր նոր էջ մըն է, որուն մէջ կը գրէ քու լռութիւնը, քու ներսիդ ձայները եւ թերեւս քու ամենախոր կարօտդ՝ սիրոյ մը, երջանկութեան մը կամ՝ ինքնութեան։

Արեւը վերջապէս կը ծագի։ Թռչունները կը կանչեն։ Բայց ես տակաւին աչքերս չեմ փակած։ Որովհետեւ քունը իմ մօտ չի գար, երբ մութին մէջ ինքզինքս կը գտնեմ։ Իսկ ինքզինքս գտնելը՝ անքնութեան իսկական պատիժն է։

ՊԻԱՆՔԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ