ԾԱՌԸ ԵՒ ՊՏՈՒՂԸ

«Իւրաքանչիւր ծառ իր պտուղէն պիտի ճանչցուի». (ՂՈՒԿ. Զ 44)։ Ծառը իր տեսակին համեմատ պտուղ կ՚արտադրէ. բնական իրողութիւն մըն է ասիկա։ Ուստի, եւ ծառին տեսակը եթէ լաւ է՝ լա՛ւ պտուղ կ՚արտադրէ, եթէ գէշ է, արտադրութիւնն ալ բնականաբար անոր համեմատ կ՚ըլլայ։

Բայց լաւ ծառ ըլլալ չի բաւեր լաւ պտուղ տալու համար, այլ պէտք է լաւ խնամուի եւ պաշտպանուի ամէն չարիքի դէմ։ Ուստի, ծառը բարի ըլլալու համար պէտք է բնականապէս ազնիւ ըլլայ, բայց նաեւ անիկա առողջ պահուի եւ խնամք պէտք է տարուի անոր։ Ուստի եւ ընդհանրապէս, լաւութիւնը եւ բարութիւնը կացութիւն մը, վիճակ մը չէ՛, այլ՝ ընթա՛ցք մը։ Բարութիւնը «բարի» է, երբ ան տեւական է եւ այդ տեւականութիւնը կ՚ապահովուի խնամքով։

Եւ մարդն ալ իր կարգին կարելի է նմանցնել ծառի՝ քալող, շարժող ծառի մը՝ որ երբեմն կ՚արտադրէ չար, երբեմն ալ բարի՛։ Բարի մարդը ա՛յն է, որ բարութիւնը շարունակական է եւ կենցաղավարութիւն մը։

Բարութիւնը, այս իմաստով պատահական վիճակ մը, երեւոյթ մը չէ, այլ նկարագիր մը՝ «բարի մարդ»ը այն է, որ բարութիւն կը գործէ ամէն պարագայի, չարին ալ բարութեամբ փոխադարձելով։ Եւ նաեւ՝ բարին ա՛յն է, որ կրնայ չարը բարիի վերածել։ Եւ ուրեմն, բարութիւնը չէզոք վիճակ մը չէ, այլ գործող, դրական ազդեցութիւն ունեցող ընթացք մը։

Ծառը «սիրտ» չունի, բայց մարդ սիրտ ունի եւ մարդուն սիրտը՝ գիտակցութեան եւ իմացականութեան կեդրոնն է։ Եւ այս պատճառով՝ սիրտը «հոգի՛» է. «միտք», այսինքն զգացում եւ իմաստութիւն, բանականութիւն։ Ուրեմն՝ այս ալ կը նշանակէ, որ մարդուս բարութիւնը, լաւութիւնը եւ թէ չարութիւնը իմացականութեան եւ բանականութեան արդիւնք է, եւ այս ալ կը նշանակէ՝ որ բարութիւնը կամ չարութիւնը «ճակատագիր»ի հետ որեւէ կապ չունի՛։ Մարդ իր «ճակատագիր»ը ի՛նք կը գրէ։ Քրիստոնէութիւնը չ՚ընդունիր «ճակատագիր»ը, բայց՝ ստեղծագործութեան  աստուածային ընդհանուր «ծրագի՛ր»ը։

Աշխարհ եւ կեանք կը կառավարուի աստուածային «Ծրագիր»ով։

Մեծ ծառեր մեծ քանակութեամբ պտուղ կ՚արտադրեն եւ կամ ընդարձակ տարողութեամբ շուք կու տան։ Մեծ հոգիներն ալ սիրոյ եւ կարեկցութեան մեծ գործեր՝ բարեգործութիւններ կը կատարեն, կամ բարձրագոյն բարի-բարոյական կեանք կ՚ապրին։ Եւ այս կէտին ահաւասիկ, միտքը եւ սիրտը, բանականութիւնը եւ խիղճը զիրար կը հակակշռեն։ Եւ այս պատճառով, չի բաւեր բարի ըլլալ, այլ պէտք է բարեգործ ըլլալ, ինչպէս չի բաւեր հաւատք ունենալ, այլ հաւատքը գործի վերածել։ Ուստի, անհրաժեշտ է հաւատքին գործադրութիւնը կեանքի մէջ։

Չի՛ բաւեր սէր հոլովել, պէտք է սիրել նաեւ եւ պէտք է գործնականացնել այդ սիրոյ հոլովումը։ «Բարի Սամարացին». (ՂՈՒԿ. Ժ 25-37) հրաշալի՜ օրինակ մըն է «բարի ըլլալ»ու եւ «բարիք գործել»ու տարբերութեան։ Ուստի, Բարի Սամարացիի առակը կը վերջանայ Յիսուսի սա պատուէրով. «Գնա՛, դո՛ւն ալ նոյնը ըրէ». (ՂՈՒԿ. Ժ 37)։ Հաւատք, սէրը՝ «հաւատք» եւ «սէր» է երբ գործի կը վերածուի, դրական կերպով կը գործադրուի։

Ծառը՝ մարդ ի՛նչ որ տայ անիկա կու տայ, բայց մարդը կ՚արտադրէ այն ի՛նչ որ միտքը եւ սիրտը՝ համաձայն, գործի կը վերածէ…

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Հոկտեմբեր 30, 2025, Իսթանպուլ