ԽԱՅՏԱԲՂԷՏ ԲԱԽՏՈՐՈՇ ՊԱՏԿԵՐ
Ընկալեալ չափանիշներուն գոյութիւնը պէտք չէ համարել սահմանափակում, այլ զանոնք պէտք է ընկալել որպէս կարելիութիւն։ Բոլոր լրատուամիջոցները պարտաւորութիւններ ունին իրենց պատկանած հասարակութեան, երկրին կամ իրենց հովանաւոր լծակներուն նկատմամբ, իսկ չափանիշները, մասնագիտական բարոյագիտութիւնը կ՚երաշխաւորեն՝ որպէսզի այդ բոլոր քարերը իրենց տեղն իյնան առանց լճացման վտանգի ստեղծման։ Սփիւռքի մամլոյ պարագային այդ «պաշտօնական» լրատուամիջոց կամ օրկան ըլլալու հանգամանքը կը պատճառաբանուի ազգի շահերուն ծառայելու հանգամանքով։ Մեր դիտարկումով, այս կէտին վրայ կը շփոթուին յարդն ու կոթը։ Հաւաքական պատասխանատուութիւնները միշտ ալ գիտակցութեան վերաբերեալ չափումներով պէտք է ընկալուին, այլ ոչ թէ պարտադրանքներով։ Վերոյիշեալ հարցադրման նշանակութիւնը կը բիւրեղանայ նաեւ այս կէտին վրայ։ Երեւոյթը կը մանրամասնենք անդրադառնալու համար նիւթի մը, որ այս վերջին հաւաքին ժամանակ մատնանշուեցաւ յստակօրէն։ Համահայկական գետնի վրայ լրագրողներու այս հաւաքներուն ինչպէ՞ս ներգրաւել այն հայ լրագրողները, որոնք կ՚աշխատակցին միջազգային մետիային։ Սա կ՚երեւի միակ զուտ մասնագիտական խնդիրն էր, որ օրակարգի վրայ եկաւ մեր ութերորդ համաժողովին ընթացքին։ Այս հարցը թէեւ վաղուց կը քննարկուէր, սակայն այս անգամուան ընդգծումը եղաւ տարբեր։ Ուշագրաւ էր, որ Հայաստանի պետական աւագանիի ներկայացուցիչներն ալ խօսեցան այս մասին։ Այո՛, տարիներէ ի վեր կայ սոյն հարցը, սակայն զարգացում մը ապահովել հնարաւոր չէ եղած։ Այս անգամ սոյն նիւթը ընդգծուեցաւ զգալիօրէն տարբեր շեշտով։ Շօշափելի արդիւնքի սպասումը թէեւ անվիճելի էր, սակայն դժուար է ըսել, որ համապատասխան ենթագետինը պատրաստ է։ Մեր համոզմամբ, այդ շեշտադրումը պէտք է դիտարկել անցեալ Ապրիլի սկիզբին Արցախի ճակատին վրայ պատահած քառօրեայ ռազմական լայնածաւալ գործողութիւններու պրիսմակէն։ Միջազգային մետիայի մօտ հայկական տեսակէտներուն հնչողութիւն ապահովելու խնդիրը դարձած է առաւել հրատապ։
Աշխարհի զանազան յառաջատար լրատուամիջոցներուն մօտ այսօր կ՚աշխատին բազմաթիւ հեղինակաւոր հայազգի մամլոյ սպասաւորներ։ Արհեստավարժներ են անոնք եւ ոմանք մաս կը կազմեն տուեալ լրատուամիջոցի ղեկավարութեան։ Այդ լրատուամիջոցները յաճախ կ՚անդրադառնան հայկական օրակարգի հրատապ հարցերուն։ Երբեմն հեղինակները կ՚ըլլան բոլորովին օտար մարդիկ, երբեմն ալ կրնայ պատահիլ, որ հեղինակը ըլլայ հայազգի լրագրող մը կամ մեկնաբան մը։ Այստեղ կան նրբութիւններ։ Այդ հայ լրագրողները միջազգային մետիայի ընդունուած ձեւաչափերուն մէջ պէտք է լուսաբանեն այն խնդիրները, որոնք կը վերաբերին հայութեան օրակարգին կամ կ՚առընչուին անոր հետ։ Հեղինակը կասկած պէտք չէ յարուցէ անաչառութեան եւ անկողմնակալութեան տեսակէտէ։ Եթէ յանկարծ ստեղծուի այն տպաւորութիւնը, թէ կամայ-ակամայ առարկայականութենէ կը հեռանայ իր արտամներուն ազդեցութեամբ, ապա այդ պարագային անխուսափելիօրէն դէմ յանդիման կը մնայ պիտակաւորման վտանգի։ Պէտք չէ մոռնալ, որ միջազգային մետիայի աշխատակից հայազգի լրագրողները թէեւ կրնան ըլլալ հայ, բայց որքան ատեն, որ իրենց աշխատակցած լրատուամիջոցը հայկական չէ՝ այդ հանգամանքը արդէն լուրջ պատասխանատուութիւններ կրնայ բերէ իրենց։ Որպէս արհեստավարժներ՝ անոնք չեն կրնար անտեսել այդ պատասխանատուութիւնները եւ հաւանական ակամայ սայթաքումները ճակատագրական կրնան ըլլալ անոնց տեսակէտէ։ Հետեւաբար, անոնց վերաբերեալ ակնկալութիւններու ժամանակ նրբանկատօրէն պէտք է հաշուարկել այս բոլոր հաւասարակշռութիւնները։ Եթէ անոնց գոյութիւնը, այդ միջավայրին մէջ ծաւալած գործունէութիւնը առաւելութիւն մըն է, ապա շատ ուշադիր, չափուած-կշռուած պէտք է գործել իրենց դիրքը չվնասելու, հետեւաբար նաեւ այդ առաւելութենէն չզրկուելու համար։
Թէ որքա՞ն իրատես է՝ միջազգային մետիայի աշխատակից հայազգի լրագրողներուն տեսակէտէ ձգողականութիւնը այս հարթակին։ Այսինքն, Համահայկական լրագրողներու հաւաքները կրնա՞ն հարթակ ըլլալ՝ միջազգային մետիայի աշխատակից հայազգի մամլոյ սպասաւորներուն համար։ Կանխաւ յայտնենք, որ մեր կարծիքով՝ ոչ, սա այն հարթակը չէ։ Սակայն սա չի նշանակեր, որ այս հարթակին վրայ ընելիք ոչինչ կայ այս առումով։ Բաղդատական պարզ օրինակով մը նշենք, որ միջազգային մետիայի աշխատակից հայազգի լրագրողներու համախմբումը չի նմանիր օտարագիր հայ գրողները համախմբելու կամ անոր նման նախաձեռնութեան մը, ինչ որ անգամ մը փորձուեցաւ Հայաստանի մէջ։ Որովհետեւ, գրողի պարագային խօսքը կը վերաբերի գեղարուեստի, գրականութեան, այսինքն արտադրանքը «ֆիքսիոն» մըն է։ Այստեղ կրնան դեր մը խաղալ արմատները, որոնց ազդեցութիւնը կամ նոյնիսկ ներշնչանքը մշակութային երանգաւորումներու հետ առընչութիւն կրնայ ունենալ։ Լրագրողի պարագան ճիշդ հակառակն է։ Համահայկական լրագրողներու համաժողովները զուտ ազգային, բացառապէս հայկական հարթակ մը կը հանդիսանան իրենց բնոյթով։ Վերջին հաւաքին կարգախօսն ալ ինքնին վկայութիւն մը կը համարուի այս առումով. «Հայոց պետականութիւնը՝ միասնականութեան առանցք»։ Հայաշխարհի ներքին առաջնահերթութիւններուն տեսակէտէ շատ դիպուկ, խօսուն բանաձեւում մը գտած է շեշտադրումը։ Գործնականին մէջ, այս բոլորին ծայրը կը հասնի այն կէտը, ուր հայկական լրատուամիջոցները ինքնակա՛մ իրենց գործունէութեան կը վերագրեն քարոզչամիջոցի բնոյթ եւ սա կը բացատրուի անոնց գործունէութեան ազգային պատասխանատուութիւններու ծիրին մէջ։ 8-րդ համաժողովի բացման հանդիսաւոր նիստին խօսուած ճառերն ալ կու գային ապացուցանել այս երեւոյթը։ Նախարար Հրանոյշ Յակոբեան յայտնեց, որ սփիւռքի համար պետականութիւնը միասնականութեան հիմնական առանցքն է։ Կարեւորելով ապատեղեկատուութիւններու կասեցումը՝ ան կանգ առաւ սփիւռքը առաւել կազմակերպուած, համախմբուած դարձնելու հրամայականին վրայ։ Նախարարը, միեւնոյն ժամանակ, լրագրողներու հաւաքը համարեց՝ ինքնին արժէք։ Իր կարգին, Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի Արարողակարգի բաժնի տնօրէն Տ. Նաթան Արք. Յովհաննիսեանն ալ դիտել տուաւ, որ Հայ Եկեղեցւոյ համար հարազատ զաւակ է հայ մամուլը, որուն ծնունդ տուած է հայ հոգեւորական մը։ Ըստ իրեն, սա է եկեղեցւոյ վերաբերումը հայ մամուլին նկատմամբ։
ՍԱՐԳՍԵԱՆ. «ԹՈՒՐՔԻՈՅ ՊԱՐԱԳԱՅԻՆ ՉԿԱՅ ՈՐԵՒԷ ՆՈՐՈՒԹԻՒՆ»
Լրագրողներու համահայկական 8-րդ համաժողովին ընթացքին առիթն ունեցանք Նախագահ Սերժ Սարգսեանի հարցում մը ուղղելու Թուրքիա-Հայաստան յարաբերութիւններու ներկայ վիճակին շուրջ։ Ի պատասխան՝ ան յայտնեց, թէ այս ուղղութեամբ որեւէ նորութիւն, որեւէ շարժ չկայ։ «Փոփոխութիւն մը չկայ այն պահէն ի վեր, երբ արձանագրութիւնները ետ կանչեցինք խորհրդարանէն։ Այդ արձանագրութիւնները ետ չկանչեցինք՝ այն պատճառով, որ անոնք մեր շահերուն դէմ էին։ Հիմա արդէն բոլորը կը հասկնան։ Եթէ արձանագրութիւնները մեզի ի նպաստ ըլլային, ապա Թուրքիա վաւերացուցած պիտի ըլլար զանոնք։ Ըսելիք նոր բան մը չունիմ, վիճակը նոյնն է։ Մենք պատրաստ ենք առանց նախապայմաններու մեր յարաբերութիւնները բնականոնացնելու։ Թուրքիա ինչքան որ ալ մեծ երկիր մը ըլլայ՝ Հայաստան պատրաստ չէ նախապայմաններ ընդունելու», ըսաւ Սերժ Սարգսեան։
Հաւաքոյթի ընթացքին զանազան հարցումներու պատասխանելով Սերժ Սարգսեան մատնանշեց նաեւ, թէ Հայաստան երբեք չէ փորձած ու չի փորձեր միջազգային գետնի հակադրութիւններուն միջոցաւ շահ ապահովել։ Ըստ իրեն, Միացեալ Նահանգներու եւ Ռուսաստանի յարաբերութիւնները որքան որ լաւ ըլլան՝ Հայաստանի համար այնքան լաւ է։ Սարգսեան դրական մեկնաբանեց նաեւ Ռուսաստան-Թուրքիա յարաբերութիւններու ներկայ դրական երթը։ Մեկնաբանելով մօտաւոր անցեալի լարուածութիւնները՝ Սարգսեան յայտնեց, թէ Թուրքիա-Ռուսաստան լարուածութիւնները, պատերազմի հաւանականութիւնները կրնան կործանարար ըլլալ Հայաստանի տեսակէտէ։
Համաժողովի շրջագծով առիթն ունեցանք Թուրքիա-Հայաստան յարաբերութիւններուն շուրջ շօշափել նաեւ Հայաստանի Վարչապետ Կարէն Կարապետեանի մօտեցումները։ Վարչապետը համոզուած է, որ Հայաստանի շահերէն կը բխի հարեւաններուն հետ համագործակցութեան մթնոլորտի մը ձեւաւորումը։ «Մենք բարեհամբոյր կը վարուինք բոլորին նկատմամբ ու բաց ենք բոլոր երկիրներուն համար։ Ոեւէ մէկուն հետ ընկերութիւն չենք ըներ ի հաշիւ այլ ընկերութեան», ըսաւ Կարէն Կարապետեան։
ՆԱԼՊԱՆՏԵԱՆ. «ՀԱՅԱՍՏԱՆ ԿՈՂՄՆԱԿԻՑ Է՝ ՄԵՐՁԱՒՈՐ ԱՐԵՒԵԼՔԻ ՄԷՋ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՆԵՐԿԱՅՈՒԹԵԱՆ ՀՆԱՐԱՒՈՐԻՆՍ ՊԱՀՊԱՆՄԱՆ»
Հայաստանի Արտաքին գործոց նախարար Եդուարդ Նալպանտեան աւելի քան մէկուկէս ժամ զրուցեց Լրագրողներու համահայկական 8-րդ համաժողովի մասնակիցներուն հետ։ Մեր հաւաքի մասնակիցներուն մեծամասնութիւնը առաջին անգամ այցելեց Հայաստանի Արտաքին գործոց նախարարութեան նորակառոյց համալիրը, որ շահագործման յանձնուած է՝ երկրի կառավարութեան նոր մասնաշէնքի կարգավիճակով։ Նախարար Նալպանտեան մեր հաւաքի մասնակիցները դիմաւորեց ինչպէս միշտ։ Անթերի արարողակարգ, կատարեալ միջավայր, դէմքի վրայ ժպիտ ու մանաւանդ համոզիչ զրուցակից... Իր ստորոգելիներն են այս բոլորը։ Հաւաքի մասնակիցները Եդուարդ Նալպանտեանին հետ զրուցեցին Հայաստանի արտաքին քաղաքականութեան օրակարգի զանազան հարցերուն շուրջ։ Միջազգային հրատապ խնդիրներուն լոյսին տակ, դիւանագիտական նախաձեռնութիւններու համայնապատկերին վրայ Նալպանտեան մեկնաբանութիւններ ըրաւ՝ առարկայական իրադարձութիւնները համադրելով իր փորձառութեամբ։
Մեր կարծիքով, այս հանդիպումը նախ եւ առաջ անգնահատելի հնարաւորութիւն մըն էր՝ վերահասու դառնալու համար Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտութեան կարգաւորման գործընթացի վերջին կացութեան։ Հայկական դիւանագիտութեան թիւ մէկ դէմքը մանրամասնօրէն ներկայացուց իրավիճակը եւ հիմնաւորուած տուեալներով բացատրեց Հայաստանի եւ Արցախի անկեղծ ձգտումը՝ խաղաղութեան։
Նկատի ունենալով, որ ներկայիս ամբողջ աշխարհի ուշադրութիւնը կեդրոնացած է Մերձաւոր Արեւելքի վրայ եւ այնտեղ ողբերգական վիճակի մատնուած են նաեւ հայերը՝ մենք Եդուարդ Նալպանտեանի կարծիքը շօշափեցինք այս մասին։ Ան իրադրութիւնը մեկնաբանեց առկայ խայտաբղէտ բախտորոշ պատկերի տեսանկիւնէն։ Ան յիշեցուց, որ տարածքաշրջանէն ներս հայերը կը գտնուին՝ հակադիր ուժերու հակակշռին տակ գտնուող վայրերու մէջ։ Աւելի՛ն, յարափոփոխ իրադարձութիւններով հաւասարակշռութիւնները կ՚ենթարկուին հիմնական փոփոխութեան։ Ըստ Նալպանտեանի, այս իրավիճակին մէջ Հայաստանի հիմնական նպատակն է հնարաւորինս նպաստել Մերձաւոր Արեւելքի հայոց անվտանգութեան։ Կարեւորագոյնը նոր զոհերու կանխուիլն է, որովհետեւ այդ տարածքաշրջանէն ներս հայերը կը գտնուին շատ ծանր իրավիճակի մը մէջ։ Անոնք պարտաւոր են հնարաւորինս բոլոր կողմերու հետ կապի մէջ ըլլալ։ «Մենք չենք ուզեր հայութեան վիճակը աւելի նրբացնել։ Տարածքաշրջանէն ներս հնարաւորինս պէտք է պահպանել մեր ժառանգութիւնը, ու փորձել՝ նպաստել հայկական համայնքներու չքայքայման։ Պէտք է լիակատար տիրապետել բոլոր նրբութիւններուն, որոնց պարագային միշտ կ՚ապրուին փոփոխութիւններ», ըսաւ Նալպանտեան եւ աւելցուց, թէ այդ ամբողջ դէպքերը կ՚ապրուին Հայաստանի սահմաններէն հազիւ քանի մը հարիւր քիլօմեթր հեռաւորութեան վրայ։ Երեւան կը կարեւորէ, որպէսզի հայկական ներկայութիւնը հնարաւորինս պահպանուի Մերձաւոր Արեւելքի մէջ։
«Հայաստանի առաքելութիւնն է հնարաւորինս աջակցիլ այն հայուն, որ աշխարհի որեւէ մէկ տեղը մատնուած է դժուարութեան», ընդգծեց նախարարը եւ աւելցուց, որ այսօր սուրիահայութեան համար Հայաստանի կողմէ կատարուածը օրինակելի կը համարուի նոյնիսկ աշխարհի հզօր երկիրներուն կողմէ։
ԱՐԱ ԳՕՉՈՒՆԵԱՆ
Օրակարգի նիւթերը
- 11/25/2024