ՆԵՐՔԻՆ ԱՊԱՇԽԱՐՈՒԹԻՒՆ

Յի­սու­սին դար­ձի եւ ա­պաշ­խա­րու­թեան կո­չը, նախ եւ ա­ռաջ նկա­տի կ՚առ­նէ մար­դուն ո՛չ թէ ար­տա­քին գոր­ծե­րը, այլ սրտին դար­ձը եւ ներ­քին ա­պաշ­խա­րու­թիւ­նը։

Ար­դա­րեւ, «ներ­քին ա­պաշ­խա­րու­թիւն»ը մարդ­կա­յին ամ­բողջ կեան­քին ար­մա­տա­կան-հիմ­նա­կան ու­ղե­փո­խում մըն է՝ կեան­քի ըն­թաց­քի փո­փո­խու­թիւն մը, ամ­բողջ սրտով, ան­կեղծ վե­րա­դարձ մը, հո­գե­փո­խում մը դէ­պի ճշմա­րի­տը, դէ­պի բա­րին եւ դէ­պի գե­ղե­ցի­կը, որ է՝ դէ­պի Աս­տուած։ Ներ­քին ա­պաշ­խա­րու­թիւ­նը՝ ներ­քին փո­փո­խու­թիւն մըն է՝ դադ­րե­ցում մը հին մար­դուն, դադ­րե­ցում մը մեղ­քին, խոր­շանք մը չա՛­րէն, նող­կանք մը կա­տա­րուած յո­ռի գոր­ծե­րուն հան­դէպ։

Այս ի­մաս­տով, «ներ­քին ա­պաշ­խա­րու­թիւն»ը, միա­ժա­մա­նակ իր մէջ կ՚ըմբռ­նէ ու կը խտաց­նէ «կեան­քը փո­խել»ու բաղ­ձանքն ու ա­ռա­ջադ­րան­քը՝ յու­սա­լով աս­տուա­ծա­յին ան­հուն ո­ղոր­մա­ծու­թեան ու սի­րոյն վրայ, վստա­հե­լով Ա­նոր շնորհ­քին օգ­նու­թեան։

Ա­հա­ւա­սիկ, այս հո­գե­փո­խու­մին կը միա­նան «փրկչա­գործ ցա­ւի զգա­ցում» մը եւ տխրու­թիւն մը՝ որ Ե­կե­ղեց­ւոյ Հայ­րեր կը կո­չեն՝ «հո­գիին թա­խի­ծը» եւ «սրտի զղջու­մը»։­

Այս կեր­պով, Քրիս­տո­սի դար­ձի կո­չը կը շա­րու­նա­կէ ներ­մու­ծուիլ եւ տպա­ւո­րուիլ քրիս­տո­նեայ կեան­քե­րու մէջ։ Այս, կեր­պով մը, կոչ մըն է ա­մէն քրիս­տո­նեա­յի՝ ինք­զինք մաք­րասր­բե­լու։ Ուս­տի ա­պաշ­խա­րու­թիւն եւ վե­րա­նո­րոգ­ում յա­րա­տե­ւօ­րէն կը շա­րու­նա­կուի մար­դուս նե­րաշ­խար­հին մէջ։

Բայց այս «դար­ձի գա­լու ճիգ»ը միայն մար­դու գործ չէ՛, ան մղումն է զգա­ցուած սրտին, շնոր­հէ կո­չուած եւ դրդուած, պա­տաս­խա­նե­լու՝ գթա­ռատ սի­րոյն Աս­տու­ծոյ՝ որ նախ Ինք սի­րեց մար­դը։

Ար­դա­րեւ Աս­տուած կը յայտ­նէ Ինք­զինք մար­դուն եւ մար­դուն պա­տաս­խա­նը կ՚ըլ­լայ այս աս­տուա­ծա­յին յայտ­նու­թեան՝ «հա­ւատք», մարդ յայտ­նուած Աս­տու­ծոյ կը պա­տաս­խա­նէ հա­ւա­տա­լով։ Ու­րեմն, «հա­ւատք»ը պա­տաս­խան մըն է Աս­տու­ծոյ, նշան մը՝ անդ­րա­դարձ ըլ­լա­լու Ա­նոր, յայտ­նու­թեան, էու­թեան եւ ճշմար­տու­թեա՛ն։

Եւ դար­ձեալ Աս­տուած կը յայտ­նուի մար­դուն՝ որ­պէս սէ՛ր, այ­սինքն կը սի­րէ մար­դը եւ փո­խա­դար­ձա­բար, մարդն ալ կը պա­տաս­խա­նէ Աս­տու­ծոյ՝ որ­դիա­կան սի­րով։

Այս փո­խա­դարձ հա­ղոր­դակ­ցու­թիւ­նը, ա­հա­ւա­սիկ, հիմն է Աս­տուած-մարդ յա­րա­բե­րու­թեան՝ կեր­պով մը Հօր-որ­դիի կա­պակ­ցու­թեան, ո­րուն հիմն է՝ սէ­րը, հա­ւա­տար­մու­թիւ­նը՝ ամ­բողջ ան­կեղ­ծու­թեամբ։

Վե­րա­դառ­նա­լով ա­պաշ­խա­րու­թեան հար­ցին՝ երբ մար­դուն սիր­տը ծան­րա­ցած եւ կարծ­րա­ցած է, զայն բա­րե­փո­խել շատ դիւ­րին չէ, քա­նի որ ա­սի­կա ներ­քին աշ­խար­հի գործ մըն է, պէտք է որ Աս­տուած մար­դուն «նոր սիրտ» մը տայ։ Հո­գե­փո­խու­մը՝ ներ­քին մար­դուն փո­փո­խու­թիւ­նը Աս­տու­ծոյ շնորհ­քին մէկ գոր­ծը, ար­դիւնքն է։ Հո­գե­փո­խու­մի շնոր­հիւ մար­դուս սիր­տը Աս­տու­ծոյ կը դառ­նայ եւ Ան, մար­դուս կու տայ վերսկ­սե­լու ու­ժը՝ «նոր մարդ» ըլ­լա­լու կա­րո­ղու­թիւ­նը։ Եւ «նոր մարդ» կա­րե­լի է ըլ­լալ՝ «նոր սիրտ» ու­նե­նա­լով, ներ­քին աշ­խար­հը բա­րե­փո­խե­լո՛վ։

Թէ ինչ­պէ՞ս կը կա­տա­րուի հո­գե­փո­խու­թիւ­նը։

Աս­տու­ծոյ սի­րոյն մե­ծու­թեան գի­տակ­ցե­լով, Ա­նոր ան­հուն հո­գա­ծու­թեան վստա­հե­լով, մարդ­կա­յին սիր­տը կը ցնցուի մեղ­քի գար­շու­մին եւ բե­ռին դի­մաց եւ հետզ­հե­տէ կը սկսի երկն­չիլ, որ չըլ­լայ թէ զԱս­տուած վշտաց­նէ իր մեղ­քով եւ բաժ­նուի Ան­կէ։ Ուս­տի «մեղք» կը նշա­նա­կէ՝ զԱս­տուած վշտաց­նել, ու­րեմն մարդ­կա­յին սիր­տը դար­ձի կու գայ, երբ կը դի­տէ Ան՝ որ վի­րա­ւո­րուե­ցաւ, խո­ցա­հա­րուե­ցաւ մար­դուս մեղ­քե­րուն պատ­ճա­ռով։

Սուրբ Կղե­մէս Հռով­մա­յե­ցի սա­պէս կ՚ը­սէ.

«Մեր աչ­քե­րը սե­ւե­ռած պա­հենք Քրիս­տո­սի ա­րեան վրայ եւ գիտ­նանք, թէ ան որ­քան թան­կա­գին է Իր Հօր հա­մար, ո­րով­հե­տեւ մեր փրկու­թեան հա­մար հո­սե­լով, ան հա­մայն աշ­խար­հի դար­ձի շնորհ­քը ըն­ծա­յեց»։­

Ար­դա­րեւ, քրիս­տո­նեայ մար­դուն ներ­քին ա­պաշ­խա­րու­թիւ­նը կրնայ բազ­մա­թիւ ձե­ւե­րով ար­տա­յայ­տուիլ։ Ուս­տի Սուրբ Գիր­քը եւ Ե­կե­ղեց­ւոյ Հայ­րե­րը շեշտ կը դնեն մա­նա­ւանդ ե­րեք ձե­ւե­րուն վրայ. «ծոմ»ը, «ա­ղօթք»ը եւ «ո­ղոր­մու­թիւն»ը՝ ո­րոնք կ՚ար­տա­յայ­տեն մար­դուն դար­ձը՝ «ինք­նիր հան­դէպ», «Աս­տու­ծոյ հան­դէպ» եւ «ու­րիշ­նե­րուն հան­դէպ»։ Այս եր­կու­քը՝ «ծոմ» եւ «ա­ղօթք» ներ­քին ա­պաշ­խա­րու­թեան մաս կը կազ­մեն, իսկ եր­րոր­դը՝ ար­տա­քին, քա­նի որ ո­ղոր­մու­թիւ­նը ար­տա­քին ար­տա­յայ­տու­թիւն մըն է բնա­կա­նա­բար։

Ար­մա­տա­կան մաք­րասր­բու­մը կ՚են­թադ­րէ նաեւ՝ մեր­ձա­ւո­րին հետ հաշ­տուե­լու ջան­քե­րը, ա­պաշ­խա­րու­թեան ար­տա­սու­քը, լա­ցը, ար­ցուն­քը, մեր­ձա­ւո­րին հան­դէպ հո­գա­ծու­թիւ­նը եւ խնամ­քը, եղ­բայր­սի­րու­թիւ­նը, մար­դա­սի­րու­թիւ­նը եւ վեր­ջա­պէս, սուր­բե­րու բա­րե­խօ­սու­թիւ­նը՝ որ կը ծած­կեն բազ­մա­թիւ մեղ­քե­րը, ինչ­պէս կ՚ը­սէ Պետ­րոս Ա­ռա­քեալ, իր ա­ռա­ջին ընդ­հան­րա­կան նա­մա­կին մէջ, (Ա ՊԵՏՐ. Դ 8)։

­Մար­դուս ա­ռօ­րեայ կեան­քին մէջ ալ հո­գե­փո­խու­մը կը կա­տա­րուի՝ ար­դա­րու­թեան եւ ի­րա­ւուն­քի գոր­ծադ­րու­թեամբ եւ պաշտ­պա­նու­թեամբ, ի­րե­րօգ­նու­թեամբ, հաշ­տու­թեամբ, աղ­քատ­նե­րու հո­գա­ծու­թեամբ եւ խնա­մա­տա­րու­թեամբ, եղ­բայր­նե­րու դէմ գոր­ծուած յան­ցանք­նե­րու խոս­տո­վա­նու­թեամբ, եղ­բայ­րա­կան խրատ­նե­րով, կեան­քին վե­րա­տե­սու­թեամբ, խղճին քննու­թեամբ, հո­գե­ւոր ա­ռաջ­նոր­դու­թեամբ, չար­չա­րանք­նե­րու եւ նե­ղու­թիւն­նե­րու մէջ համ­բե­րու­թեամբ, ար­դա­րու­թեան եւ ճշմար­տու­թեան հա­մար կրած հա­լա­ծան­քին տո­կա­լով։ Իսկ այս բո­լո­րը, քրիս­տո­նէա­կան հաս­կա­ցո­ղու­թեամբ կը նշա­նա­կէ՝ «ա­մէն օր առ­նել իր խա­չը եւ հե­տե­ւիլ Յի­սու­սի», որ ա­մե­նէն ա­պա­հով ու­ղին է ա­պաշ­խա­րու­թեան։

Ար­դա­րեւ հո­գե­փո­խու­թեան եւ ա­մէ­նօ­րեայ ա­պաշ­խա­րու­թեան խոր­հուրդ­նե­րը ի­րենց ա­կուն­քը կը գտնեն ու սնուն­դը կը ճա­րեն Սուրբ Պա­տա­րա­գի խոր­հուր­դին մէջ, քա­նի որ ա­նով ներ­կայ կը դառ­նայ քրիս­տո­նեա­յին Աս­տու­ծոյ հետ «հաշ­տեց­նող» Քրիս­տո­սի զո­հը. ա­նով կեանք կը ստա­նան, կը սնա­նին եւ կը զօ­րա­նան ապ­րող­նե­րը՝ Քրիս­տո­սի միշտ ապ­րող կեան­քով։ Նաեւ Սուրբ Գիր­քի ա­մէ­նօ­րեայ ըն­թեր­ցու­մը, ժա­մեր­գու­թիւ­նը, ա­մէն օր ար­տա­սա­նուած «Հայր մեր…»ը եւ պաշ­տա­մուն­քի, ծէ­սի կամ ա­րա­րո­ղու­թեան բա­րե­պաշ­տա­կան ո­րե­ւէ «ան­կե՛ղծ»՝ ձե­ւա­կա­նու­թե­նէ եւ ձե­ւա­պաշ­տու­թե­նէ դուրս ա­րարք կը վե­րա­կեն­դա­նաց­նեն մար­դուս մէջ դար­ձի եւ ա­պաշ­խա­րու­թեան հո­գին եւ մե­ծա­պէս կ՚օ­ժան­դա­կեն ա­նոր մեղ­քե­րուն նե­րու­մը։

Ա­պաշ­խա­րո­ղին ա­րարք­նե­րուն մէջ «զղջում»ը կը գրա­ւէ ա­ռա­ջին տե­ղը՝ որ ցա՛ւն է հո­գիին եւ խոր­շան­քը գոր­ծուած մեղ­քին՝ յե­տա­գա­յին եր­բեք չմե­ղան­չե­լու ա­ռա­ջադ­րու­թեամբ…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Յու­նուար 25, 2017, Իս­թան­պուլ