ԶԳԱՑԱԿԱՆ ՊՈՌԹԿՈՒՄ

Կրօ­նա­կան Ժո­ղո­վի Ա­տե­նա­պետ Տ. Սա­հակ Եպսկ. Մա­շա­լեան ե­րէկ հրա­ժա­րե­ցաւ իր պաշ­տօ­նէն։ Այս զգա­յա­ցունց ի­րա­դար­ձու­թիւ­նը, բա­ռին բուն ի­մաս­տով, յե­ղաշր­ջեց հա­մայն­քին օ­րա­կար­գը։ Տ. Սա­հակ Եպսկ. Մա­շա­լեան հրա­ժա­րա­կա­նի փու­լին ծանր մե­ղադ­րանք­ներ հաս­ցէագ­րեց Պատ­րիար­քա­կան Ընդ­հա­նուր Փո­խա­նորդ Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեա­նին, հո­գե­ւո­րա­կա­նաց դա­սուն, հա­մայն­քի աշ­խար­հա­կան վա­րիչ­նե­րուն եւ ընդ­հան­րա­պէս մեր ժո­ղո­վուր­դին։ Դժբախ­տա­բար, Իս­թան­պու­լի եր­կու սրբա­զան­նե­րուն մի­ջեւ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րը հու­նէ դուրս ե­կած են եւ հար­ցա­կան­նե­րով ծան­րա­բեռ­նուած պատ­րիար­քա­կան ընտ­րու­թեան գոր­ծըն­թա­ցի ամ­բող­ջին մէջ, առ­կայ ան­ցու­մա­յին շրջա­նին սա նոր մար­տահ­րա­ւէր մըն է մեր հա­մայն­քին տե­սա­կէ­տէ։ Ազ­գա­յին-ե­կե­ղե­ցա­կան մեր կեան­քէն ներս ստեղ­ծուած է նոր կա­ցու­թիւն մը։

Տ. Սա­հակ Եպսկ. Մա­շա­լեան ե­րէկ թրքե­րէն լու­սա­բա­նու­թիւն մը ու­ղար­կեց հա­մայն­քա­յին մա­մու­լին՝ անդ­րա­դառ­նա­լով իր հրա­ժա­րա­կա­նի պատ­ճառ­նե­րուն։ Այդ լու­սա­բա­նու­թիւ­նը, խոր­քին մէջ, զգա­ցա­կան պոռթ­կում մըն է։ Նո­րին Սրբազ­նու­թիւ­նը տե­ղե­կա­ցու­ցած է, որ կը հրա­ժա­րի Կրօ­նա­կան ժո­ղո­վի ա­տե­նա­պե­տի պաշ­տօ­նէն եւ Պատ­րիար­քա­րա­նի յա­րա­կից ստեղ­ծուած «Յո­վա­կիմ 1461» հիմ­նար­կի վար­չու­թեան փոխ-ա­տե­նա­պե­տի պաշ­տօ­նէն։ Զու­գա­հե­ռա­բար ան յայ­տա­րա­րած է, որ պատ­րիար­քի թեկ­նա­ծու պի­տի չըլ­լայ։ Ան ո­րո­շած է իր ար­տադ­րու­նա­կու­թիւ­նը եւ կեան­քի մնա­ցեալ տա­րի­նե­րը յատ­կաց­նել ա­ւե­լի ի­մաս­տա­լից ծա­ռա­յու­թիւն­նե­րու հա­մար։ Տ. Սա­հակ Եպսկ. Մա­շա­լեան հրա­ժա­րա­կա­նին մէջ ար­ձա­նագ­րած է նաեւ, որ հա­մայն­քա­յին վա­րիչ­նե­րը թա­ղուած են ի­րենց փոքր աշ­խար­հին մէջ եւ ըն­թացք կու տան ան­հա­տի մը ա­մէն տե­սակ քմա­հա­ճոյ­քին։ Հա­մայն­քա­յին վա­րիչ­նե­րը դա­տո­ղու­թեան եւ հե­ռա­տե­սու­թեան ա­ռու­մով քննա­դա­տե­լու ա­ռըն­թեր ան մատ­նան­շած է, որ ժո­ղո­վուրդն ալ ան­տար­բեր է ե­կե­ղեց­ւոյ եւ հա­մայն­քի խնդիր­նե­րուն նկատ­մամբ։ Հե­տե­ւա­բար, Տ. Սա­հակ Եպսկ. Մա­շա­լեան այ­լեւս չի փա­փա­քիր ծա­ռա­յել նման ժո­ղո­վուր­դի մը եւ ո­րո­շած է լքել այս քա­ղա­քը։

Նո­րին Սրբազ­նու­թիւ­նը ընդգ­ծած է, որ հո­գե­ւո­րա­կան­նե­րը, վա­րիչ­ներն ու ժո­ղո­վուր­դը ա­ռան­ձին թո­ղած են զին­քը։ «Սա պար­տու­թեան մը ճիչն է։ Սա­կայն, ոչ միայն ես, նաեւ դուք բո­լորդ պար­տուե­ցաք։ Դար­ձեալ յաղ­թա­կան դար­ձաւ ան­հատ մը։ Աս­տուած մե­զի օգ­նա­կան», նշած է Տ. Սա­հակ Եպսկ. Մա­շա­լեան հրա­ժա­րա­կա­նին մէջ։

Ըստ մեր ստա­ցած տե­ղե­կու­թիւն­նե­րուն, ե­րէկ Պատ­րիար­քա­րա­նի մէջ ա­ռա­ւօ­տեան ժա­մե­րուն տե­ղի ու­նե­ցաւ Կրօ­նա­կան ժո­ղո­վի նիստ։ Պատ­րիար­քա­կան Ընդ­հա­նուր Փո­խա­նորդ Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեա­նի նա­խա­գա­հու­թեամբ գու­մա­րուած ժո­ղո­վին ըն­թաց­քին օ­րա­կար­գի վրայ ե­կան ընտ­րու­թեան վե­րա­բե­րեալ խնդիր­նե­րը։ Ծա­նօթ է, որ ան­ցեալ տա­րուան վեր­ջին քա­ռոր­դին Պատ­րիար­քա­կան Ա­թո­ռը ե­կե­ղե­ցա­կա­նաց հա­մա­գու­մա­րով ո­րո­շած էր հանգս­տեան կո­չել Մես­րոպ Պատ­րիարք Մու­թա­ֆեա­նը։ Այս­պէ­սով Ա­թո­ռը հռչա­կուած էր թա­փուր։ Այդ կար­գադ­րու­թիւ­նը Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեա­նի եւ Տ. Սա­հակ Եպսկ. Մա­շա­լեա­նի հա­մա­խո­հու­թեամբ կա­տա­րուած էր եւ եր­կու սրբա­զան­նե­րը ո­րո­շած էին նոր թափ մը տալ պատ­րիար­քա­կան ընտ­րու­թեան գոր­ծըն­թա­ցին եւ հա­մա­պա­տաս­խան նա­խա­ձեռ­նու­թիւն­նե­րով հան­դէս գալ յաչս պե­տու­թեան։ Յա­ջոր­դող շրջա­նին այդ գոր­ծըն­թա­ցը, ընդ­հան­րա­պէս, շա­րու­նա­կուե­ցաւ դրա­կան հու­նի մը մէջ։ Բայց եւ այն­պէս, ըստ ե­րե­ւոյ­թին, վեր­ջին շրջան­նե­րուն եր­կու սրբա­զան­նե­րուն մի­ջեւ յա­ռա­ջա­ցած են տա­րա­կար­ծու­թիւն­ներ։

Տ. Սա­հակ Եպսկ. Մա­շա­լեա­նի մօ­տե­ցու­մը կամ պա­հանջ­նե­րը են­թադ­րած են քա­նի մը հիմ­նա­կան տար­րեր։ Ա­ռա­ջին՝ պատ­րիար­քա­կան տե­ղա­պա­հի մը ընտ­րու­թիւ­նը։ Երկ­րորդ՝ պատ­րիար­քա­կան ընտ­րու­թեան հա­մար նոր նա­խա­ձեռ­նարկ մարմ­նի մը ստեղ­ծու­մը եւ պատ­կան իշ­խա­նու­թիւն­նե­րուն ուղ­ղուե­լիք դի­մու­մին մէջ այդ հան­գա­ման­քին մատ­նան­շուի­լը։ Եր­րորդ՝ Սուրբ Փրկիչ Ազ­գա­յին հի­ւան­դա­նո­ցի հո­գա­բար­ձու­թեան ա­տե­նա­պետ Պետ­րոս Շի­րի­նօղ­լուի եւ Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գահ Րէ­ճէպ Թայ­յիպ Էր­տո­ղա­նի հան­դիպ­ման լոյ­սին տակ դի­մու­մի գոր­ծըն­թա­ցը պէտք է ա՛լ ա­ւե­լի ա­րա­գա­ցուէր։ Ար­դա­րեւ, նա­խա­գա­հը յայտ­նած էր, որ հար­ցը պի­տի լու­ծուի մօ­տա­լուտ հան­րա­քուէէն վերջ։ Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեան այդ խոստ­ման լոյ­սին տակ յար­մար դա­տած էր դի­մու­մը սպասց­նել մին­չեւ հան­րա­քուէի թուա­կա­նը։ Իր հա­մոզ­մամբ, նա­խա­գա­հի խոս­տու­մին զու­գա­հեռ այդ եզ­րը ա­ւե­լի պատ­շաճ պի­տի ըլ­լար։ Իսկ Տ. Սա­հակ Եպսկ. Մա­շա­լեա­նի մօ­տե­ցու­մը այն էր, որ նա­խա­գա­հին խոս­տու­մը պէտք էր օգ­տա­գոր­ծել գոր­ծըն­թա­ցը ա­րա­գաց­նե­լու հա­մար։

Ի վեր­ջոյ, այդ տա­րա­կար­ծու­թիւն­նե­րը եւ այլ յա­րա­կից խնդիր­ներ օ­րա­կար­գի վրայ ե­կան Կրօ­նա­կան ժո­ղո­վի ե­րէ­կուան նիս­տին ըն­թաց­քին։ Թեր ու դէմ կար­ծիք­ներ յայտ­նուե­ցան։ Ըստ մեր ստա­ցած տե­ղե­կու­թիւն­նե­րուն, ժո­ղո­վա­կան հայ­րե­րը սուր բա­նա­վէճ մը ծա­ւա­լե­ցին եւ ի վեր­ջոյ ձեռ­նար­կե­ցին քուէար­կու­թեան։ Ար­դիւն­քին հա­ւա­նու­թեան ար­ժա­նա­ցաւ Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեա­նի տե­սա­կէ­տը եւ այս պայ­ման­նե­րուն ներ­քեւ Տ. Սա­հակ Եպսկ. Մա­շա­լեան լքեց ժո­ղո­վը եւ ար­մա­տա­կան քայլ մը առ­նե­լով ո­րո­շեց հրա­ժա­րա­կան ներ­կա­յաց­նել։ Նո­րին Սրբազ­նու­թիւ­նը հրա­ժա­րա­կա­նի լու­սա­բա­նու­թեան մէջ շեշ­տած է, որ Պատ­րիար­քա­կան Ա­թո­ռը թա­փուր է եւ հա­մայն­քա­յին կեան­քէն ներս հետզ­հե­տէ կը խո­րա­նայ քաո­սը։ Ըստ ի­րեն, Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեան դի­տում­նա­ւոր ձե­ւով դէ­պի փա­կու­ղի կ՚ա­ռաջ­նոր­դէ այս գոր­ծըն­թա­ցը եւ որ­քան ա­տեն, որ ան կը մնայ ընդ­հա­նուր փո­խա­նորդ՝ կա­րե­լի պի­տի չըլ­լայ պատ­րիար­քա­կան ընտ­րու­թեան ձեռ­նար­կել։

Նոյն­պէս հրա­ժա­րա­կա­նի լու­սա­բա­նու­թեան մէջ Տ. Սա­հակ Եպսկ. Մա­շա­լեան յայտ­նած է, որ պար­տա­կա­նու­թիւն հա­մա­րած է՝ այս բո­լո­րին շուրջ տե­ղեակ պա­հել «իր ժո­ղո­վուր­դը», թէեւ վեր­ջա­ւո­րու­թեան յոյժ դառ­նու­թիւն եւ յու­սա­հա­տու­թիւն ար­տա­յայ­տած է նաեւ այդ նոյն ժո­ղո­վուր­դին մա­սին։