ԳՈՐԾՆԱԿԱՆ ԱՊԱՇԽԱՐԱՆՔ

Երբ յա­ճախ կը խօ­սուի «ա­պաշ­խա­րու­թեան» մա­սին, այ­սինքն՝ «զղջում»ի մա­սին, ա­սի­կա բնա­կան­բար պէ՛տք է որ գործ­նա­կա­նի, կեան­քի վե­րա­ծուի։ Ար­դա­րեւ, այն ա­մէն խոր­հուրդ, ա­մէն խօսք ար­ժէ՛ք կը ստա­նայ, երբ գոր­ծի՝ գործ­նա­կա­նի վե­րա­ծուի եւ կեան­քի ընդ­հա­նուր ըն­թաց­քին մաս կազ­մէ։ Եւ ա­պաշ­խա­րու­թիւնն ալ այս կա­րե­ւոր ար­ժէք­նե­րէն է, որ գոր­ծի, այ­սինքն կեան­քի վե­րա­ծուի եւ ըն­թացք տայ ա­նոր։

«Ա­պաշ­խա­րու­թիւ­նը կեան­քի վե­րա­ծել» կը նշա­նա­կէ՝ հրա­ժա­րիլ կարգ մը ըն­թա­ցիկ վա­յելք­նե­րէ, ճգնու­թեան ժա­մա­նա­կաշր­ջան մը ապ­րիլ եւ ժա­մա­նա­կը ան­ցը­նել ինք­նաքն­նու­թեամբ, ներ­հա­յե­ցո­ղու­թեամբ, անդ­րա­դառ­նա­լու հա­մար ներ­քին աշ­խար­հին՝ հո­գե­ւոր կեան­քին։

Ար­դա­րեւ, այս շրջա­նը, մարդս տրա­մա­դիր կ՚ը­նէ ձեռք ձգե­լու հո­գե­կան տի­րա­պե­տու­մը իր բնազդ­նե­րուն վրայ, ինչ­պէս նաեւ սրտի ա­զա­տու­թիւ­նը։

Ուս­տի «ա­պաշ­խա­րու­թեան շրջան»ը այն շրջանն է, ուր մարդ կ՚ա­զա­տի աշ­խար­հա­յին-ար­տա­քին տի­րա­պե­տու­թեան ազ­դե­ցու­թե­նէն եւ կը դառ­նայ բո­լո­րո­վին հո­գե­կա­նին՝ ներ­քին աշ­խար­հի վա­յե­լում­նե­րուն։ Այս ի­մաս­տով՝ ա­պաշ­խա­րու­թիւ­նը անդ­րա­դար­ձում մըն է կարգ մը ճշմար­տու­թիւն­նե­րու՝ ո­րոնք մարդ ան­տե­սած կ՚ե­րե­ւի մին­չեւ այդ պա­հը։

Յի­սու­սի «Սերմ­նա­ցա­նին ա­ռա­կը» ծա­նօթ է, որ կը պատ­մուի Ա­ւե­տա­րա­նին մէջ. (ՄԱՏԹ. ԺԳ 4-9, ՄԱՐԿ. Դ 1-9, ՂՈՒԿ. Ը  4-8)։ Երբ Յի­սուս կը մեկ­նէ այս ա­ռա­կը, կ՚ը­սէ. «Փու­շե­րով ծած­կուած հո­ղը կը նմա­նի այն մար­դուն, որ Աս­տու­ծոյ խօս­քը կը լսէ, սա­կայն երկ­րա­ւոր կեան­քի հո­գե­րը եւ հարս­տու­թեան հրա­պոյ­րը կը խեղ­դեն Աս­տու­ծոյ խօս­քը, որ անպ­տուղ կը դառ­նայ իր մէջ» (ՄԱՏԹ. ԺԳ 22)։­

Ա­հա­ւա­սիկ, ա­պաշ­խա­րու­թիւ­նը, մար­դուս ա­ռիթ կ՚ըն­ծա­յէ հե­ռա­նա­լու, փրկուե­լու երկ­րա­ւոր կեան­քի հո­գե­րէ, հարս­տու­թեան հրա­պոյ­րէն եւ ա­զա­տօ­րէն ապ­րիլ հո­գե­ւոր կեան­քը եւ կը վերց­նէ այն ա­մէն ար­գելք, ո­րոնք պատ­ճառ դար­ձած կ՚ե­րե­ւին ան­տե­սե­լու հո­գե­ւո­րը, ներ­քին աշ­խար­հը։

Հո­գե­ւո­րը կա­րե­նալ ապ­րե­լու հա­մար, պէտք է ա­զա­տուիլ, փրկուիլ ա­մէն տե­սակ ար­տա­քին ազ­դե­ցու­թիւն­նե­րէ՝ ո­րոնք ար­գելք կը հան­դի­սա­նան Աս­տու­ծոյ խօս­քը լսե­լու, հասկ­նա­լու եւ վա­յե­լե­լո՛ւ։

Այս ի­մաս­տով, ներ­քին-ան­կեղծ ա­պաշ­խա­րու­թիւ­նը՝ ամ­բողջ կեան­քին ար­մա­տա­կան-հիմ­նա­կան ու­ղե­փո­խումն է, ամ­բողջ սրտով, ան­կեղծ վե­րա­դարձ մը, «հո­գա­փո­խում» մը դէ­պի Աս­տուած, դէ­պի ճշմար­տու­թիւն, դէ­պի ի­մաս­տու­թիւն, դէ­պի սէր, եւ դադ­րե­ցում մը մեղ­քին, խոր­շանք մը չա­րէն, նող­կանք մը մար­դուն կա­տա­րած յո­ռի գոր­ծե­րուն, ա­րարք­նե­րուն հան­դէպ։ Ան միա­ժա­մա­նակ իր մէջ կ՚ըմբռ­նէ «կեան­քը փո­խել»ու, ա­ւե­լի լա՛ւ է ը­սել՝ կեան­քը բա­րե­փո­խե­լու բաղ­ձան­քը եւ ա­ռա­ջադ­րան­քը, յու­սա­լով աս­տուա­ծա­յին ո­ղոր­մա­ծու­թեան վրայ եւ վստա­հե­լով Ա­նոր շնորհ­քին օգ­նու­թեան։ Եւ այս հո­գե­փո­խու­մին կ՚ըն­կե­րակ­ցին փրկչա­գործ ցա­ւի զգա­ցու­մը եւ տխրու­թիւն մը, տրտմու­թիւն մը՝ ո­րոնք կո­չուած են «հո­գիին թա­խի­ծը» եւ «սրտի զղջում»։­

Այս ի­մաս­տով դար­ձի եւ ա­պաշ­խա­րու­թեան աս­տուա­ծա­յին կո­չը ա­ռա­ջին հեր­թին նկա­տի կ՚առ­նէ մար­դուն ո՛չ թէ ար­տա­քին գոր­ծե­րը, զոր օ­րի­նակ, պահ­քը կամ ծո­մա­պա­հու­թիւ­նը, այլ եւ մա­նա­ւանդ՝ «սրտին դար­ձը» եւ «ներ­քին ան­կեղծ ա­պաշ­խա­րու­թիւ­նը»՝ զղ­ջո՛ւ­մը։ Ա­ռանց ա­նոր, ա­պաշ­խա­րու­թեան գոր­ծե­րը ա­մուլ եւ սկզբուն­քով ստա­պա­տիր կը մնան. մինչ­դեռ «ներ­քին ա­պաշ­խա­րու­թիւն»ը մար­դը կը մղէ իր ապ­րու­մը ար­տա­յայ­տե­լու տե­սա­նե­լի նշան­նե­րով, ա­րարք­նե­րով եւ ա­պաշ­խա­րու­թեան գոր­ծե­րով։

Սա ա­նու­րա­նա­լի ի­րո­ղու­թիւն մըն է, թէ մարդ ա­րա­րա­ծին սիր­տը հետզ­հե­տէ կարծ­րա­ցած եւ ծան­րա­ցած է, ու­րեմն պէտք է նո­րո­գուի։ Եւ պէտք է որ Աս­տուած, մար­դուն «նոր սիրտ» տայ։

Հո­գե­փո­խու­մը, նախ Աս­տու­ծոյ շնորհ­քին գո՛րծն է, որ մար­դուս սիր­տը Ի­րեն կը դարձ­նէ։

«Դար­ձո՛ւր մեզ, Տէ՜ր, եւ պի­տի դառ­նանք»։­

Աս­տուած մար­դուս կու տայ «վերսկ­սե­լու ուժ»ը։ Աս­տու­ծոյ սի­րոյն եւ գու­թին մե­ծու­թեան գի­տակ­ցե­լով, մար­դուս սիր­տը կը ցնցուի մեղ­քի գար­շու­մին եւ բե­ռին դի­մաց եւ կը սկսի երկն­չիլ, վախ զգալ, որ չըլ­լայ թէ վշտաց­նէ զԱս­տուած իր մեղ­քին պատ­ճա­ռով եւ Ան­կէ բաժ­նուի։

Ար­դա­րեւ Աս­տուծ­մէ հե­ռա­նալ, Աս­տուծ­մէ բաժ­նուիլ՝ «դժո­խա­յին կեանք» մը կը նշա­նա­կէ։

Աս­տու­ծոյ կա­րօ­տը կ՚այ­րէ մար­դուս սիր­տը։

Մարդ­կա­յին սիր­տը դար­ձի կու գայ, երբ կը դի­տէ Ան՝ զոր մար­դոց մեղ­քե­րը խո­ցա­հա­րե­ցին։

Սուրբ Կղե­մէս Հռո­մա­յե­ցի, այս մա­սին կ՚ը­սէ.

«Մեր աչ­քե­րը սե­ւե­ռած պա­հենք Քրիս­տո­սի ա­րեան վրայ եւ դի­տենք, թէ ան ո՜ր­քան թան­կա­գին է Իր Հօր հա­մար, ո­րով­հե­տեւ մեր փրկու­թեան հա­մար հո­սե­լով, ան հա­մայն աշ­խար­հի դար­ձի շնորհ­քը ըն­ծա­յեց»։

Ք­րիս­տո­նեա­յին ներ­քին-ան­կեղծ ա­պաշ­խա­րու­թիւ­նը կրնայ բազ­մա­թիւ ձե­ւե­րով ար­տա­յայ­տուիլ։ Սուրբ Գիր­քը եւ Ե­կե­ղեց­ւոյ Հայ­րեր կը շեշ­տեն մա­նա­ւանդ ե­րեք ձե­ւե­րու վրայ.

ա) Ծոմ, բ) ա­ղօթք եւ գ) ո­ղոր­մու­թիւն։

Այս ե­րեք ձե­ւե­րը կամ մի­ջոց­նե­րը կ՚ար­տա­յայ­տեն մար­դուն դար­ձը՝ ինք­նի՛ր հան­դէպ, Աս­տու­ծո՛յ հան­դէպ եւ ու­րիշ­նե­րո՛ւն հան­դէպ։

Ար­մա­տա­կան-հիմ­նա­կան մաք­րասր­բու­մէն զատ, որ կ՚ի­րա­գոր­ծուի Մկրտու­թեամբ կամ վկա­յու­թեամբ, մեղ­քե­րուն ար­ձա­կու­մը ըն­դու­նե­լու իբ­րեւ մի­ջոց կը յի­շեն իր մեր­ձա­ւո­րին հետ հաշ­տուե­լու ջան­քե­րը, ա­պաշ­խա­րու­թեան ար­տա­սու­քը, լա­ցը, մեր­ձա­ւո­րին փրկու­թեան հո­գը, սուր­բե­րուն բա­րե­խօ­սու­թիւ­նը եւ եղ­բայ­րա­սի­րու­թեան գոր­ծադ­րու­թիւն, «որ կը ծած­կէ մեղ­քե­րուն բազ­մու­թիւ­նը», ինչ­պէս կ՚ը­սէ Ա­ռա­քեա­լը. (Ա ՊԵՏ. Դ 8)։

­Մար­դուս ա­ռօ­րեայ կեան­քին մէջ հո­գե­փո­խու­մը կը կա­տա­րուի ՀԱՇ­ՏՈՒ­ԹԵԱՄԲ, ԱՂ­ՔԱՏ­ՆԵ­ՐՈՒՆ ՀՈ­ԳԱ­ԾՈՒ­ԹԵԱՄԲ, ԽՆԱ­ՄԱ­ՏԱ­ՐՈՒ­ԹԵԱՄԲ, ԱՐ­ԴԱ­ՐՈՒ­ԹԵԱՆ ԵՒ Ի­ՐԱ­ՒՈՒՆ­ՔԻՆ ԳՈՐ­ԾԱԴ­ՐՈՒ­ԹԵԱՄԲ ԵՒ ՊԱՇՏ­ՊԱ­ՆՈՒ­ԹԵԱՄԲ, ԵՂ­ԲԱՅՐ­ՆԵ­ՐՈՒ ԴԷՄ ԳՈՐ­ԾՈ­ՒԱԾ ՅԱՆ­ՑԱՆՔ­ՆԵ­ՐՈՒՆ ԽՈՍ­ՏՈ­ՎԱ­ՆՈՒ­ԹԵԱՄԲ, ԵՂ­ԲԱՅ­ՐԱ­ԿԱՆ ԽՐԱՏ­ՆԵ­ՐՈՎ, ԿԵԱՆ­ՔԻՆ ՎԵ­ՐԱ­ՏԵ­ՍՈՒ­ԹԵԱՄԲ, ԽՂՃԻՆ ՔՆՆՈՒ­ԹԵԱՄԲ, ՀՈ­ԳԵ­ՒՈՐ Ա­ՌԱՋ­ՆՈՐ­ԴՈՒ­ԹԵԱՄԲ, ՉԱՐ­ՉԱ­ՐԱՆՔ­ՆԵ­ՐՈՒ ՄԷՋ ՀԱՄ­ԲԵ­ՐՈՒ­ԹԵԱՄԲ, ԱՐ­ԴԱ­ՐՈՒ­ԹԵԱՆ ՀԱ­ՄԱՐ ԿՐԱԾ ՀԱ­ԼԱ­ԾԱՆ­ՔԻՆ ՏՈ­ԿԱ­ԼՈՎ։ Եւ այս բո­լո­րը կը նշա­նա­կէ՝ «ա­մէն օր առ­նել իր խա­չը եւ հե­տե­ւիլ Յի­սու­սին՝ որ ա­մե­նէն ա­պա­հով ու­ղին է ա­պաշ­խա­րու­թեան։

Հո­գե­փո­խու­թեան եւ ա­մէ­նօ­րեայ ա­պաշ­խա­րու­թեան սկզբունք­նե­րը ի­րենց ա­կուն­քը եւ ի­րենց սնուն­դը կը ճա­րեն Սուրբ Պա­տա­րա­գի խոր­հուր­դին մէջ, քա­նի որ ա­նո՛վ ներ­կայ կը դառ­նայ մարդս Աս­տու­ծոյ հետ հաշ­տեց­նող Քրիս­տո­սի զո­հը. ա­նով կը սնա­նին, կ՚ա­ճին եւ կը զօ­րա­նան ապ­րող­նե­րը՝ Քրի­սո­տո­սի կեան­քով, քա­նի որ ան դեղ­թափն է, որ կ՚ա­զա­տէ մար­դը իր ա­ռօ­րեայ յան­ցանք­նե­րէն եւ զերծ կը պա­հէ զայն մա­հա­ցու մեղ­քե­րէն։

Ուս­տի ո­րե­ւէ ան­կեղծ բա­րե­պաշ­տա­կան ա­րարք կը վե­րա­կեն­դա­նաց­նէ մար­դուս մէջ դար­ձի եւ ա­պաշ­խա­րու­թեան հո­գին եւ կ՚օ­ժան­դա­կէ իր մեղ­քե­րուն նե­րու­մի՛ն…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Փետ­րուար 14, 2017, Իս­թան­պուլ