ԵԱՀԿ-Ի ՄԻՆՍՔԵԱՆ ԽՄԲԱԿԻ ՀԱՄԱՆԱԽԱԳԱՀՆԵՐԸ ՊԱՔՈՒ Կ՚ԱՅՑԵԼԵՆ ՇԱԲԱԹԱՎԵՐՋԻՆ

ԵԱՀԿ-ի Մինս­քեան խմբա­կի հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րը այս շա­բա­թա­վեր­ջին շփում­ներ կ՚ու­նե­նան Պա­քուի մէջ, ուր կը տե­սակ­ցին Ատր­պէյ­ճա­նի Նա­խա­գահ Իլ­համ Ա­լիե­ւի եւ Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար Էլ­մար Մա­մէ­տեա­րո­վի հետ։

Միջ­նորդ­նե­րու այ­ցե­լու­թեան ըն­դա­ռաջ Մինս­քեան խմբա­կի նախ­կին ա­մե­րի­կա­ցի հա­մա­նա­խա­գա­հը՝ Ճէյմս Ո­ւոր­լիք հար­ցազ­րոյց մը տուաւ «Ա­մե­րի­կա­յի Ձայն» ռա­տիօ­կա­յա­նին։ Ըստ ի­րեն, ցարդ պարզ չէ, թէ ի՛նչ տե­ղի կ՚ու­նե­նայ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բաղ-Ատր­պէյ­ճան շփման գծին վրայ։ Ար­դա­րեւ, գո­յու­թիւն չու­նի ան­կախ աղ­բիւր մը, որ պի­տի տե­ղե­կաց­նէ, թէ ո՛վ ա­ռա­ջին հեր­թին կրակ բա­ցած է։ Ըստ ա­մե­րի­կա­ցի դի­ւա­նա­գէ­տին, խա­ղա­ղու­թիւ­նը իր հետ կը բե­րէ ո­րոշ ռիս­քեր եւ պէտք է քննար­կուի Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի կար­գա­վի­ճա­կին հար­ցը։ Ո­ւոր­լի­քի խօս­քե­րով, հա­կա­մար­տու­թեան գօ­տիէն ներս կար­գա­վի­ճա­կի պահ­պա­նու­մը ի­րա­կա­նու­թեան մէջ խա­ղա­ղու­թիւն չ՚ա­պա­հո­վեր։ Կար­գա­վի­ճա­կը կա­յուն չէ, ինչ որ ա­ւե­լի հա­ւա­նա­կան կը դարձ­նէ պա­տե­րազ­մի վտան­գը։ Մինչ­դեռ խա­ղա­ղու­թիւ­նը ա­մէն ինչ պի­տի փո­խէ, տա­րած­քաշր­ջա­նէ ներս ա­մէն ին­չը պի­տի փո­խէ։ Հա­յաս­տա­նի պա­րա­գա­յին ան պի­տի ա­պա­հո­վէ տնտե­սա­կան աճ՝ նոր հնա­րա­ւո­րու­թիւն­նե­րու հսկա­յա­կան ու­ղի­նե­րու բա­ցու­մով։ Ըստ Ո­ւոր­լի­քի, հա­կա­մար­տու­թեան կար­գա­ւոր­ման հիմ­նա­կան ար­գել­քը կող­մե­րու մօտ քա­ղա­քա­կան կամ­քի պա­կասն է։ «Եր­կու նա­խա­գահ­ներն ալ պէտք է պատ­րաստ ըլ­լան յա­ռաջ շար­ժե­լու։ Եր­կուքն ալ, ոչ թէ մէ­կը կամ միւ­սը, այլ եր­կուքն ալ պէտք է ո­րո­շեն, թէ ե­կած է խա­ղա­ղու­թեան ժա­մա­նա­կը, իսկ խա­ղա­ղու­թիւ­նը իր հետ կը բե­րէ ռիս­քեր», ը­սաւ Ճէյմս Ո­ւոր­լիք։

Հա­կա­մար­տու­թեան հա­մա­պար­փակ կար­գա­ւո­րու­մը բաղ­կա­ցած է բազ­մա­թիւ գոր­ծօն­նե­րէ եւ ա­նոնք բո­լորն ալ պէտք է մշա­կուին։ Եր­կու նա­խա­գահ­ներն ալ պէտք է խա­ղա­ղու­թեան պատ­րաս­տեն ի­րենց ժո­ղո­վուրդ­նե­րը։ Կա­րե­ւոր է հասկ­նալ, որ պէտք է քննար­կուի Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի կար­գա­վի­ճա­կի հար­ցը, սա­կայն, միեւ­նոյն ժա­մա­նակ, պէտք է խօ­սիլ նաեւ Ատր­պէյ­ճա­նի տա­րածք­նե­րու վե­րա­դար­ձուե­լուն մա­սին։

Հար­ցազ­րոյ­ցի ըն­թաց­քին Ճէյմս Ո­ւոր­լիք յի­շե­ցուց, որ նոյ­նիսկ Ռու­սաս­տան-Միա­ցեալ Նա­հանգ­ներ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու սա­ռեց­ման տա­րի­նե­րուն Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թեան կար­գա­ւո­րու­մը մնա­ցած էր Ո­ւա­շինկ­թը­նի եւ Մոս­կուա­յի սերտ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան ա­ռար­կայ։ «Իմ նախ­կին ռուս գոր­ծըն­կեր, հա­մա­նա­խա­գահ դես­պան Փո­փո­վը ես կը հա­մա­րեմ ոչ միայն գոր­ծըն­կեր, այլ նաեւ ըն­կեր», ը­սաւ Ո­ւոր­լիք։ Հա­կա­ռակ բո­լոր դժուա­րու­թիւն­նե­րուն՝ ան կը հա­ւա­տայ, որ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի մէջ կա­րե­լի է խա­ղա­ղու­թիւն հաս­տա­տել։ «Տա­րած­քաշր­ջա­նի ժո­ղո­վուր­դը ար­ժա­նի է խա­ղա­ղու­թեան։ Այժմ ե­կած է ժա­մա­նա­կը, եւ ե­թէ ոչ հի­մա, ա­պա ե՞րբ», ը­սաւ Ճէյմս Ո­ւոր­լիք։

Հար­ցազ­րոյ­ցի տե­ւո­ղու­թեան ա­մե­րի­կա­ցի դի­ւա­նա­գէ­տը յի­շե­ցուց, որ ան­ցեալ տա­րի Ապ­րի­լին կող­մե­րը տուին բազ­մա­թիւ զո­հեր, սա­կայն ցարդ յայտ­նի չէ այդ զո­հե­րուն յստակ թի­ւը։ «Ես կը փա­փա­քիմ լսել մար­դոց ձայ­նը, որ­պէս­զի Հա­յաս­տա­նի եւ Ատր­պէյ­ճա­նի մէջ քա­ղա­քա­ցի­նե­րը բարձ­րա­ձայ­նեն, թէ ե­կած է խա­ղա­ղու­թիւն հաս­տա­տե­լու ժա­մա­նա­կը եւ նա­խա­գահ­նե­րը ստի­պեն՝ կար­գա­ւոր­ման ճա­նա­պարհ գտնե­լու», եզ­րա­կա­ցուց ա­մե­րի­կա­ցի դի­ւա­նա­գէ­տը։

Միջ­նորդ­նե­րու Պա­քու այ­ցե­լու­թեան ըն­դա­ռաջ Հա­յաս­տա­նի Նա­խա­գահ Սերժ Սարգ­սեան այ­ցե­լեց ԵԱՀԿ-ի Մինս­քեան խմբա­կի հա­մա­նա­խա­գահ եր­կիր­նե­րէն Ֆրան­սա։ Պա­քուի մէջ ե­ռա­նա­խահ­նե­րը հիւ­րըն­կա­լե­լէ վերջ, յա­ռա­ջի­կայ օ­րե­րուն Ա­լիեւն ալ պի­տի մեկ­նի Փա­րիզ։ Ֆրան­սա­յի Նա­խա­գահ Ֆրան­սուա Օ­լանտ նա­խըն­թաց օր Սերժ Սարգ­սեա­նը հիւ­րըն­կա­լե­լու ժա­մա­նակ յայտ­նեց, թէ իր եր­կի­րը կրնայ օգ­տա­կար ըլ­լալ ղա­րա­բա­ղեան հիմ­նախնդ­րի կար­գա­ւոր­ման ուղ­ղու­թեամբ։ «Մենք Ռու­սաս­տա­նի եւ Միա­ցեալ Նա­հանգ­նե­րու հետ միա­սին ԵԱՀԿ-ի Մինս­քեան խմբա­կի հա­մա­նա­խա­գահ եր­կիր ենք։ Կ՚ու­զենք գտնել պար­տա­դիր քա­ղա­քա­կան լու­ծում մը եւ խու­սա­փիլ վեր­ջին ա­միս­նե­րու եւ շա­բաթ­նե­րու ող­բեր­գա­կան դէպ­քե­րու կրկնու­թե­նէն։ Անհ­րա­ժեշտ է մշա­կել դրու­թիւն մը, որ թոյլ պի­տի տայ ի­րա­կա­նաց­նել դի­տոր­դա­կան ա­ռա­քե­լու­թիւն եւ կան­խար­գի­լել այն գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րը, ո­րոնք ուղ­ղուած են խա­ղա­ղու­թեան դէմ», ը­սաւ Ֆրան­սուա Օ­լանտ՝ Սերժ Սարգ­սեա­նի հետ հա­մա­տեղ սար­քած մամ­լոյ ա­սու­լի­սին ըն­թաց­քին։

Իր կար­գին, Սերժ Սարգ­սեանն ալ Փա­րի­զի մէջ կոչ ուղ­ղեց, որ­պէս­զի մի­ջազ­գա­յին ու­ժե­րը ճնշում գոր­ծադ­րեն Ատր­պէյ­ճա­նի վրայ՝ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի մէջ լայ­նա­ծա­ւալ պա­տե­րազմ մը կան­խե­լու հա­մար։ AFP-ին տուած հար­ցազ­րոյ­ցին մէջ Սերժ Սարգ­սեան յայտ­նեց, որ պա­տե­րազ­մի վտան­գը մշտա­պէս առ­կայ պի­տի ըլ­լայ այն­քան ժա­մա­նակ, որ Ատր­պէյ­ճան չհա­մո­զուի, թէ իս­կա­պէս Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի խնդի­րը չու­նի ռազ­մա­կան լու­ծում։ Իր յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րուն մէջ Սերժ Սարգ­սեան նշած է, որ Ատր­պէյ­ճան չի պատ­կե­րաց­ներ փո­խա­դարձ զի­ջում­ներ, այլ կը կա­տա­րէ շան­թաժ։ «Ի­րենց փոխ­զի­ջու­մը այն է, որ ե­թէ մենք ըն­դու­նինք ի­րենց բո­լոր պա­հանջ­նե­րը, ա­պա ա­նոնք ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րու պի­տի չվերսկ­սին Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի դէմ», ը­սաւ Սերժ Սարգ­սեան եւ ա­ւել­ցուց, թէ Հա­յաս­տա­նի հա­սա­րա­կու­թեան մօտ ձե­ւա­ւո­րուած է այն կար­ծի­քը, որ ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րու վերսկ­սու­մը ըն­դա­մէ­նը ժա­մա­նա­կի հարց է։

Միջ­նորդ­նե­րու այս շա­բա­թա­վեր­ջի շփում­նե­րուն ըն­դա­ռաջ Պա­քուի մօտ ԱՄՆ-ի դես­պան Ռա­պըրթ Սե­քու­թան ալ հան­դէս ե­կաւ յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րով։ Ան յայ­տնեց, որ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հիմ­նախնդ­ի­րը շատ ձգձգուած է եւ հա­կա­մար­տու­թիւ­նը չու­նի ռազ­մա­կան լու­ծում։ Ա­մե­րի­կա­ցի դես­պա­նին հա­մոզ­մամբ, խնդի­րը պէտք է լու­ծուի բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րու մի­ջո­ցաւ։ «Մենք մեր ու­ժե­րէն կա­խեալ ա­մէն ինչ կ՚ը­նենք՝ հա­կա­մար­տու­թեան կար­գա­ւոր­ման ուղ­ղու­թեամբ», ը­սաւ Սե­քու­թա։