ՎԵՀԱՓԱՌ ՀԱՅՐԱՊԵՏԸ ԱՅՍՕՐ ՄԱՅՐ ԱԹՈՌ ՍՈՒՐԲ ԷՋՄԻԱԾՆԻ ՄԷՋ ԸՆՏՐԵԱԼ-ՏԵՂԱՊԱՀԻՆ ՀԵՏ ԿԸ ՔՆՆԱՐԿԷ ՊՈԼՍՈՅ ՊԱՏՐԻԱՐՔՈՒԹԵԱՆ ԱՌԿԱՅ ԿԱՑՈՒԹԻՒՆԸ

Պատ­րիար­քա­կան ընտ­րեալ-տե­ղա­պահ Տ. Գա­րե­գին Արք. Պեք­ճեան, որ կը գտնուի Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­միած­նի մէջ, այ­սօր կ՚ըն­դու­նուի Ա­մե­նայն Հա­յոց Տ.Տ. Գա­րե­գին Բ. Կա­թո­ղի­կո­սին կող­մէ։ Նո­րին Սրբազ­նու­թիւ­նը ե­րէկ մաս­նա­ւոր հար­ցազ­րոյց մը տուաւ մեր աշ­խա­տա­կից Սա­գօ Ա­րեա­նին, որ ի­րեն ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ-ի ա­նու­նով ներ­կա­յա­նա­լով՝ տե­ղեակ դար­ձաւ Պատ­րիար­քա­րա­նի շուրջ ստեղ­ծուած առ­կայ տագ­նա­պի այժ­մու փու­լին վե­րա­բե­րեալ իր պատ­կե­րա­ցում­նե­րուն ու մօ­տե­ցում­նե­րուն։ Տ. Գա­րե­գին Արք. Պեք­ճեան կրկնեց, որ Իս­թան­պուլ պի­տի չգայ՝ մին­չեւ որ անհ­րա­ժեշտ կար­գադ­րու­թիւն­նե­րը չկա­տա­րուին։

Ու­րեմն, ընտ­րեալ-տե­ղա­պա­հը այ­սօր կը տե­սակ­ցի Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տին հետ՝ քննար­կե­լով Պոլ­սոյ Ա­թո­ռի առ­կայ հար­ցե­րը։ Ան ա­ւե­լի վերջ Նո­րին Սրբու­թեան հետ կ՚անց­նի Մոս­կուա, ուր նա­խա­տե­սուած է Գե­րա­գոյն հո­գե­ւոր խոր­հուր­դի (ԳՀԽ) ընդ­լայ­նուած կազ­մով նստաշր­ջա­նը, ո­րու ըն­թաց­քին եւս օ­րա­կար­գի վրայ կու գան Պոլ­սոյ Պատ­րիար­քու­թեան խնդիր­նե­րը։

Մինչ այդ, Տ. Գա­րե­գին Արք. Պեք­ճեան ե­րէկ ե­րե­կո­յեան ու­ղիղ ե­թե­րով հան­դէս ե­կեւ Հա­յաս­տա­նի «Շանթ» հե­ռուս­տա­կա­յա­նէն։ Իր հետ հար­ցազ­րոյց մը կա­տա­րեց յայտ­նի լրագ­րող-հպա­պա­րա­կա­գիր Ա­րամ Աբ­րա­հա­մեան։ Նո­րին Սրբազ­նու­թեան հետ հար­ցազ­րոյց մըն ալ տեղ գտաւ «Հայ ձայն» կայ­քէ­ջին վրայ։ Ստո­րեւ կը ներ­կա­յաց­նենք Տ. Գա­րե­գին Արք. Պեք­ճեա­նի կող­մէ Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­միած­նի մէջ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ-ին տրուած հար­ցազ­րոյ­ցը։

*

-Սրբա­զան Հայր կրնա՞ք մեր ըն­թեր­ցող­նե­րուն ներ­կա­յաց­նել ձեր Մայր Ա­թոռ գտնուե­լու պատ­ճա­ռը: Ի՞նչ նպա­տա­կով ե­կաք հոս:

-Խոր­քին մէջ Մայր Ա­թոռ գալս կապ ու­նի Մոս­կուա­յի մէջ յա­ռա­ջի­կայ օ­րե­րուն գու­մա­րուե­լիք Գե­րա­գոյն հո­գե­ւոր խոր­հուր­դի նիս­տին հետ։ Այդ ժո­ղով­նե­րուն պի­տի մաս­նակ­ցիմ ի պաշ­տօ­նէ: Ը­սեմ նաեւ, որ ա­ռի­թէն օգ­տուե­լով այ­սօր պի­տի հան­դի­պիմ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գա­րե­գին Բ. Ա­մե­նայն Հա­յոց Վե­հա­փա­ռ Հայ­րա­պե­տին։ Նա­խա­տե­սուած է, որ Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տին հետ քննար­կենք Պոլ­սոյ ընդ­հա­նուր վի­ճա­կը եւ հոն տե­ղի ու­նե­ցած զար­գա­ցում­նե­րը:

-Սրբա­զան Հայր տե­ղե­կու­թիւն ու­նի՞ք պատ­րիար­քա­կան ընդ­հա­նուր փո­խա­նոր­դին այս ժո­ղո­վին մաս­նակ­ցու­թեան մա­սին:

-Ան­կեղ­ծօ­րէն չեմ կար­ծեր, որ Ա­րամ Սրբա­զան ներ­կա­յա­նայ այդ ժո­ղո­վին, բա­ցի ե­թէ ժո­ղո­վա­կան­նե­րը յար­մար գտնեն լսել նաեւ Սրբա­զա­նի կար­ծիք­նե­րը  Պատ­րիար­քու­թեան ընդ­հա­նուր ի­րա­վի­ճա­կին մա­սին: Շա­տե­րու կար­ծի­քով, ինչ­պէս նաեւ Մայր Ա­թո­ռի հա­մար, Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեա­ն ա­ւար­տած է իր պար­տա­ւո­րու­թիւն­նե­րը եւ այս մօ­տե­ցու­մին գրա­ւոր ա­պա­ցոյ­ցը պէտք է հա­մա­րել Ա­մե­նայն Հա­յոց Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տին Սուրբ Զատ­կուան առ­թիւ յղած ու­ղեր­ձը, ուր Վե­հա­փա­ռը ող­ջոյ­նի խօսք կ՚ուղ­ղէր տե­ղա­պա­հի հաս­ցէին:

-Սրբա­զան Հայր ներ­կա­յիս ի՞նչ փու­լի մէջ յայտ­նուած է Պատ­րիար­քա­կան Ա­թո­ռի ընդ­հա­նուր տագ­նա­պը:

-Վեր­ջերս նախ­քան Գեր­մա­նիա մեկ­նիլս, Պո­լսոյ աշ­խար­հա­կան դա­սի գլխա­ւոր ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րուն հետ գու­մա­րուե­ցաւ ժո­ղով մը, ո­րու ըն­թաց­քին քննար­կուե­ցան Պատ­րիար­քա­կան Ա­թո­ռի տագ­նա­պին վե­րա­բե­րող բո­լոր հար­ցե­րը: Ես ման­րա­մա­նօ­րէն հա­մայն­քի աշ­խար­հա­կան պա­տաս­խա­նա­տու­նե­րուն ներ­կա­յա­ցու­ցի իմ տե­սա­կէտ­նե­րը եւ հա­մայն­քէն ներս տե­ղա­պահ ընտ­րուե­լէս աս­դին տե­ղի ու­նե­ցած զար­գա­ցում­նե­րը: Ի տես ա­նոնց լռու­թեան՝ զար­մանքս ար­տա­յայ­տե­ցի ը­սե­լով՝ դուք իբ­րեւ հա­մայն­քի ղե­կա­վար­ներ ինչ­պէ՞ս կ՚ըն­դու­նիք, որ ե­կե­ղեց­ւոյ մը դռնե­րը ժա­պա­ւէ­նով գո­ցուին եւ ձեր պատ­րիար­քու­թեան տե­ղա­պա­հը չկա­րո­ղա­նայ ա­ղօթք մա­տու­ցել:

-Իսկ այդ ժո­ղով­նե­րու ա­ւար­տէն ետք ակն­կա­լիք­ներ կա՞ն:

-Այդ ժո­ղով­նե­րու լրու­մին պոլ­սա­հայ հա­մայն­քի յայտ­նի գոր­ծիչ­նե­րէն Պրն. Պետ­րոս Շի­րի­նօղ­լու ը­սաւ, թէ շատ մօ­տիկ ժա­մա­նա­կա­մի­ջո­ցին ան­ձամբ պի­տի հան­դի­պի Թուր­քիոյ նա­խա­գահ Էր­տո­ղա­նին եւ ա­նոր հետ քննար­կէ բո­լոր այս հար­ցե­րը:

-Իսկ յա­ռա­ջի­կայ օ­րե­րուն մտա­դիր է՞ք դար­ձեալ Պո­լիս այ­ցե­լել։

-Ճիշ­դը ես ո­րո­շած եմ Պո­լիս չվե­րա­դառ­նալ այն­քան ա­տեն, երբ բո­լոր հար­ցե­րը լու­ծում չեն գտած: Ես  հա­մայն­քի պատ­կան  մար­մին­նե­րու ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րուն ալ բա­ռա­ցիօ­րէն ը­սի՝ ա­մէն ինչ կար­գի կը բե­րէք, Պատ­րիար­քա­րանն ալ կը պար­պէք (խօս­քը՝ Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեա­նի Պատ­րար­քա­րա­նէն հե­ռա­նա­լու մա­սին է. Ս­. Ա.), յե­տոյ կրկին ես Պո­լիս կը վե­րա­դառ­նամ: Ե­թէ այդ բո­լո­րը չկար­գադ­րուի, ես Պո­լիս պի­տի չգամ:

-Իսկ չէ՞ք կար­ծեր, որ նպա­տա­կա­յար­մար պի­տի ըլ­լայ այս հանգ­րուա­նին Պո­լիս մեկ­նիլ ու ը­սենք պան­դոկ մը ի­ջե­ւա­նե­լով շա­րու­նա­կել ձեր տե­ղա­պա­հի պա­րա­տա­կա­նու­թիւն­նե­րը:

-Ոչ, ես այս հանգ­րուա­նին պատ­րաստ չեմ պան­դո­կի մը մէջ հաս­տա­տուիլ ու այն­քան ա­տեն որ Պատ­րաիար­քա­րա­նի մէջ գոր­ծե­լու հնա­րա­ւո­րու­թիւն չու­նիմ, չեմ պատ­րաս­տուիր Պո­լիս վե­րա­դառ­նալ:

-Տար­բեր ա­ռիթ­նե­րով տե­կե­ղու­թիւն­ներ շրջան կ­­՚ը­նեն, թէ Պոլ­սոյ կարգ մը շրջա­նա­կա­ներ մտա­դիր են բո­ղո­քի հա­ւաք­ներ ը­նել եւ ի­րա­վի­ճա­կը ա­ւե­լիով լա­րու­մի տա­նիլ: Ինչ­պէ՞ս կը մեկ­նա­բա­նէք այդ մօ­տե­ցու­մը:

-Գի­տէք, ես քա­նիցս ե­լոյթ­ներ ու­նե­ցայ եւ բո­լոր այն մար­դոց, ո­րոնք կը պատ­րաս­տուէին ի­րա­վի­ճա­կը փո­խե­լու նպա­տա­կով բո­ղո­քի հա­ւաք­ներ ը­նել՝ հան­դար­տու­թեան կոչ ը­րի եւ ը­սի, որ այդ­պի­սի հա­ւաք­նե­րը ոչ մէկ կերպ կրնան դրա­կան ի­րա­վի­ճակ մը ստեղ­ծել հա­մայն­քի կեան­քէն ներս, այլ ընդ­հա­կա­ռա­կը ո­րոշ կող­մեր պի­տի օգ­տուին այդ գրգռու­թիւն­նե­րէն եւ ա­ւե­լի պի­տի վատ­թա­րաց­նեն հա­մայն­քի կեան­քը: Պոլ­սա­հայ հա­մայն­քը ան­ցեալ ու­նե­ցող ազ­նուա­կան հա­մայնք մըն է, բայց հի­մա բո­լո­րո­վին տար­բեր ի­րա­վի­ճակ մը կը տի­րէ Պոլ­սոյ մէջ, եւ յատ­կա­պէս պատ­րիար­քու­թեան ընդ­հա­նուր շրջա­գի­ծին մէջ մտա­հո­գիչ ի­րա­վի­ճակ մը կայ: Այս բո­լո­րին մէջ ես ան­հա­տա­կան հարց չեմ տես­ներ: Մտա­հոգ չեմ իմ ան­ձին հա­մար, այլ մտա­հոգ եմ հա­մայն­քի ընդ­հա­նուր ի­րա­վի­ճա­կով: Պոլ­սոյ մէջ պատ­րիար­քը կա­րե­ւոր դեր ու­նի կա­տա­րե­լիք: Ա­մե­նա­փոքր ման­րա­մաս­նու­թե­նէն մին­չեւ ա­մե­նա­մեծ հար­ցե­րը պէտք է լու­ծում գտնեն պատ­րիար­քի ան­մի­ջա­կան մի­ջամ­տու­թեամբ ու վե­րահս­կո­ղու­թեամբ, սա­կայն այ­սօր պար­զուած է այն­պի­սի ի­րա­վի­ճակ մը, որ սկսեալ հա­մայն­քի ե­կե­ղե­ցի­նե­րէն մին­չեւ կրթա­կան հա­մա­կար­գը, մա­տնուած են լուրջ ան­տես­ման: Հե­տե­ւա­բար այս բո­լոր հար­ցե­րու լուծ­ման բա­նա­լին պէտք է ըլ­լայ նոր պատ­րիար­քի մը ընտ­րու­թիւ­նը, որ մօ­տէն պի­տի հե­տե­ւի հա­մայն­քի բո­լոր խնդիր­նե­րուն եւ փոր­ձէ ար­դիա­կան լու­ծում­ներ տալ այ­սօր հա­մայն­քը տագ­նա­պեց­նող հար­ցե­րուն:

-Սրբա­զան Հայր վե­րա­դառ­նա­լով Մոս­կուա­յի մէջ կա­յա­ցուե­լիք Գե­րա­գոյն հո­գե­ւոր խոր­հուր­դի ժո­ղո­վին, ար­դեօք ակն­կա­լիք­ներ ու­նի՞ք այդ ժո­ղո­վէն:

-Ճիշդն ը­սած, Մոս­կուա­յի մէջ տե­ղի ու­նե­նա­լիք ժո­ղո­վը կա­րո­ղու­թիւն ու­նի շատ կա­րե­ւոր եզ­րա­կա­ցու­թիւն­նե­րու յան­գե­լու, բայց եւ այն­պէս ներ­կայ պա­հուս կը դժուա­րա­նամ ը­սել, թէ ինչ ո­րո­շում կրնայ հրա­պա­րա­կուիլ, մա­նա­ւանդ որ ին­ծի հա­մար պարզ չէ, թէ ինչ ընդ­հա­նուր մթնո­լորտ պի­տի տի­րէ այդ ժո­ղո­վին: Կը կա­րե­ւո­րեմ նաեւ ժո­ղո­վը, ո­րով­հե­տեւ հոն ա­ռիթ պի­տի ըլ­լայ միա­բա­նա­կից իմ եղ­բայր­նե­րուս հետ կի­սուիլ եւ ա­նոնց ներ­կա­յաց­նել բո­լոր այն դէպ­քե­րը, ո­րոնք տե­ղի ու­նե­ցան Պոլ­սոյ մէջ տե­ղա­պահ ընտ­րուե­լէս աս­դին:

*

«ՀԱՅ ՁԱՅՆ»Ի ՎՐԱՅ

Միւս կող­մէ, ընտ­րեալ-տե­ղա­պա­հը «Հայ ձայն» կայ­քէ­ջին տուած հար­ցազ­րոյ­ցին մէջ ման­րա­մասն անդ­րա­դար­ձած է Պատ­րիար­քա­րա­նի առ­կայ հար­ցե­րուն։ Այս առ­թիւ ան գան­գա­տած է՝ աշ­խար­հա­կան վա­րիչ­նե­րու լռու­թե­նէն։ Ան վրդով­մուն­քով խօ­սած է նաեւ պոլ­սա­հայ հո­գե­ւո­րա­կա­նաց դա­սու ան­դամ­նե­րուն մա­սին։ Ար­դա­րեւ, իր խօս­քով, ա­նոնք տէր չեն կանգ­նած ի­րենց տուած քուէին ու նոյ­նիսկ ներ­կայ չեն ե­ղած իր մաս­նակ­ցու­թեամբ տե­ղի ու­նե­ցած ա­րա­րո­ղու­թիւն­նե­րուն։ Ան յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րուն տե­ւո­ղու­թեան ընդգ­ծած է, որ Մար­տի 15-ին Պատ­րիար­քա­րա­նի մէջ տե­ղի ու­նե­ցած դռնփակ ժո­ղո­վի ա­ւար­տին ոս­տի­կան­նե­րու ներ­կա­յու­թիւ­նը շատ ծանր ազ­դե­ցու­թիւն գոր­ծած է իր վրայ։ Ան, ընդ­հան­րա­պէս ալ, իր կե­ցու­թեան օ­րե­րուն Պատ­րիար­քա­րա­նի մէջ ոս­տի­կան­նե­րու ներ­կա­յու­թիւ­նը ո­րա­կած է սար­սա­փե­լի։

ՍԱԳՕ ԱՐԵԱՆ